W ramach obchodów 190 rocznicy bitwy pod Sokołdą w środę o godzinie 23.00 na Kopnej Górze, grupa rekonstruktorów odtworzyła przebieg krwawej batalii Powstańców Listopadowych z wojskami rosyjskimi. Muzykę oraz efekty dźwiękowe przygotowali technicy z Radia Białystok. Scenariusz widowiska wyszedł spod pióra Radosława Dobrowolskiego, burmistrza Supraśla. Inscenizacji, z zapartym tchem, przyglądała się duża grupa uczestników nocnych uroczystości rocznicowych. Zakończył je żołnierski Apel Pamięci.
Na Kopnej Górze w Sokołdzie 7 lipca 1831 roku rozegrała się dramatyczna bitwa. W rezultacie niespodziewanego ataku wojsk rosyjskich oddział pułkownika Józefa Zaliwskiego (jeden z głównych organizatorów Powstania Listopadowego) który wracał tą drogą spod Wilna do Warszawy, został tu rozbity. Moskale nie uszanowali żołnierskiej godności polskich powstańców, dobijali rannych, ciała obdarli z mundurów i pochowali stłoczone w jednej jamie grobowej.
Jamę tę, w roku 2009, udało się odnaleźć członkom Stowarzyszenia Colegium Suprasliensis. Znaleziono w niej 46 szkieletów powstańców listopadowych. 15 września roku 2013 szczątki powstańców zostały uroczyście złożone w trumnach do 46 mogił na Cmentarzu Wojskowym Powstańców Listopadowych na Kopnej Górze. – Najważniejszym celem dla nas jest, aby to miejsce pamięci narodowej żyło w społecznej świadomości, było jak najczęściej nawiedzane. Żeby niosło pamięć o bohaterskim Powstaniu Listopadowym – powiedział nam Radosław Dobrowolski, burmistrz Supraśla. W roku 2009, jako członek Stowarzyszenia Colegium Suprasliensis, brał on udział w odnalezieniu jamy grobowej powstańców. Głównie jego staraniem, już jako burmistrza, powstał Cmentarz Wojskowy Powstańców Listopadowych na Kopnej Górze.
Powstały w roku 2013, jedyny taki w Polsce, Cmentarz Wojskowy Powstańców Listopadowych na Kopnej Górze zaprojektowała prof. Jadwiga Szczykowska – Załęska. Mauzoleum ma kształt niewielkiego cmentarza wojennego, na którym znajduje się 46 mogił, w formie głazów z krzyżami Księstwa Warszawskiego. To miejsce pamięci ma spełniać także funkcję edukacyjną. Dlatego jego twórcy umieścili tu dwie tablice informacyjne – z opisem wydarzeń dotyczących Powstania Listopadowego oraz bitwy pod Kopną Górą.
Jej dokładny opis znajduje się m.in., w odnalezionej, w archiwum parafii rzymskokatolickiej w Szudziałowie, notatce sporządzonej 190 lat temu ręką ks. Andruszkiewicza. „Roku pańskiego 1831 miesiąca czerwca, dnia 25, rano we wsi Sokołdzie wojsko polskie w przechodzie na spoczynku rozlokowane, napadnięte przez wojsko rosyjskie, w części pobite, w części potopione w rzece Sokołdzie…niech odpoczywają w pokoju” – czytamy w notatce ks. Andruszkiewicza, dzięki której udało się odnaleźć dół grobowy ze szczątkami 46 powstańców.
Adam Białous
