W 2024 roku Stolica Apostolska opublikowała nowy ryt pogrzebu biskupa Rzymu – Ordo exsequiarum romani pontificis. Celem zmian było uproszczenie ceremonii, czego oczekiwał papież Franciszek.
Zmianę papieskich obrzędów pogrzebowych Franciszek zapowiedział w 2023 roku. Poprzednie obrzędy zostały wydane w roku 2000. Jorge Mario Bergoglio doszedł do wniosku, że nie odpowiadają już naszym czasom. Decyzję o ich uproszczeniu mógł podjąć wcześniej, ale wydaje się prawdopodobne, że nie chciał tego robić przed śmiercią Benedykta XVI. Papież Ratzinger został pochowany 5 stycznia 2023 roku zgodnie z dawnym ceremoniałem, jakkolwiek z pewnymi zmianami: ostatecznie umarł nie jako papież, ale jako „emerytowany” biskup Rzymu.
Zmiany oczekiwane przez Franciszka zostały ogłoszone w listopadzie 2024 roku. Jak tłumaczył wówczas ceremoniarz papieski abp Diego Ravelli, Franciszek chciał, by pogrzeb papieski uwidaczniał raczej pasterski charakter posługi następcy św. Piotra. W mniejszej mierze przypominać miałby pogrzeb władcy, choć biskup Rzymu, jako suweren Państwa Watykańskiego, również nim jest.
Wesprzyj nas już teraz!
Kiedy papież umrze, jego ciało zostanie ułożone w prywatnej kaplicy. Uda się tam kamerling papieski. Obecnie tę funkcję sprawuje irlandzki kardynał Kevin Farrell. Gdy kamerling stwierdzi śmierć, zniszczony zostanie pierścień papieski, co oficjalnie oznacza zakończenie pontyfikatu. Kamerling poinformuje kardynałów o śmierci papieża, a następnie wiadomość ta zostanie podana opinii publicznej.
Ciało papieża zostanie wystawione w Bazylice św. Piotra. Tradycyjnie powinno spocząć w uroczystych szatach na katafalku. Papież Franciszek tego sobie jednak nie życzył, najpewniej uznając taki obrzęd za nazbyt pompatyczny. Zgodnie z nowym obrzędem jego ciało zostanie wystawione w Bazylice od razu w trumnie.
Z tym wiąże się kolejna zmiana. Zgodnie z tradycją ciało papieskie chowane jest w trzech trumnach: z drewna cyprysowego, z ołowiu, z drewna dębowego. Franciszek spocznie w dwóch: z cynku i drewna. Znacząco uprości to również ceremonie związane ze składaniem ciała do trumien, które następowało dopiero po zdjęciu z katafalku w Bazylice. Teraz wszystko odbędzie się znacznie szybciej.
Msza święta pogrzebowa zostanie doprawiona na placu Bazyliki św. Piotra. Będzie przewodniczyć jej dziekan Kolegium Kardynalskiego. Jest nim kardynał Giovanni Battista Re. Ma 91 lat. W styczniu tego roku papież przedłużył jego kadencję.
W czasie pogrzebu nie będzie też używana tradycyjna, bogata tytulatura papieska. Zastąpią ją podstawowe określenia: papież, biskup Rzymu, pasterz.
Ostatnim miejscem spoczynku Franciszka będzie Bazylika Matki Bożej Większej w Rzymie – Santa Maria Maggiore. To ulubiona bazylika papieża Bergoglia. Czczony jest tam wizerunek Matki Bożej Śnieżnej znany też jako Salus Populi Romani (ocalenie ludu rzymskiego). Ostatni poprzednicy Franciszka zostali pochowani w Bazylice św. Piotra, ale decyzja, by nie iść w ich ślady, nie jest specjalnie zaskakująca. Przykładowo Leon XIII został pochowany w Bazylice św. Jana na Lateranie, tak jak wielu innych wcześniejszych papieży. Z kolei bł. Pius IX spoczął w Bazylice św. Wawrzyńca za Murami.
Prawdopodobnie około dwóch tygodni od pogrzebu odbędzie się konklawe, które wybierze następcę papieża Franciszka. To już jednak zupełnie inna historia.
Paweł Chmielewski
