Kolejny tom Dzieł wszystkich Tomasza z Akwinu, jakim jest t. 34: „Kwestie quodlibetalne” (tytuł oryginalny: Quaestiones de quolibet) zawiera szereg dysput prowadzonych przez Akwinatę w różnym czasie. Quodlibet znaczy dosłownie „co się podoba”. Ten średniowieczny gatunek literacki był zapisem prowadzonych na ówczesnych uniwersytetach dyskusji, w których każdy członek społeczności akademickiej mógł zadać „mistrzowi” dowolne pytanie.
Tłumacz dzieła i autor wprowadzenia do niego, prof. Mikołaj Olszewski, tak porównuje je z innymi typami średniowiecznych tekstów teologicznych: „Gdybyśmy chcieli krótko scharakteryzować kwestie quodlibetalne w porównaniu do rozważań zawartych w summach, komentarzach do Sentencji czy kwestiach dyskutowanych, można by powiedzieć, że kwestie ze średniowiecznych syntez teologicznych rozpatrują zagadnienia, które należy przedstawić, jeżeli chce się przekazać kanon wiedzy; kwestie dyskutowane służą autorom do wyrażenia idei, które chcą przekazać swoim słuchaczom; a kwestie quodlibetalne pozwalają słuchaczom dowiedzieć się od mistrzów tego, co ich interesuje”.
To właśnie sprawia, że „Kwestie quodlibetalne” św. Tomasza są zbiorem dość trudnym do streszczenia czy usystematyzowania, ponieważ zadających pytania interesowały sprawy bardzo rozmaite.
Wesprzyj nas już teraz!
Znajdziemy więc w tym dziele zarówno fundamentalne kwestie teologiczne (np. dotyczące wszechmocy Bożej i predestynacji), jak i szczegółowe zagadnienia filozoficzno-teologiczne (jak sposób oddziaływania aniołów na byty materialne). Obok nich natrafimy na pytania dotyczące życia codziennego, zwłaszcza duchowieństwa, które studiowało wówczas na uniwersytetach – np. o właściwy sposób dawania jałmużny, o prebendy czy też o to, czy praca ręczna jest przykazaniem Bożym.
Wśród tej wielości poruszanych spraw da się jednak zauważyć pewne „tematy powracające”, do których należą: poznawalność istoty Bożej, Boża wszechmoc, kwestie dotyczące natury Chrystusa oraz aniołów, a także pytania o człowieka, zwłaszcza z dziedziny etycznej.
To „średniowieczne Q&A” jest wypadkową intelektualnych niepokojów i ciekawości słuchaczy oraz tego, co odpowiadający na pytania „Mistrz” sam chciał przekazać, więc odnajdujemy w nim niektóre tezy charakterystyczne dla myśli św. Tomasza i znane z innych jego dzieł.
Prof. Mikołaj Olszewski podsumowując różnorodność „Kwestii quodlibetalnych” wyraża we wstępie nadzieję, że „każdemu, kto wybierze się na połów w tym rybnym stawie (…) uda się wyłowić coś, co go zainteresuje i pozwoli mu choć trochę wczuć się w rolę średniowiecznego intelektualisty”.
Dzieła św. Tomasza, zebrane w ramach 70-tomowej serii Dzieła wszystkie Tomasza z Akwinu, należą do europejskiego i światowego kanonu intelektualnego i stanowią ważną inspirację do pogłębionych intelektualnych poszukiwań.
Tomaszowe dzieło, w zależności od tłumaczenia, liczy od kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy stron. Do jego spuścizny odwołują się nie tylko katolicy, lecz również chrześcijanie innych wyznań, a także niewierzący specjaliści rozmaitych nauk humanistycznych, w tym ekonomiści i politycy.
Serię opracowują: Fundacja Pro Futuro Theologiae, Instytut Teologiczny i Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów W drodze. W projekcie bierze udział wielu wybitnych tłumaczy oraz badaczy twórczości św. Tomasza z Akwinu.
Projekt Dzieła wszystkie Tomasza z Akwinu został objęty honorowym patronatem Przemysława Czarnka, Ministra Edukacji i Nauki.
