W Rosji na Syberii, dokładnie w Tomsku i we wsiach Białystok oraz Połozowo, w ostatnich dniach, zostały uszkodzone cztery miejsca pamięci poświęcone Polakom zamordowanym przez NKWD.
W Połozowie aktu wandalizmu oraz profanacji dokonano m.in. na pomniku poświęconym Polakom zamordowanym tu podczas ludobójczej sowieckiej akcji – „operacja polska NKWD”. Tak zwani nieznani sprawcy roztrzaskali tablice pamiątkową oraz złamali, wysoki, drewniany krzyż. Połozowo to wieś, którą niedaleko Tomska, pod koniec wieku XIX, założyli polscy zesłańcy. W latach 30’ XX wieku mieszkało tu aż 500 Polaków. W roku 1938, na podstawie sfabrykowanego przez NKWD zarzutu o przynależności do Polskiej Organizacji Wojskowej, aresztowano 33 mieszkańców Połozowa – 32 zostało rozstrzelanych, jedyna osoba, która uniknęła egzekucji, zmarła w obozie. Tę zbrodniczą akcję przeprowadzono podczas realizacji tzw. „operacji polskiej NKWD”, podczas której zamordowano w sumie, w całej ZSRR, około 111 tysięcy Polaków.
„Polakom, mieszkańcom Ziemi Tomskiej, zamęczonym przez NKWD w 1938 roku. Potomkowie i rodacy” – brzmiał napis na zniszczonej tablicy pomnika w Połozowie. Na tablicy wypisane też były imiona i nazwiska 33 Polaków z Połozowa, zamordowanych przez komunistów. Pomnik ten wzniesiono w roku 2003 z inicjatywy rodziny Kosteckich, których przodkowie zostali rozstrzelani podczas „operacji polskiej NKWD”. Obelisk pomagali stawiać potomkowie miejscowych Polaków. Była na to pełna zgoda miejscowych władz samorządowych.
Kolejnym zniszczonym polskim pomnikiem, jest upamiętnienie we wsi Białystok na Syberii. To miejsce pamięci, utworzone również w roku 2003, składa się z trzech steli z tablicami pamiątkowymi oraz stalowego krzyża. Na jednej z tablic były wypisane nazwiska Polaków, mieszkańców wsi Białystok, zamordowanych podczas „operacji polskiej NKWD”. Na innej tablicy, którą zerwano i ukradziono widniał napis „Opłakujemy i pamiętamy” oraz „Polska pamięta”. Również tu złamano katolicki krzyż, co jest profanacją.
Wesprzyj nas już teraz!
Polską osadę Białystok na Syberii założyli pod koniec XIX wieku dobrowolni przesiedleńcy, Polacy z ziemi grodzieńskiej i wileńskiej, którzy do Rosji trafili na podstawie reformy agrarnej Piotra Stołypina. Nasi rodacy spod Wilna, Grodna, Białegostoku czy Siedlec wyjechali m.in. na Syberię zachęceni przez carskie władze perspektywą lepszego życia na własnej ziemi. W roku 1938 Sowieci zamordowali prawie wszystkich mężczyzn – Polaków, ze wsi Białystok.
Z historią syberyjskiej wsi Białystok nierozerwalnie związana jest historia drewnianego kościoła pw. św. Antoniego Padewskiego, który Polacy zbudowali tu w roku 1908. W nocy z 18 na 19 kwietnia 2017 roku, tuż po Wielkanocy, w niewyjaśnionych do tej pory okolicznościach, kościół w Białymstoku spłonął. Był to wielki cios dla miejscowych Polaków. Dzięki Bogu parafia rzymskokatolicka w Tomsku pw. Opieki Matki Bożej Królowej Różańca Świętego w Rosji (prowadzą ją Jezuici) pod którą podlega syberyjski Białystok, zaraz rozpoczęła zbiórkę funduszy na odbudowę kościoła. Polacy z kraju, a szczególnie z Białegostoku, tak hojnie wsparli odbudowę kościoła, że w szybkim czasie stanęła nowa, piękna świątynia. Jest ona już poświęcona i użytkowana na chwałę Bożą.
Tablice pamiątkowe skradziono też z dwóch polskich pomników w Tomsku. Jedna z tablic z napisem „Pamięci Polaków ofiar stalinowskich represji na ziemi tomskiej w latach 1930–1956”, była przymocowana do pamiątkowego głazu, leżącego na terenie miejskiego skweru, w centrum Tomska. W tym miejscu dawniej stał budynek, w którym NKWD rozstrzeliwał więźniów politycznych. Zdarto też tablicę pamiątkową na budynku, w którym mieścił się kiedyś polski domu dziecka w Tomsku.
Adam Białous
