„Tradycja karmelitańska podaje, że św. Szymon Stock modlił się usilnie do Matki Jezusa słowami antyfony Flos Carmeli – Kwiecie Karmelu. W odpowiedzi Maryja ukazała mu się w nocy z 15 na 16 lipca 1251 r. w otoczeniu aniołów. Wskazała na jego Szkaplerz i ustanowiła go znakiem swej matczynej opieki”- mówi w rozmowie z PCh24.pl Marian Józef Szymański OCDS.
Kiedy zaczęła się historia Szkaplerza karmelitańskiego?
Zakon Karmelitów Bosych powstał w Palestynie na przełomie XII i XIII wieku. Na skutek prześladowań ze strony muzułmanów przeniósł się do Europy, gdzie jego sytuacja była dosyć trudna. W związku z tymi trudnościami świątobliwy generał zakonu, angielski karmelita Szymon Stock, mobilizuje swoich współbraci i podejmuje wysiłek zawierzenia się Maryi. Prosi Ją, aby przez udzielenie jakiejś łaski zechciała zachować zakon sobie poświęcony i noszący Jej imię w swej nazwie: Bracia Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel. Prosi o pełne jego uznanie i określenie miejsca w Kościele.
Wesprzyj nas już teraz!
Ukazała mu się Maryja i wskazała na jego Szkaplerz. Tym znakiem Maryja zapowiedziała opiekę nad zakonem. Będzie to też przywilej „dla Ciebie” – tak się zwróciła do generała – i dla wszystkich karmelitów. Zakon karmelitański ocalał i trwa do dzisiaj.
Tradycja karmelitańska podaje, że św. Szymon Stock modlił się usilnie do Matki Jezusa słowami antyfony Flos Carmeli – Kwiecie Karmelu. W odpowiedzi Maryja ukazała mu się w nocy z 15 na 16 lipca 1251 r. w otoczeniu aniołów. Wskazała na jego Szkaplerz i ustanowiła go znakiem swej matczynej opieki. Uczyniła to słowami: „To będzie przywilejem dla ciebie i wszystkich karmelitów – kto w nim umrze, nie zazna ognia piekielnego”.
Nabożeństwo szkaplerzne praktykowano z początku we wspólnotach karmelitańskich. Szybko rozpowszechniło się wśród świeckich i duchowieństwa. Szkaplerz nosili królowie, arystokraci i prosty lud. Rejtan przedstawiany na obrazie Matejki nosi go na piersi. Do tej pory nabożeństwo to jest propagowane przez Zakon Karmelitów Bosych jako wyraz szczególnej czci składanej Maryi.
A więc Szkaplerz, jako przedmiot, wywodzi się z ubioru zakonnego.
Dokładnie. Jest to dodatkowa szata zakładana na habit. Spotykana też u benedyktynów, dominikanów, paulinów.
Jak jest jego symbolika? O czym przypomina on noszącej go osobie?
Współczesny Szkaplerz przedstawia wizerunki Najświętszego Serca Pana Jezusa i Maryi Panny z Dzieciątkiem. Noszący Szkaplerz winien naśladować Maryję, zwłaszcza poprzez słuchanie i rozważanie Słowa Bożego.
Jakie są zobowiązania wynikające z przyjęcia Szkaplerza?
Zobowiązania te wynikają ze słów wypowiedzianych do Maryi przez Pana Jezusa na Krzyżu: „Niewiasto, oto syn Twój” oraz „Oto Matka Twoja” wypowiedzianych do św. Jana, „i od tej godziny uczeń wziął Ją do siebie”. Szkaplerz oznacza przyjęcie Maryi „do siebie”, do własnego życia, które ma nas prowadzić do Chrystusa. Każde nabożeństwo maryjne musi być chrystocentryczne – Maryja prowadzi nas do Chrystusa, z Maryją łatwiej do Niego dojść.
Szkaplerz jest znakiem oddania Chrystusowi przez ręce Maryi.
Można tak powiedzieć. Jeśli chodzi o Karmel, nabożeństwo szkaplerzne polega na koncentracji na Chrystusie przez Maryję. Mamy naśladować Jej postawę wobec Boga i ludzi. Przede wszystkim mamy słuchać i rozważać Słowo Boże.
Jak można przyjąć Szkaplerz?
Szkaplerz karmelitański może przyjąć każdy katolik. Powinien on zostać nałożony przez kapłana lub diakona według przewidzianej formuły. Powiedzieć trzeba bardzo wyraźnie, nie tylko karmelici mogą nakładać Szkaplerz, mogą tego dokonywać wszyscy duchowni. Kapłan nakłada wtedy także pewną codzienną praktykę modlitewną osobie przyjmującej. Obowiązki te to naśladować w życiu Matkę Najświętszą, szerzyć Jej cześć, cały czas nosić Jej Szkaplerz i odmawiać wyznaczoną modlitwę, czynić przy tym dobre uczynki.
Pierwszy Szkaplerz musi zostać poświęcony i nakłada go kapłan lub diakon. Poprzez noszenie Szkaplerz się zużywa można więc następny nałożyć samemu – nie ma obowiązku ich święcenia czy też uroczystego nakładania. Płócienny Szkaplerz można zastąpić medalikiem – nie można go jednak nakładać po raz pierwszy. Sukienny Szkaplerz dopiero później można zamienić na medalik.
Jak w Polsce w przeszłości wyglądało nabożeństwo szkaplerzne?
W Polsce, w okresie międzywojennym, było ono bardzo popularne. Szkaplerz nosiła moja babcia. Było ono bardzo szerzone w Bractwach Szkaplerznych, które przed wojną na Śląsku się szybko rozwijały.
Czy członkowie tych bractw są związani ze świeckimi karmelitami?
Rodzina Karmelitańska znana jest w świecie na różne sposoby. Jej rdzeniem jest Zakon Karmelitów Bosych, tworzony przez zakonników, mniszki klauzurowe oraz świeckich karmelitów. Te trzy grupy stanowią jeden zakon żyjący tym samym charyzmatem. Oprócz tego istnieją inne zgromadzenia zakonne i instytuty życia konsekrowanego żyjące duchowością karmelitańską. Bractwa Szkaplerzne także żyją tą duchowością, chociaż nie należą w ścisłym sensie do zakonu.
Jak można przystąpić do Bractwa Szkaplerznego?
Należy odnaleźć w swoim miejscu zamieszkania takie bractwo i poprosić o przyjęcie. W Katowicach istnieją już dwa takie bractwa. Jedno przy parafii św. Szczepana – swego czasu było ono bardzo liczne. W 2000 roku moja wspólnota za zgodą księdza proboszcza odrodziła to bractwo i działa ono do tej pory. Natomiast drugie bractwo, też prowadzone przez naszą wspólnotę, działa przy parafii św. Piotra i Pawła.
Jakie dary, obietnice związane są ze Szkaplerzem?
Matka Boża złożyła konkretne obietnice tym wszystkim, którzy go noszą. Należy pamiętać o tym, że nie chodzi tu o sam Szkaplerz w sensie zewnętrznym, ale o życie wewnętrzne. To życie wewnętrzne decyduje o tym, że możemy otrzymać od Chrystusa poprzez Maryję szczególne łaski związane ze Szkaplerzem. Te obietnice to m. in.: – kto umrze ze Szkaplerzem świętym, nie zazna ognia piekielnego; – noszący Szkaplerz jako czciciel Matki Bożej zapewnia sobie Jej opiekę co do duszy i ciała, w tym życiu i szczególną pomoc w godzinie śmierci; – każdy kto pobożnie Szkaplerz nosi i zachowuje czystość według stanu, zostanie wybawiony z czyśćca w sobotę po swojej śmierci. Ci, którzy przyjęli Szkaplerz, są złączeni z Zakonem Karmelitańskim i mają udział w jego duchowych dobrach za życia i po śmierci, a więc we Mszach świętych, Komuniach świętych, umartwieniach, odpustach, modlitwach, postach itp. Nie można jednak liczyć na to, że wystarczy nosić Szkaplerz – trzeba żyć zgodnie z Bożymi przykazaniami.
Dziękuję za rozmowę.
Rozmawiał Mateusz Ziomber
Marian Józef Szymański OCDS – członek katolickiej wspólnoty Świeckiego Zakonu Karmelitów Bosych. W Zakonie jest odpowiedzialny za formację, która trwa 5 lat. Z wykształcenia jest bankowcem.
