Kolejnym i zarazem ostatnim dogmatem, który poruszę w mojej serii, jest prawda wiary o Wniebowzięciu Matki Bożej. Zgodnie z tym dogmatem, Maryja została wzięta z ciałem i duszą do nieba, gdzie przebywa w obecności Syna Bożego. W tym artykule zajmę się ukazaniem podstaw tego elementu wyznania wiary Kościoła katolickiego. Artykuł ten jest ostatnią częścią „Małego katechizmu maryjnego”. Zapraszam do lektury!
Czy Nowy Testament wspomina o Wniebowzięciu Maryi?
Nowy Testament wspomina o Wniebowzięciu Matki Bożej raczej wyłącznie pośrednio. Wnioskiem teologicznym katolickich mariologów, ze słów „łaski pełna” (Łk 1, 28) pochodzących z pozdrowienia anielskiego, jest przekonanie o absolutnej wolności Matki Bożej od jakiegokolwiek grzechu, o czym pisałem w poprzednim artykule. Również w tym tytule (kecharitomene) niektórzy dostrzegają zapowiedź Wniebowzięcia, jako „naturalnego” końca ziemskiego życia dla kogoś, kto nigdy nie miał grzechu. Dalej także, teologowie scholastyczni, a także niektórzy Ojcowie Kościoła (np. św. Quodvultdeus), dostrzegali w Niewieście apokaliptycznej symbol lub znak Maryi. Księga Objawienia mówi tak o owym znaku na niebie: „Niewiasta obleczona w słońce a księżyc pod jej nogami i na głowie jej korona z gwiazd dwunastu” (Ap 12, 1). Niewiasta ta „porodziła syna, mężczyznę, który „miał rządzić wszystkimi narodami laską żelazną” i syn jej był porwany do Boga i do stolicy jego” (Ap 12, 5). Według tej interpretacji tekst biblijny musi mówić o Wniebowziętej Matce Pana, gdyż jedyną osobą, która miała paść narody laską żelazną, według Starego Testamentu (Por. Ps 2, 9), jest Mesjasz, czyli Jezus Chrystus. Pewne trudności sprawia fragment mówiący o bólach rodzenia owej Niewiasty (Por. Ap 12, 2), lecz tradycyjnie, za przykładem Ekumeniusza (zm. VI w.), tłumaczy się je jako cierpienia duchowe Maryi podobne do bólów opisywanych przez św. Pawła (Por. Gal 4, 19).
Wesprzyj nas już teraz!
Czasami krytycy wiary katolickiej cytują 1 List do Koryntian, napisany przez św. Pawła, jako argument przeciwko Wniebowzięciu. W rozdziale 15 Apostoł Narodów stwierdza, że „będą wszyscy ożywieni. Każdy zaś w swoim porządku, Chrystus pierwociny; potem ci, co są Chrystusowi” (1 Kor 15, 22-23) u końca czasów. Paweł pisze tutaj o zasadzie ogólnej, zgodnie z którą ludzie zmartwychwstaną, gdy Pan Jezus wróci na ziemię. Jak w przypadku Niepokalanego Poczęcia, istnieją pewne prawa, od których mogą istnieć wyjątki, jeśli Pan Bóg udzieli danemu człowiekowi odpowiednich łask (Uwaga: pewne łaski mogły być dane wyłącznie Maryi ze względu na zasługi Chrystusa). Cytując mój poprzedni artykuł i użyty tam przykład: „[W] Liście do Żydów (Hebrajczyków) zawarte jest stwierdzenie: „postanowiono ludziom umrzeć raz, a potem sąd” (Żyd 9, 27), a mimo to Bóg przywrócił do życia Łazarza (por. J 11, 1-44), który przecież potem musiał umrzeć, a więc łącznie umarł dwa razy”.
Późne świadectwa Ojców Kościoła i apokryfy
Sama świadomość tego dogmatu rozwijała się w sposób zupełnie inny niż poprzednich dogmatów maryjnych, gdyż w pierwszych wiekach chrześcijaństwa brakuje tekstów Ojców Kościoła mówiących o losie Matki Pana po zakończeniu ziemskiej wędrówki. Epifaniusz z Salaminy jest pierwszym z Ojców Kościoła, który porusza zagadnienie śmierci lub nieśmiertelności Maryi. Pisał on, że w Piśmie Świętym nikt „nie znajdzie wzmianki o śmierci Maryi” oraz, iż „[n]ie ma tam żadnej wiadomości, ani czy umarła, ani czy nie umarła” (PG 42, 715). Według niego Maryja albo „umarła i została złożona w grobie”, albo „została zabita według tego, co Pismo Święte wspomina”, albo „pozostała przy życiu, Bóg może bowiem uczynić, co zechce” (PG 42, 738). W tym samym czasie (IV wiek) pojawiają się pisma apokryficzne mówiące o Wniebowzięciu Maryi z ciałem i duszą. Niektórzy datują pierwsze z nich nawet na II lub III wiek. Zawierają one sporo szczegółów legendarnych, które są trudne lub niemożliwe do zweryfikowania, lecz niosą także ze sobą pewną istotną treść teologiczną, której nie należy odrzucać ze względu na jej starożytność, a także potwierdzenie przez późniejszych Ojców Kościoła. Na Zachodzie pierwszym Ojcem Kościoła, który wspomina o wzięciu Maryi do nieba z ciałem i duszą, jest Grzegorz z Tours, który stwierdza, iż Jezus nakazał Jej „święte ciało na obłoku przenieść do raju, gdzie połączywszy się z duszą, teraz wraz z wybranymi zażywa w radości dóbr wiecznych bez końca” („De gloria beatorum Martyrum” – PL 71, 708). Pisarz kościelny Theoteknos, biskup z Livias, przecierał szlaki dla rozwoju doktryny na Wschodzie. Pisał on, że Maryja „[w]eszła do nieba jako ambasadorka wszystkich” (Melotti, „Maryja, Matka żyjących”, Niepokalanów 2012, s. 189). W czasach Jana z Damaszku wiara, we wzięcie Matki Pana z ciałem i duszą do nieba, jest już ugruntowana. Ten wielki obrońca kultu obrazów kieruje te oto słowa do Maryi: „Nie zostało na ziemi porzucone czyste i nieskalane twoje ciało, ale Ty, królowo i Dziedziczko. Pani i prawdziwa Rodzicielko Boga, zostałaś do królewskich przybytków niebieskich przeniesiona” (PG 96, 720). German z Konstantynopola mówi, zwracając się do Matki Bożej, iż „Ciało Twoje dziewicze całe święte jest, całe czyste, całe mieszkaniem Boga i przeto wolne od rozpadu w proch” (PG 98, 345). Tę samą wiarę głosi także Andrzej z Krety.
Ostatni dogmat
Kościół od wielu wieków znał święto Zaśnięcia Maryi. Już Sakramentarz, podarowany Karolowi Wielkiemu przez papieża Hadriana I, mówi o wzięciu Matki Pana do nieba z ciałem i duszą. Niemniej przez wieki papieże, w swoim oficjalnym magisterium, milczeli na temat samej wiary we Wniebowzięcie Matki Bożej i nie podejmowali żadnych konkretnych decyzji. W XIX wieku bł. Pius IX, biskup Rzymu odpowiedzialny za ogłoszenie dogmatu o Niepokalanym Poczęciu, nie zgadza się na prośbę królowej Hiszpanii Izabeli II o zdefiniowanie prawdy wiary o Wniebowzięciu. Magisterium zwyczajne, za pośrednictwem Leona XIII oraz św. Piusa X, zaczyna głosić na przełomie XIX i XX wieku wiarę we wzięcie Maryi z duszą i ciałem do nieba (Por. Leon XIII, „Iucunda semper”; Pius X, „Ad diem illum”). W końcu Pius XII, na łamach konstytucji apostolskiej „Munificentissimus Deus”, ogłasza dogmat wiary katolickiej, zgodnie z którym „Niepokalana Bogarodzica zawsze Dziewica Maryja, po zakończeniu biegu ziemskiego życia, została z ciałem i duszą wzięta do niebieskiej chwały” (BF, s. 411). Był to, jak dotąd, ostatni dogmat ogłoszony uroczyście przez Kościół katolicki. Co również warte zanotowania, papieże nie rozstrzygają czy Matka Boża przed wzięciem do nieba zmarła, czy też nie.
Wszystkie cytaty biblijne za: „Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie polskim W. O. Jakuba Wujka S. J., Wydanie trzecie poprawione, Kraków 1962”.
Wykaz skrótów:
BF – Breviarium Fidei, Ignacy Bokwa (red.), Poznań 2007
PL – Patrologia Latina
PG – Patrologia Graeca
Dominik Bartsch
