Dokładnie 100 lat temu – 2 listopada 1925 r. – w Warszawie odbył się pogrzeb nieznanego żołnierza. Nie znamy jego imienia, ale wiadomo, iż był on jednym z orląt lwowskich broniących niepodległości Polski w 1918 r. Jego grób znajdujący się przy Placu Saskim jest miejscem upamiętniającym żołnierzy poległych za ojczyznę, których tożsamość nie jest znana.
Pogrzeb nieznanego żołnierza
2 listopada 1925 r. w warszawskiej katedrze pw. św. Jana odbyła się Msza św. pogrzebowa nieznanego żołnierza. – Kim jesteś ty? Nie wiem. Gdzie dom twój rodzinny? Nie wiem. Kto twoi rodzice? Nie wiem. I wiedzieć nie chcę i wiedzieć nie będę, aż do dnia sądnego. Wielkość Twoja w tem, żeś nieznany… – powiedział podczas kazania ks. Antoni Szlagowski, późniejszy biskup pomocniczy warszawski.
Wesprzyj nas już teraz!
Po Mszy św. trumnę złożono w grobie na Placu Saskim – z minutą ciszy, salwami i wieńcami. „Dnia 2 XI 1925 roku zostały złożone w tem miejscu zwłoki nieznanego Żołnierza Polskiego przeniesione z wybranego losem pobojowiska lwowskiego” – głosi napis we wnętrzu Grobu Nieznanego Żołnierza. Ówczesny prezydent RP Stanisław Wojciechowski zapalił „wieczny znicz”, który płonie w tym miejscu do dzisiaj.
Historia powstania Grobu Nieznanego Żołnierza
W 1919 r., czyli niedługo po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, pojawił się pomysł wzniesienia w stolicy miejsca pamięci o bezimiennych żołnierzach, którzy oddali życie za ojczyznę. Kolejną inspiracją było zaś powstanie podobnego grobu w Paryżu w 1920 r. Kilka lat trwała jednak dyskusja nad wyborem miejsca w Warszawie. Wreszcie w 1924 r. za stojącym wtedy przed kolumnadą pałacu Saskiego pomnikiem księcia Józefa Poniatowskiego ktoś ustawił kamienną płytę z napisem: „Tu spoczywają zwłoki nieznanego żołnierza poległego za ojczyznę” i złożył na niej kwiaty. Wybór tego miejsca spotkał się z powszechną akceptacją.
Postanowiono złożyć tam szczątki nieznanego żołnierza, który poległ w obronie Polski. Wśród 15 miejsc walki wylosowano właśnie pobojowisko lwowskie, a Jadwigę Zarugiewiczową – której syn Konstanty zginął za ojczyznę w 1920 roku i którego ciała nigdy nie odnaleziono – poproszono o wybranie szczątków. Kobieta stanęła nad trzema trumnami bezimiennych bohaterów na Cmentarzu Orląt Lwowskich i wskazała jedną. Nieznany żołnierz nie miał stopnia wojskowego, ale na jego postrzelonej głowie znajdowała się czapka maciejówka z orzełkiem, co oznaczało, że był ochotnikiem. Oprócz zranionej głowy, widoczny był również postrzał w nogę. Było to jeszcze dziecko, bowiem jego wiek oszacowano na ok. 14 lat.
Grób Nieznanego Żołnierza jest miejscem pamięci nie tylko o tym jednym bezimiennym żołnierzu, lecz również o wszystkich nieznanych z imienia poległych w obronie ojczyzny. Złożono tam urny z ziemią z 14 pól bitew będących miejscami pamięci narodowej, jak choćby te z czasów I wojny światowej czy wojny polsko-bolszewickiej.
Okres II wojny światowej
W czasie II wojny światowej i Powstania Warszawskiego miejsce to było symbolem oporu i nadziei. Warszawiacy nie zważali na grożące im represje i otaczali grób szczególną opieką. W dniach 28-29 grudnia 1944 r. Niemcy wysadzili Pałac Saski, niszcząc również Grób Nieznanego Żołnierza. Grób odbudowano zaraz po wojnie, umieszczając tam również tablice pamiątkowe i urny z ziemią z pól bitw kampanii wrześniowej, Powstania Warszawskiego, Katynia oraz obozów zagłady. Każda urna jest podpisana.
Miejsce pamięci również dzisiaj
Wartę honorową przy Grobie pełnią całodobowo żołnierze z Batalionu Reprezentacyjnego WP, a podczas świąt państwowych odbywa się uroczysta zmiana warty.
Źródło: radiomaryja.pl, wpolityce.pl, wikipedia.org, facebook.com
AF
