Układ pokojowy zawarty w amerykańskim mieście Dayton w grudniu 1995 roku powstrzymał działania zbrojne i przelew krwi, ale nie przyniósł sprawiedliwości i równości wszystkich obywateli Bośni i Hercegowiny. Przekonanie takie wyrazili trzej biskupi katoliccy z tego kraju oraz z Chorwacji i Słowenii.
Hierarchowie, przewodniczący komisji „Iustitia et Pax” w łonie swych episkopatów krajowych, ogłosili w środę wspólne oświadczenie na temat obecnej sytuacji Kościoła katolickiego w Bośni i Hercegowinie (BiH).
Wesprzyj nas już teraz!
Biskupi: Stanislav Zore ze Słowenii, Vjekoslav Huzjak z Chorwacji i Franjo Komarica z BiH podkreślili, że układ z Dayton doprowadził wprawdzie do zakończenia rozlewu krwi, „ale nie przyniósł sprawiedliwości i równości wszystkich obywateli BiH, co więcej zrodził stały konflikt polityczny między podmiotami narodowymi i politycznymi w tym kraju, czyniąc ten kraj coraz bardziej niestabilnym i bez perspektyw”.
Oświadczenie przypomina wcześniejsze wystąpienia bośniackiej komisji „Iustitia et Pax”, ujawniające „pozbawianie praw obywateli i narodów w BiH” oraz „antydemokratyczną, irracjonalną i dysfunkcyjną organizację” tego wieloetnicznego państwa, powstałego w wyniku układów z Dayton. Za „szczególnie dramatyczną” biskupi uznali sytuację ludności chorwackiej, której – w porównaniu ze stanem sprzed wybuchu wojny w 1992 roku – ciągle jeszcze „brakuje ponad 45 procent” na tych ziemiach i ponad 90 procent w „tak zwanej Republice Serbskiej”.
Biskupi trzech krajów proszą o „stworzenie wszystkim uchodźcom i uciekinierom warunków do bezpiecznego i znośnego powrotu” w ich strony rodzinne. Żądają również przeprowadzenia „reformy konstytucyjnej w kierunku federalizmu, decentralizacji i prawnej reprezentacji narodów tworzących [kraj] i mniejszości narodowych”. Jednocześnie powitali z zadowoleniem Raport Parlamentu Europejskiego z 15 lutego 2017, ukazujący „wolę przyjścia ze skuteczniejszą pomocą Bośni i Hercegowinie w ramach procesu stabilizacji i dopasowania do struktur europejskich”.
W dniach 1-21 listopada 1995 na terenie amerykańskiej bazy lotniczej Wright-Patterson koło miasta Dayton (w stanie Ohio) toczyły się rozmowy w sprawie zakończenia krwawej wojny domowej i międzyetnicznej w Bośni i Hercegowinie. Rokowania te prowadzili prezydenci: Jugosławii – Slobodan Milosevic, Bośni i Hercegowiny – Alija Izetbegovic i Chorwacji – Franjo Tudjman, przy udziale negocjatora amerykańskiego Richarda Holbrooke, wspieranego przez Christophera Hilla (późniejszego ambasadora USA w Polsce). Oni to właśnie 14 grudnia 1995 roku parafowali w Paryżu układy pokojowe.
Wypracowane porozumienie zakładało podzielenie, a właściwie utrwalenie podziału osiągniętego na drodze zbrojnej, Bośni i Hercegowiny na Federację Bośni i Hercegowiny, zamieszkaną głównie przez Chorwatów i muzułmanów oraz Republikę Serbską Bośni, zamieszkaną w zdecydowanej większości przez Serbów, a także utworzenie wielonarodowych sił pokojowych IFOR. Miał powstać trójstronny system zarządzania, który pozwoliłby zachować integralność terytorialną kraju, pozostawiając przy tym szeroką autonomię Chorwatom i muzułmanom z jednej strony i Serbom z drugiej.
Źródło: KAI
RoM
