„Człowiek nie jest niezależnym obserwatorem – jest aktorem, który gra rolę w dramacie istnienia i przez factum brutum swej egzystencji angażuje się w tę grę, nie wiedząc, czym ona jest” – czytamy we wprowadzeniu do książki „Izrael i Objawienie” Erica Voegelina.
Książka „Izrael i Objawienie” jest jednym z czterech wielkich dzieł tego mało znanego filozofa. Postać Voegelina odkryć na nowo stara się środowisko „Teologii Politycznej”, która prace filozofa wydaje w przekładzie na język polski. Pretekstem do rozpoczęcia dyskusji nad koncepcjami Erica Voegelina było czwartkowe spotkanie na Uniwersytecie Warszawskim pt. „Izrael i Objawienie. Narodziny sensu”, którego organizatorem było Koło Naukowe Filozofów Religii, Fundacja Współpracy Polsko–Niemieckiej oraz wydawca książki.
Wesprzyj nas już teraz!
Wśród prelegentów, którzy wzięli udział w konferencji poświęconej Voegelinowi, znaleźli się ks. prof. Waldemar Chrostowski, prof. Dariusz Gawin, prof. Jacek Bartyzel oraz dr Tomasz Terlikowski. Rozpoczynając dyskusję, ks. prof. Waldemar Chrostowski zwrócił uwagę na rzadko dostrzegany szczegół, mianowicie fakt iż Eric Voegelin nie jest teologiem, a jedynie porusza się po płaszczyźnie około teologicznej. – Teologia jest pojęciem nadużywanym. Aby być teologiem trzeba czerpać nie tylko z suchej empirii, ale także z wiary. Bardzo często możemy się spotkać z komentatorami, którzy są jedynie religioznawcami, a nie teologami – powiedział ks. prof. Chrostowski, zeszłoroczny laureat Nagrody Józefa Ratzingera.
– Interesujące i trafne jest to, że Voegelin odróżnia filozofię od ideologii, która jest przecież życiem w buncie przeciwko Bogu. (…) Mamy tutaj do czynienia z analizą filozoficzną Izraela jako Narodu – kontynuował. Ks. Chrostowski za jeden z walorów książki uznał przenikliwość autora, który książkę „Izrael i Objawienie” napisał pół wieku temu.
Dla Tomasza Terlikowskiego, wartością wszystkich dzieł Erica Voegelina jest uświadomienie, że wychowanie we wspólnocie odbywa się jedynie na klasycznych tekstach. – To w tych tekstach możemy odszukiwać sensu – twierdził. Według Terlikowskiego, Voegelin w swych dziełach przypomina, że świat potrzebuje sensu, ponieważ gdy go brakuje, nie można budować jakichkolwiek wspólnot. Prelegent zwrócił także uwagę na coś, o czym Voegelin pisze, choć nie wprost, mianowicie na fakt, iż sensu istnienia nie można odbudować bez bezgranicznego zaufania Stwórcy i wiary. – Chodzi o egzystencjalne zawierzenie żywemu Bogu – zakończył Terlikowski.
Rozważania Voegelina duże wrażenie zrobiły także na prof. Jacku Bartyzelu, który zwrócił uwagę na konieczność postrzegania książki „Izrael i Objawienie” w kontekście całego dorobku austriacko-amerykańskiego filozofa. Według Bartyzela, udostępniona czytelnikowi praca nie należy do biblistyki, ale jest ona fragmentem przedsięwzięcia, którego punktem wyjścia jest każda zorganizowana wspólnota stanowiąca wykładnik jakiegoś jej doświadczenia, które odnosi się do czterech podstawowych kategorii rzeczywistości: Boga, człowieka, świata widzialnego i Wszechświata.
Eric Voegelin, „Izrael i Objawienie”, wyd. Teologia Polityczna, s. 770.
Paweł Ozdoba
