Komisja Europejska 8 lutego przyjęła nowe zalecenia i komunikat odnośnie budowania „odporności” krajów europejskich na klęski żywiołowe takie, jak: powódź, trzęsienia ziemi czy pożary lasów, ale także na nadzwyczajne sytuacje np. pandemie, zagrożenie jądrowe itp. Mają one poprawić zdolność reagowania UE i jej państw członkowskich na katastrofy naturalne oraz „sytuacje nadzwyczajne”.
Wyznaczono pięć celów do których należy dążyć. Przede wszystkim kraje muszą poprawić zdolność przewidywania klęsk żywiołowych i zdarzeń nadzwyczajnych, umieć ocenić ryzyko, by zaplanować zarządzanie nimi. Trzeba zidentyfikować słabe punkty w sektorach krytycznych oraz w systemie przewidywania zagrożeń.
Kolejny cel obejmuje właściwe przygotowanie. W tym wypadku kluczowe jest uświadamianie społeczeństwa co do ryzyka klęsk żywiołowych i jak zmniejszyć ich skutki.
Wesprzyj nas już teraz!
Następny cel dotyczy wzmocnienia wczesnego ostrzegania, udoskonalenia systemów wczesnego ostrzegania, by stosowne komunikaty na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym dotarły do właściwych osób na czas.
Czwarty cel obejmuje reakcję. Należy zwiększyć zdolność reagowania Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności. Ów mechanizm ma wypełnić krytyczne luki i zapobiegać dalszemu pogorszeniu się sytuacji w razie przeciążenia systemu krajowego.
Ostatni cel dotyczy zapewnienia bezpieczeństwa, solidnych systemów ochrony ludności, które miałyby działać 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu, w trakcie i po katastrofie, kiedy są najbardziej potrzebne. Aktualizowano by plany i procedury, aby zapewnić ciągłość działania, koordynację i wymianę informacji między sektorami, w tym z dostawcami infrastruktury krytycznej.
By zrealizować cele Komisja Europejska uruchomi pięć inicjatyw przewodnich. Sztandarową inicjatywą będzie ogólnoeuropejski program podnoszenia świadomości w zakresie odporności na klęski żywiołowe skierowany do obywateli Europy – PreparEU.
Bruksela przypomina, że gdy „skala sytuacji nadzwyczajnej przekracza możliwości reagowania danego kraju, może on zwrócić się o pomoc za pośrednictwem unijnego mechanizmu ochrony ludności. Po uruchomieniu unijne Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego koordynuje i finansuje pomoc udostępnianą przez państwa członkowskie UE i osiem dodatkowych państw uczestniczących (Albanię, Bośnię i Hercegowinę, Islandię, Czarnogórę, Macedonię Północną, Norwegię, Serbię i Turcję) poprzez spontaniczne oferty. Unijne cele w zakresie odporności na klęski żywiołowe określają obszary priorytetowe i powiązane cele szczegółowe w celu wzmocnienia odporności Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności i państw członkowskich na klęski żywiołowe. Cele te stanowią niewiążący wspólny punkt odniesienia wspierający działania zapobiegawcze i zapewniające gotowość na wypadek klęsk żywiołowych, które dotykają co najmniej dwa kraje w tym samym czasie”.
KE wyjaśnia, że ustaliła nowe cele odporności na klęski żywiołowe właśnie teraz, bo „w ciągu ostatnich kilku lat UE stanęła w obliczu wielu bezprecedensowych katastrof, takich jak pandemia COVID-19 i agresywna wojna Rosji przeciwko Ukrainie. Tymczasem skutki zmian klimatycznych stają się coraz bardziej widoczne w postaci niszczycielskich powodzi, susz i pożarów zagrażających ludziom, środowisku i naszym gospodarkom”. Nowe wytyczne i zalecenia mają pomóc w poprawie współpracy i koordynacji odpowiedzi na zagrożenia katastrofami.
Co istotne, już w maju 2021 r. zmieniono Unijny Mechanizm Ochrony Ludności, by wzmocnić zdolności unijne w zakresie zapobiegania i gotowości na sytuacje nadzwyczajne.
Unijny Mechanizm Ochrony Ludności (UCPM) ustanowiono w październiku 2001 r. w celu wzmocnienia współpracy między krajami UE i 8 uczestniczącymi państwami w zakresie ochrony ludności, aby zapobiegać i zapewnić odpowiednią reakcję na klęski żywiołowe.
W sytuacji nadzwyczajnej, gdy dany kraj zwróci się o pomoc do KE, ta odgrywa kluczową rolę w koordynowaniu reakcji na klęski żywiołowe i sytuacje nadzwyczajne, pokrywając co najmniej 75 proc. kosztów logistycznych związanych z udzielaniem pomocy.
Bardziej szczegółowe cele obejmują wzmocnienie infrastruktury krytycznej, służby zdrowia, transportu i bezpieczeństwa cybernetycznego, a także „dialogu politycznego” z krajami partnerskimi. Dzieci w szkole, w ogóle każdy obywatel powinien wiedzieć, jak się przygotować na niebezpieczne sytuacje – oprócz klęsk żywiołowych, także na zdarzenia chemiczne, biologiczne, radiologiczne i jądrowe (CBRN), czy „pilne sytuacje zdrowotne”.
Każdemu z pięciu celów w zakresie odporności na klęski żywiołowe towarzyszy sztandarowa inicjatywa. „Inicjatywy przewodnie” pomogą przełożyć szersze cele i zadania w zakresie odporności na konkretne kroki i zmobilizować odpowiednie zainteresowane strony do współpracy w kwestiach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania. Komisja Europejska zaproponowała obszary tematyczne dla inicjatyw przewodnich, w tym opracowanie ogólnoeuropejskich scenariuszy katastrof, uruchomienie przygotowawczego ogólnoeuropejskiego programu podnoszenia świadomości w zakresie odporności na klęski żywiołowe skierowanego do szerszej populacji, powiązanie globalnego wczesnego ostrzegania z lokalnymi działaniami w Europie, zwiększenie strategicznej rezerwy zdolności reagowania rescEUpoprzez podwojenie floty powietrznej straży pożarnej, czy test warunków skrajnych centrów operacji ratowniczych w całej Europie.
W budżecie na lata 2021–2027 przewidziano znaczne fundusze na „promocję odporności na ryzyko związane z klęskami żywiołowymi oraz wspieranie inwestycji w zakresie zapobiegania i gotowości na skalę krajową, regionalną i lokalną”.
Państwa członkowskie mają dostęp do Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, w tym Instrumentu Wsparcia Technicznego, Finansowania w ramach Polityki Spójności oraz Planów Strategicznych Wspólnej Polityki Rolnej.
Program „Horyzont Europa” będzie wspierać badania i innowacje w celu zwiększania odporności na klęski żywiołowe oraz „zmiany klimatu” w UE, a unijny program kosmiczny wesprze rozwój systemu satelitarnego Galileo i usług operacyjnych programu Copernicus w celu wzmacniania systemów wczesnego ostrzegania w Europie i na świecie.
Realizacja celów rozpocznie się wraz z przyjęciem Rekomendacji jeszcze w tym miesiącu i mają one być osiągnięte do 2027-2030 r. Ramy czasowe pokrywają się z kierowanymi przez ONZ ramami z Sendai dotyczącymi ograniczania ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi, które mają ogólny horyzont czasowy do 2030 r.
Jednak niektóre cele mają być szybciej zrealizowane np. podwojenie floty powietrznej straży pożarnej rescEU do 2023 r. o maksymalnie 3 dodatkowe helikoptery i 12 lekkich samolotów. Jeśli chodzi o „ogólnoeuropejskie scenariusze katastrof”, prace już się rozpoczęły i na razie zidentyfikowano 16 głównych zagrożeń oraz możliwych skutków, na które może być narażona Europa. Ostatecznie plan ma być gotowy przed końcem 2023 r. Wtedy będzie można się z nim zapoznać.
Źródło: ec.europa.eu
AS
