Reżimowe władze Białorusi przygotowują zmiany konstytucyjne, które uniemożliwią tym obywatelom tego kraju, którzy posiadają Kartę Polaka, kandydowanie na urząd prezydenta.
Aktualnie na Białorusi obowiązuje konstytucja ustanowiona w roku 1996. Trwają prace nad jej nowelizacją. Szczególnie mocno ma być zmieniony artykuł 80., który ustala m.in. kto może ubiegać się o urząd prezydenta Białorusi. Jeśli chodzi o prawo startu w wyborach prezydenckich zmiany konstytucji idą w kierunku ograniczenia grupy osób, które mogły by kandydować. W wyborach prezydenckich podniesiono wiek osoby, która może kandydować, z 35 do 40 lat. Kandydat musi też wykazać, że mieszka na Białorusi co najmniej 20 lat, a nie jak było poprzednio 10. Najbardziej kontrowersyjny zapis jaki chce się tu wprowadzić brzmi „Nie może kandydować na prezydenta obywatel, który posiada w chwili obecnej lub posiadał w przeszłości obywatelstwo innego państwa lub zezwolenie na pobyt na terytorium innego państwa lub posiada inny dokumentu dający prawa do ulg lub korzyści”.
Najwyraźniej podpada pod ten przepis („dokument dający prawa do ulg lub korzyści”) Karta Polaka. Polska wydała do tej pory Karty Polaka około 137 tysiącom obywateli Białorusi. Karta ta daje możliwość z korzystania z wielu ulg na terytorium Polski. Dla przykładu zwalnia z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę, albo z opłat wizowych.
Wesprzyj nas już teraz!
Podobnie nowy zapis białoruskiej konstytucji, mówiący o tym, że nie mogą kandydować osoby, które posiadają „zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium innego państwa”, wyklucza ze startu w wyborach prezydenckich wiele osób. Artykuł 80. jasno zakazuje kandydowania na prezydenta osobom posiadających w przeszłości zezwolenie na pobyt, bez zaznaczenia charakteru tego zezwolenia lub okresu na jakie zostało wydane.
Białoruskie prawo nie wyróżnia pobytu stałego od czasowego, dlatego nowe zapisy konstytucji uniemożliwią kandydowanie bardzo wielu osobom, szczególnie pochodzenia polskiego. Pozwolenie na pobyt czasowy w Polsce posiada ponad 10 tysięcy obywateli Białorusi, natomiast aż 20 tysięcy posiada pobyt stały. Obecnie na Białorusi, według przeprowadzonego w tym kraju spisu powszechnego, mieszka około 300 tysięcy Polaków. Oblicza się, że nowe zapisy konstytucji uniemożliwią kandydowanie na prezydenta około 167 tysiącom Polakom, którzy są obywatelami Białorusi.
Władze Białorusi przygotowują też nowelizację ustawy o obywatelstwie. Wśród możliwych zmian jest pozbawienie obywatelstwa osób, które wyjechały za granicę i zostały skazane za „ekstremizm”. Pod ten zapis podpadałoby wielu białoruskich Polaków. Proponowane są również ograniczenia dla posiadaczy Karty Polaka. „Należy się też zająć osobami, które posiadają Kartę Polaka. Powinniśmy wyjaśnić, czy to są obywatele Białorusi, czy oni po prostu zbłądzili, wzięli tę kartę jakby przypadkowo, czy mają inną orientację” – powiedział Aleksander Łukaszenka podczas konferencji prasowej w Mińsku.
Adam Białous
