6 stycznia – uroczystość Objawienia Pańskiego – to dzień, o którego wyjątkowości często zapominamy. Tymczasem to nie tylko jedno z najstarszych chrześcijańskich świąt, lecz również dzień przypominający o ponadczasowych prawdach.
W IV wieku na ziemiach egipskich i trackich obchodzono wówczas 4 kluczowe dla każdego wyznawcy Chrystusa wydarzenia: Boże Narodzenie, hołd trójki mędrców, chrzest w Jordanie i wesele w Kanie Galilejskiej. Dla wschodnich chrześcijan Objawienie Pańskie to wciąż szczególny dzień w kalendarzu. Co ciekawe, w przeszłości dzień ten łączony bywał także z celebracjami Chrztu Pańskiego.
- Czas świętowania
W mentalności minionych stuleci znacznie większy nacisk kładziono zarówno na posty, jak i na czasy świąteczne. Nasi przodkowie przywiązywali wielką wagę do świętości okresu od Bożego Narodzenia aż do Objawienia Pańskiego. Wówczas wstrzymywano się od ciężkich prac, takich jak mielenie ziaren, młócenie czy przędzenie. Przekonanie o „wydłużonym”, bo aż 13-dniowym okresie bożonarodzeniowym – perspektywa ta prezentowana była także i w dawnej Polsce – znajdujemy także w anglojęzycznych piosenkach. Na przykład w pochodzącej z XVIII wieku popularnej piosence ludowej „The Twelve Days of Christmas” („12 dni Bożego Narodzenia”).
Wesprzyj nas już teraz!
- Zwyczaje staropolskie
W dawnej Rzeczypospolitej – co naturalne – wielką wagę przywiązywano do zwyczajów, a te korespondowały z danym okresem liturgicznym i świętami danego czasu. Święto Objawienia Pańskiego to także poświęcanie kadzidła i kredy w kościołach. Praktyka ta sięga XV-XVI stulecia. Oczywiście, zwyczaj okadzania mieszkań jest rzeczą zakorzenioną w przeszłości.
- Uniwersalizm
Dzień Objawienia Pańskiego przypomina nam o chrześcijańskim uniwersalizmie. Hołd złożony Panu Jezusowi przez mędrców z odległych krain przypomina o powszechności dzieła zbawczego, dlatego też w ikonografii przedstawiano mędrców jako należących do 3 ras ludzkich: czarnej, białej i żółtej. Mędrcy przedstawiają świat pogański, są pierwszymi, którzy uznają w Dziecięciu Zbawiciela. Do tego właśnie doprowadziła ich prawdziwa mądrość. Równocześnie, co warto zauważyć, składają oni dary o znaczeniu symbolicznym, a jednocześnie świadczące o pewnym bogactwie. W betlejemskiej stajence spotykają się ubodzy pasterze, jak i pogańscy mędrcy z dalekich krajów. Zbawienie obejmuje wszystkich, bez względu na status czy pozycję społeczną, ofiarowane jest Żydom, jak i poganom.
- Monarchowie
Święto Objawienia Pańskiego przywołuje słowa Psalmu72 „I panować będzie od morza do morza, od Rzeki aż po krańce ziemi. Nieprzyjaciele będą mu się kłaniać, a jego przeciwnicy pył będą lizali. Królowie Tarszisz i wysp przyniosą dary, królowie Szeby i Saby złożą daniny i oddadzą mu pokłon wszyscy królowie, wszystkie narody będą mu służyły”. Utożsamienie mędrców z królami to prawdopodobnie legenda, ale w każdej legendzie tkwi ziarno prawdy. Jak czytamy w Piśmie: „Bóg Go nad wszystko wywyższył i darował Mu imię ponad wszelkie imię, aby na imię Jezusa zgięło się każde kolano istot niebieskich i ziemskich i podziemnych” (Flp 2, 9-10)
- Kres mroków pogaństwa
Hołd złożony Panu Jezusowi przez starożytnych mędrców to przejaw zerwania z grzesznym dziedzictwem pogaństwa. Jak zauważa Stanisław Pawłowski na łamach „Niedzieli”, przybyli do Pana Jezusa mędrcy mogli wyznawać powszechny w ówczesnej Persji mazdaizm, czyli zoroastrianizm. Zoroastrianie wierzyli w przybycie na świat Odkupiciela, który przyczyni się do tryumfu Królestwa Dobra. Wypełnienie tych nadziei, wolne od pogańskich naleciałości, znaleźli w Chrystusie. Magowie po złożeniu hołdu Chrystusowi, „otrzymawszy we śnie nakaz, żeby nie wracali do Heroda, inną drogą udali się do swojej ojczyzny” (Mt 2,12).
- Mądrość ludzka i Boża
Objawienie Pańskie to dzień symboliczny: w hołdzie złożonym przez mędrców mądrość ludzka uznaje wyższość Boga i Jego mądrości. Mędrcy, dysponujący zapewne ogromną jak na owe czasy wiedzą, zdawali sobie sprawę, że ludzka mądrość nie wystarcza. Takiej pokory często brakuje współczesnym reprezentantom kultu nauki, tak zwanym scjentystom. Możemy to dostrzec także w roku 2020, życie tak wielu ludzi regulują algorytmy, z których istnienia często nie zdają sobie sprawy. Równocześnie jednak, broniąc się przed takimi zagrożeniami niektórzy starają się całkowicie odrzucać rozum – to dwa wielkie niebezpieczeństwa: scjentyzmu i fideizmu. Jak pisał święty Jan Paweł II „Wiara i rozum (Fides et ratio) są jak dwa skrzydła, na których duch ludzki unosi się ku kontemplacji prawdy. Sam Bóg zaszczepił w ludzkim sercu pragnienie poznania prawdy, którego ostatecznym celem jest poznanie Jego samego, aby człowiek poznając Go i miłując mógł dotrzeć także do pełnej prawdy o sobie”.
Oprac. mjend
