571. rocznica zajęcia przez muzułmanów Konstantynopola. Upadek Wschodniego Cesarstwa to jedno z najsmutniejszych wydarzeń w dziejach chrześcijańskiego świata. Liczące ponad 1200 lat imperium nie wytrzymało tureckiego naporu. Na pewno osłabiła je schizma i odejście od katolicyzmu, bowiem w jedności siła, a bezsensowne podziały prowadzą do ruiny.
Cesarstwo Bizantyjskie, zwane też Cesarstwem Wschodniorzymskim, bądź Greckim, rozwijało się wraz z Cesarstwem Rzymskim na Zachodzie. Dominowała tu kultura grecka. Dużego znaczenia Bizancjum nabrało wraz z przeniesieniem przez cesarza Konstantyna I stolicy imperium rzymskiego z Rzymu do Konstantynopola. Wtedy też dominującą religią całego cesarstwa zaczęło być chrześcijaństwo. Początkiem podziału cesarstwa na Zachodnie i Wschodnie było ustanowienie, po śmierci cesarza Teodozjusza I, oddzielnych władców, dwóch synów Teodezjusza. Arkadiusz rządził na Wschodzie a Honoriusz na Zachodzie. Cesarstwo Bizantyjskie rozwijało się długo.
Ważnym punktem w dziejach tak Bizancjum, jak i całego chrześcijaństwa była schizma wschodnia. 6 lipca 1054 roku wysłannik papieża Leona IX nałożył ekskomunikę na patriarchę Konstantynopola Michała I Cerulariusza. Tym samym rozpoczęła się wielka schizma wschodnia, po raz pierwszy zrywająca jedność Kościoła Chrześcijańskiego. Różnice pomiędzy Rzymem a Konstantynopolem zaczęły być widoczne już w wieku IV. W 330 r. Konstantyn Wielki ustanowił Konstantynopol stolicą Cesarstwa Rzymskiego. Siedzibą papieża pozostawał Rzym.
Wesprzyj nas już teraz!
Podczas soboru w Chalcedonie w roku 451 uznano, że Cesarstwo Wschodnie podporządkowane jest Konstantynopolowi i jego patriarsze, przy czym głową całego Kościoła pozostawał papież. Jego władza była jednak stopniowa ograniczana, aż sprowadzona głównie do rozstrzygania sporów pomiędzy cesarzem a patriarchą.
Do podziału Kościoła, który ostatecznie nastąpił w XI wieku, przyczyniło się kilka kwestii. Najważniejsza z nich był spór teologiczny o pochodzenia Ducha Świętego. W Kościele katolickim do dzisiaj, w Credo odmawianym podczas liturgii po homilii, wyznajemy: „Wierzę w Ducha Świętego, który od Ojca i Syna pochodzi”. To właśnie ostatnie słowa „i Syna” (łac. Filioque) były powodem sporu. Na Wschodzie bowiem uznawano, że Duch Święty może pochodzić jedynie od Boga, zatem słów „i Syna” do Credo nie włączano. Inne poważne różnice zdań dotyczyły czyśćca (prawosławie nie wierzy w istnienie czyśćca), prymat papiestwa w chrześcijańskim świecie oraz celibat.
Schizma wschodnia przyniosła potężne osłabienie Bizancjum, również militarne. W razie ataku nie mogło ono już liczyć na znaczącą pomoc z Zachodu. Wykorzystali to muzułmanie. Dodatkowo podparli się oni cytatem z Koranu, gdzie Mahomet mówi „Słyszeliście o mieście, które z jednej strony ma za sobą ląd, a z dwóch innych morze…Nie nadejdzie godzina Sądu, dopóki nie zostanie ono zdobyte przez siedemdziesięciu tysięcy synów Izaaka”.
Nadszedł rok 1444, a na tronie w Adrianopolu, jako współrządzący, zasiadł Mehmed II, nazwany po latach Zdobywcą. W 1444 miał lat 12, a jego ojciec Murad II lada chwila miał stać się słynny z powodu zwycięstwa nad wojskami chrześcijańskimi pod Warną. Krótko po tych wydarzeniach Mehmed zaczął rozmyślać nad ostatecznym, jego zdaniem, pognębieniem chrześcijaństwa, co mogłoby się stać, jeśli Osmanowie zajęliby Konstantynopol. Przygotowania do tego ruszyły na dobre w 1451 roku po śmierci Murada II.
W roku 1453 sułtan Mehmed II na czele sił morskich i lądowych przystąpił do oblężenia Konstantynopola. Liczba obrońców była wręcz nieprawdopodobnie mała, według wielu świadectw nie przekraczała ona 8 tysięcy z czego 2 lub 3 tysiące stanowili Włosi i inni cudzoziemcy. Natomiast armia Mehmeda II liczyła przeszło 160 tysięcy samego regularnego wojska. Posiadała olbrzymią artylerię, działa o niespotykanej wcześniej wielkości, które czyniły dzień po dniu wyłomy w murach obronnych.
Po 53 dniach oblężenia miasto zostało zdobyte przez Turków. Ostatni cesarz Konstantyn XI poległ w walce. Stolica cesarstwa została zrabowana i zdewastowana. Zniszczonych zostało wiele bezcennych dzieł sztuki. Część ludności wymordowano lub sprzedano w niewolę. Zwycięski sułtan wkroczył do zdobytego miasta, które stało się stolicą Imperium Osmańskiego. Mehmed II na potwierdzenie swojej potęgi wjechał konno do kościoła Hagia Sophia, który pamiętał czasy cesarza Justyniana Wielkiego. Kościół został zmieniony w meczet. Jan Długosz pisał: „z dwu rąk chrześcijaństwa – jedna została odcięta, z dwu oczu jedno wyłupione”. Od tego momentu zaczęła się militarna ekspansja muzułmanów na Zachód. Tak naprawdę dopiero pod Wiedniem, dwa wieki później, zatrzymały ją wojska polskie i król Jan III Sobieski.
Obecnie nadal odczuwamy skutki upadku chrześcijańskiego Cesarstwa Wschodniego. Stambuł i Turcja to główna baza skąd idzie napór muzułmańskiej imigracji. Turcy trzymają UE w szachu, w każdej chwili mogą puścić wielką falę muzułmanów na Europę Zachodnią. Swoją drogą od lat trwa powolna islamizacja szybko starzejącej się Europy. W ostatnim czasie, po ogłoszeniu przez władze UE, przymusowej relokacji oraz napychaniu do nas przez Rosję i Białoruś imigrantów, głównie z krajów muzułmańskich, proces ten niebezpiecznie przyśpiesza.
Źródła – historiadorzeczy.pl, polskieradio.pl, dzieje.pl, AB
Adam Białous
