Krzyże w naszych świątyniach zostały zasłonięte – to znak, że Wielki Post zbliża się ku końcowi. Ostatnie dni tego niezwykłego czasu stanowią doskonałą okazję, by podsumować nasze dotychczasowe postępowanie w okresie liturgicznym, który mamy spożytkować na dobre przygotowanie naszych serc do Wielkanocy. Oto krótki przegląd spraw, o jakich warto pamiętać.
1. Postny charakter Wielkiego Postu
Wielki Post – jak sama nazwa wskazuje – to czas postny. Dlatego też nasze zachowanie powinno być wtedy odmienne, niż w trakcie innych okresów liturgicznych.
Wesprzyj nas już teraz!
„Posypmy głowy popiołem, grzmi niebo głosem surowym: Pokutę czyńcie za grzechy, na stronę teraz uciechy” – brzmi tekst pieśni wykonywanej zwykle w środę popielcową. W słowach widzimy jasne wskazanie: wszelkie uciechy powinny ustąpić miejsca pokucie. Stąd też wiele osób praktykuje dobrowolne wyrzeczenie się przyjemnych praktyk i zachowań. Niejeden wierzący rezygnuje z jedzenia słodyczy, picia alkoholu, oglądania telewizji czy spędzania czasu przed komputerem. Są to rzeczy, które stosowane z umiarem nie stanowią grzechu i wolno je praktykować, jednak chcąc przygotować się na święta Zmartwychwstania Pańskiego zrywamy z przyjemnościami, które mogą skupiać zbyt dużą część naszej uwagi na rzeczach doczesnych.
Taka forma przeżywania Wielkiego Postu ma wiele zalet: zrywamy z zachowaniami „przyziemnymi”, dzięki czemu łatwiej patrzyć jest ku temu, co wysokie i wieczne; zaoszczędzone pieniądze przeznaczyć możemy na potrzebujących, a zyskany czas dla bliskich; ponadto odmawianie sobie pewnych potraw czy rozrywek powoduje, że świętowanie niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego poprzez konsumowanie pysznych produktów, np. wypieków, budzi świąteczną radość także w obszarze zmysłu smaku.
2. Rozważanie Męki Pana Jezusa
„Syn Boży stał się człowiekiem i umarł na krzyżu dla naszego zbawienia” – to jedna z prawd naszej katolickiej wiary. W tych słowach wyznajemy, że bez męki i śmierci krzyżowej Pana Jezusa bramy nieba pozostałyby dla ludzkości zamknięte. Dlatego też tak ważne dla zrozumienia, ale i pogłębienia wiary, jest towarzyszenie Chrystusowi w Drodze Krzyżowej.
„Jezus mi powiedział, że najwięcej mu się przypodobam przez rozważanie Jego bolesnej męki, i przez to rozważanie wiele światła spływa na duszę moją. Kto chce się nauczyć prawdziwej pokory, niech rozważa mękę Jezusa. Kiedy rozważam mękę Jezusa, to mi przychodzi jasne pojęcie wielu rzeczy, których przedtem zrozumieć nie mogłam” – czytamy w Dzienniczku św. Siostry Faustyny. W innym miejscu Pan Jezus powiedział: „mało jest dusz, które rozważają mękę Moją z prawdziwym uczuciem; najwięcej łask udzielam duszom, które pobożnie rozważają mękę Moją”.
Wielu mistyków przekazało ludzkości obietnice, jakie Pan Jezus złożył osobom pobożnie rozpamiętującym Jego cierpienia. Za pośrednictwem br. Stanisława ze Zgromadzenia Braci Szkolnych z Hiszpanii poznaliśmy tyle obietnic, ile jest stacji Drogi Krzyżowej. Oto one:
1. Wszystko, o co prosimy przy odmawianiu Drogi Krzyżowej, będzie wysłuchane.
2. Obiecuję życie wieczne tym wszystkim, którzy częściej odprawiają Drogę Krzyżową ze współczuciem.
3. Jestem przy nich w ciągu całego życia i szczególnie będę ich wspomagał w godzinę ich śmierci.
4. Choćby nawet miał ktoś tyle grzechów, ile źdźbeł trawy na polu i piasku na brzegu morskim, będzie mu to wszystko zmazane przez odprawienie Drogi Krzyżowej. (Obietnica ta nie zwalnia od spowiedzi, szczególnie przed przyjęciem Komunii Świętej).
5. Ci, którzy często odprawiają Drogę Krzyżową, otrzymają w Niebie szczególną chwałę.
6. Uwolnię ich z ognia czyśćcowego, jeżeli się tam dostać powinni, i to w pierwszy wtorek albo piątek po ich śmierci.
7. Błogosławieństwo Moje będzie towarzyszyć Wam z powodu odprawiania każdej Drogi Krzyżowej, w godzinę śmierci, w Niebie i na całą wieczność.
8. W godzinę śmierci nie pozwolę, aby ulegli pokusom szatana. Użyję całej mojej siły, aby spoczęli w Moich ramionach.
9. Jeżeli odprawiają Drogę Krzyżową z miłością, uczynię każdego z nich żywym cyborium. Skąd później z radością rozleję Moje Łaski.
10. Skieruję Moje spojrzenie na tych, którzy często odprawiają Drogę Krzyżową, Ramiona Moje są zawsze otwarte, aby ich ochraniać.
11. Tak jak zostałem przybity do Krzyża, tak samo będę zawsze z tymi, którzy mnie czczą przez odprawianie Drogi Krzyżowej.
12. Nie mogą się oni już ode Mnie odłączyć, ponieważ Ja daję im Łaskę ochrony przed każdym ciężkim grzechem.
13. W godzinę śmierci pocieszę ich Moją obecnością i pójdziemy razem do Nieba. Śmierć będzie lekka dla tych, którzy często odprawiali Drogę Krzyżową.
14. Dusza Moja będzie dla nich płaszczem ochrony. Będę im śpieszył zawsze z pomocą, tak że znajdą we Mnie spokój.
Z kolei święta włoska mistyczka Magdalena de’ Pazzi przekazała nam inne słowa Syna Bożego: „kto w piątek, zwracając uwagę na godzinę Mojego skonania na Krzyżu, odprawi Drogę Krzyżową, otrzyma szczególne łaski od Mojego Ducha, którego w owej chwili oddałem, a chociażbyś i nie czuła wyraźnie tej łaski, ona wszakże w tobie bezustannie spoczywać będzie (…). Kto dłuższy czas codziennie odprawia Drogę Krzyżową, może zbawić całą parafię”.
Ciężko wyobrazić sobie większe zachęty do rozważania zbawiennej Męki naszego Pana, Jezusa Chrystusa.
3. Udział w nabożeństwach pasyjnych
Przeżywać wraz z Synem Bożym Jego Mękę Krzyżową możemy – i powinniśmy – przez cały rok, jednak to okres Wielkiego Postu jest czasem, gdy Droga Krzyżowa i Gorzkie Żale goszczą w naszych parafiach. To właśnie teraz miliony katolików biorą udział w nabożeństwach.
Niezwykle istotnym jest, by pamiętać o takiej formie pobożności i praktykować ją. Dzięki niezwykłej oprawie i angażowaniu zmysłów (chociażby zmysłu słuchu poprzez żałobną warstwę muzyczną Gorzkich Żalów czy fizyczne podążanie za krzyżem w trakcie Drogi Krzyżowej) możemy lepiej zrozumieć i głębiej rozważać cierpienie Syna Bożego w okresie liturgicznym skupionym właśnie na Męce Chrystusa.
Nabożeństwa pasyjne mają jednak i inne, mniej rozpowszechnione, ale równie wartościowe formy. W okresie Wielkiego Postu Kościół – zarówno duchowni jak i świeccy – organizuje misteria poświęcone cierpieniu Syna Bożego za nasze grzechy. W ten sposób możemy (dzięki wykorzystaniu krajobrazu oraz stylizacji twórców misteryjnych przestawień) jeszcze silniej odczuć mękę Pana Jezusa i zrozumieć okoliczności wydarzeń opisanych w Piśmie Świętym. Niezwykle interesującą formą rozważania Drogi Krzyżowej Chrystusa jest niepowtarzalna liturgia Arcybractwa Męki Pańskiej. Wielowiekowa tradycja żyje w krakowskim kościele ojców Franciszkanów, a zobaczyć poruszające nabożeństwo można w każdy piątek Wielkiego Postu.
4. Sakramentalna droga Wielkiego Postu
Rozważanie Męki Pańskiej i uczestnictwo w nabożeństwach oraz misteriach muszą zostać uzupełnione sakramentem pokuty i pojednania. Bez wielkopostnego oczyszczenia serca trudno wyobrazić sobie głębokie przeżycie Triduum Paschalnego oraz Zmartwychwstania. Spowiedź, przez swój pokutny charakter, doskonale wpisuje się w wielkopostne praktyki, o których musimy pamiętać.
Katechizm Kościoła Katolickiego (1496) tłumaczy skutki duchowe wynikające z sakramentu pokuty. To pojednanie z Bogiem, przez które penitent odzyskuje łaskę; pojednanie z Kościołem; darowanie kary wiecznej spowodowanej przez grzechy śmiertelne; darowanie, przynajmniej częściowe, kar doczesnych, będących skutkiem grzechu; pokój i pogoda sumienia oraz pociecha duchowa; a także: wzrost sił duchowych do walki, jaką musi prowadzić chrześcijanin.
Bez wątpienia pamiętać o spowiedzi należy przez cały rok, jednak czas Wielkiego Postu i Wielkanocy to okres szczególny, bowiem Kościół zobowiązuje wiernych, aby co najmniej jeden raz w roku oczyścić swoje serce. Jednocześnie Przykazania kościelne mówią o przyjęciu Komunii świętej w okresie wielkanocnym. Choć dzisiaj nie obowiązuje dawna praktyka spowiadania się przed każdym przyjęciem Najświętszego Sakramentu, to trudno sobie wyobrazić pełny udział w Mszy świętej (na przykład podczas Wielkanocy) bez wcześniejszego odpuszczenia grzechów. Prostą logiczną konsekwencją głębokiej katolickiej pobożności, Przykazań kościelnych oraz Tradycji jest właśnie wielkopostna spowiedź.
Warto także zatroszczyć się o dobre przygotowanie do sakramentu poprzez modlitwę oraz wypełnienie warunków dobrej spowiedzi – zgodnie z nauczaniem Kościoła. Rozsądną praktyką jest ponadto nieodkładanie oczyszczenia serca na ostatnie dni przed świętami. Wtedy bowiem do konfesjonałów ustawiają się kolejki, co wielu osobom może utrudnić koncentrację na tym, co najważniejsze – na spotkaniu z Miłosiernym Chrystusem, który czeka na nas, grzeszników.
5. Chrystus Panem naszej wyobraźni
Już w Niedzielę Palmową zobaczymy w naszych kościołach kolorowe, na pozór radosne palmy. Jednocześnie odczytany zostanie ewangeliczny opis męki Pana Jezusa. Rozdźwięk między wielobarwnymi i głęboko wrośniętymi w tradycję palmami, a najsmutniejszym fragmentem Pisma Świętego to znak, że zbliża się dzień zbawiennej dla nas Męki Syna Bożego.
Bez wątpienia do lektury Ewangelii warto wracać, by lepiej zrozumieć okoliczności, ale też sens wydarzeń w Jerozolimie i na Golgocie. Dobrą praktyką jest również uzupełnienie lektury Pisma Świętego o inne teksty, które mogą odpowiedzieć na liczne pytania.
Na temat Chrystusowej Kalwarii niejedno kazanie i niejedną myśl zapisali wielcy święci Kościoła oraz katoliccy myśliciele. Ich rozważania to wartościowa literatura na ostatnie dni Wielkiego Postu, a niejeden taki tekst można odnaleźć na PCh24. Lekturę warto rozszerzyć także o pozycje rozwijające naszą wyobraźnię i doskonalące postrzeganie czasów, w jakich działał i nauczał Pan Jezus oraz w jakich powstawał Kościół już po Jego Śmierci i Zmartwychwstaniu. Warto wziąć pod uwagę m.in. powieść Güntera Kriegera pt. „Świadek” (Wydawnictwo Święty Wojciech, 2017), której fabuła splata się z nauczaniem Pana Jezusa w Ziemi Świętej, wątkami dotyczącymi rzymskiej okupacji kraju Izraelitów oraz procesu, męki i śmierci Mesjasza. Z kolei warstwę faktograficzną wzbogaconą o głębokie przemyślenia dotyczące życia Chrystusa – także wydarzeń związanych z Drogą Krzyżową i Zmartwychwstaniem – odnajdziemy w książce pt. „Życie Jezusa Chrystusa” autorstwa Sługi Bożego abpa Fultona Johna Sheena (Wydawnictwo AA, 2018).
Na temat wydarzeń na Golgocie powstały jednak nie tylko teksty, ale również muzyka i filmy. Niezwykłym i godnym polecenia – szczególnie w końcowym okresie Wielkiego Postu – dziełem światowej kinematografii jest „Pasja” w reżyserii Mela Gibsona. Utworów i obrazów – nie tylko z ostatnich lat – jest jednak wiele, gdyż prawdziwi twórcy zawsze wiedzieli i czuli, jakie wydarzenie w historii świata było, jest i będzie najważniejsze. To poprzedzone męką Syna Bożego chwalebne i zbawienne Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa.
I my powinniśmy – wzorem prawdziwych artystów i twórców – wiedzieć, co jest naprawdę ważne. Dlatego też dobrze wykorzystajmy ostatnie dni Wielkiego Postu i przygotujmy się na prawdziwie wielkie Święto – święto Wielkiej Nocy!
Michał Wałach
