Obowiązek szczepień ochronnych przeciwko Covid-19 może rodzić niepokój wśród kierowników podmiotów prowadzących działalność leczniczą w związku z weryfikacją wypełnienia tego obowiązku przez pracowników. Obawy te mogą dotyczyć ewentualnych konsekwencji braku działań podjętych przez pracodawcę w celu weryfikacji i egzekwowania wypełnienia obowiązku szczepień.
Wydaje się, że wątpliwości związane z możliwym wyciągnięciem konsekwencji przez Państwową Inspekcję Sanitarną, Państwową Inspekcję Pracy, czy samych pacjentów są pozbawione podstaw prawnych.
Zasadne z kolei wydają się możliwe argumenty podnoszone przez pracowników, wobec których pracodawca zastosuje instrumenty wskazane przez Ministerstwo Zdrowia w komunikacie medialnym z 21 lutego 2022 roku.
Wesprzyj nas już teraz!
W obecnym stanie niepewności prawnej, działania podejmowane przez dyrektorów zakładów prowadzących działalność leczniczą powinny być wyważone i skupiać się na analizie rzeczywistego zagrożenia występującego na danym stanowisku pracy i możliwości jego zminimalizowania poprzez przyjęcie szczepienia przez konkretnego pracownika. Powyższe zostanie zweryfikowane dopiero w chwili ukształtowania się w tym zakresie jednolitej linii orzeczniczej.
Czy obawy pracodawców są zasadne?
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 22 grudnia 2021 roku, na mocy którego wprowadzono obowiązek szczepień pracowników służby zdrowia przeciwko Covid-19, może powodować wątpliwości interpretacyjne. Formuła przepisów nie wskazuje, jakie obowiązki ciążą na kierownikach podmiotów prowadzących działalność leczniczą w związku z wprowadzonym obowiązkiem szczepień, zarówno w zakresie weryfikacji wypełnienia tego obowiązku, jak i możliwych konsekwencji jego niewypełnienia, czy też niezaszczepienia z uwagi na przewidziane w rozporządzeniu wyłączenia od tego obowiązku. Jak wynika z zapytań kierowanych do Instytutu Ordo Iuris, w ostatnich tygodniach, pracodawcy obawiają się konsekwencji niewypełnienia obowiązku szczepień przeciwko Covid-19 przez pracowników, w formie dolegliwych działań ze strony Państwowej Inspekcji Pracy, Państwowej Inspekcji Sanitarnej czy samych pacjentów, korzystających z usług danej placówki.
Komunikat medialny Ministerstwa Zdrowia z 21 lutego 2022 roku wskazuje, że pracodawcy mają możliwość weryfikacji wypełnienia przez pracowników, jak i osoby świadczące usługi pracownicze na podstawie umów cywilnoprawnych, wykonania zobowiązania wynikającego z rozporządzenia. Ustalenia te, zdaniem resortu, mogą stać się podstawą do dokonania zmian w rozkładzie pracy, czy nawet do rozwiązania umowy o pracę. Wydaje się jednak, że stanowisko to nie bierze pod uwagę ewentualnych zarzutów, które mogą zostać podniesione przez pracowników, wobec których zostaną zastosowane wskazane wyżej instrumenty. Rozbieżności interpretacyjne mogą stać się przyczyną sporów sądowych między pracodawcą, a pracownikiem, na co warto zwrócić uwagę.
Niemniej wprowadzony obowiązek szczepień personelu medycznego przeciwko Covid-19 wydaje się nie rodzić negatywnych konsekwencji po stronie pracodawców w związku z jego niewypełnieniem przez pracowników. W szczególności należy wskazać, że obowiązujące przepisy prawa nie wiążą możliwości do wykonywania zawodu medycznego z wypełnieniem obowiązku szczepień przeciwko Covid-19. Powyższe rzutuje na możliwość prowadzenia działalności leczniczej przez podmioty, których pracownicy zostali objęci obowiązkiem szczepień. Co więcej, interpretowanie obowiązku szczepień przeciwko Covid-19 jako działanie zmierzające do uczynienia zadość przepisom BHP może spotkać się z argumentacją poddającą w wątpliwość taki tok rozumowania. Z kolei obawa przed ewentualnymi roszczeniami pacjentów, żądających zadośćuczynienia za zakażenie wirusem Sars-Cov-2 w placówce leczniczej w związku z niewypełnieniem wynikającego z rozporządzenia obowiązku szczepień przeciwko Covid-19 wydają się niemal niemożliwe do udowodnienia.
Oczekiwanie na orzecznictwo
Pracodawcy, którzy odczuwają obecnie zarówno możliwość presji wywieranej przez pracowników, jak i podmioty, od których zależne jest prowadzenie dotychczasowej działalności, znajdują się w sytuacji, w której zasadne wydaje się ważenie możliwych korzyści i strat otrzymanych po wykonaniu danego działania. Dokonana analiza wskazuje, że możliwe dolegliwości mogą występować w szczególności ze strony pracowników dowodzących, iż działania pracodawcy podjęte w związku z omawianym rozporządzeniem, stanowiły zakazaną dyskryminację czy też godziły w ustawodawstwo unijne. Ponadto pracodawca może obawiać się roszczeń pracowników wynikających z faktu zakażenia się wirusem Sars-CoV-2 w miejscu pracy. Celem zabezpieczenia się przed ewentualnymi roszczeniami pracowników, którzy na terenie zakładu pracy zakazili się chorobą Covid-19, zasadnym będzie pisemne poinformowanie pracowników o zagrożeniach tą chorobą, występujących na danym stanowisku pracy. Pracodawca powinien przy tym poinformować o możliwości przyjęcia szczepionki, o korzyściach które płyną z jej przyjęcia i możliwych ryzykach.
Jednakże z uwagi na ekstraordynaryjny tryb wprowadzenia obowiązku szczepień grup zawodowych przeciwko Covid-19, obowiązek ten może być kwestionowany pod kątem prawnym. W związku z tym, nie sposób ocenić jednoznacznie jego bytu w sferze prawnej, dopóki nie ukształtuje się w tym zakresie linia orzecznicza.
Apl. radc. Anna Wawrzyniak – analityk Centrum Analiz Legislacyjnych Ordo Iuris
