Na razie nie chodzi jeszcze o prawo do zawarcia w Polsce związku małżeńskiego przez osoby tej samej płci, ale podejście urzędów do osób pragnących wejść w taki związek poza granicami naszego kraju. W ocenie Rzecznika, piętrzone w takich przypadkach przez polską biurokrację problemy są niezgodne z prawem UE.
Sprawa dotyczy odmowy wydania zaświadczenia o możności zawarcia związku małżeńskiego za granicą przez Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego m. st. Warszawy. Powód? Przyszły małżonek wnioskodawcy jest tej samej płci co wnioskodawca.
Sprawa trafiła do sądu, a Adam Bodnar, Rzecznik Praw Obywatelskich postanowił dołączyć kierowany przezeń urząd do postępowania i stanąć w obronie praw mniejszości seksualnych.
Sprawę rozpatrywał Sąd Okręgowy w Warszawie. Prawnicy RPO przekonywali, że „takie przepisy prawa krajowego, które uniemożliwiają wydanie wnioskodawcy zaświadczenia wyłącznie z tego powodu, że zamierza on zawrzeć związek małżeński z partnerem tej samej płci, są niezgodne z prawem Unii Europejskiej.” Jak wskazano, takie działania ograniczają swobodę przemieszczenia się oraz naruszają przepisy Karty Praw Podstawowych i Europejską Konwencję Praw Człowieka.
RPO stanął na stanowisku, że odmowa jakiej doświadczył wnioskodawca nie miała uzasadnienia i sąd ma podstawy ku temu, by poprzeć takie stanowisko. W ocenie Rzecznika, takie orzeczenie sądu „mogłoby być wskazówką nie tylko dla kolejnych sądów rozpatrujących tego typu sprawy, ale również dla kierowników urzędów stanu cywilnego”.
– Jak wynika z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, nie tylko sądy, ale również organy administracji zobowiązane są bowiem do stosowania zasady pierwszeństwa prawa unijnego i tym samym zapewnienia jego pełnej efektywności – napisano w komunikacie.
Stąd też Rzecznik poparł wniosek o skierowanie pytania prejudycjalnego do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej o zakres zastosowania prawa unijnego w tej sprawie. Gdyby sąd zdecydował się na zadanie tego pytania, odpowiedź Trybunału w zakresie wykładni prawa unijnego byłaby dla tego sądu wiążąca.
Marcin Austyn
