„Patologia transformacji” autorstwa prof. Witolda Kieżuna przedstawia proces kształtowania się wypaczonej wersji kapitalizmu w dzisiejszej Polsce. Autor precyzyjnie opisuje przemiany systemowe, zwracając przy tym uwagę na ogólnoświatowe tendencje polityczno-ekonomiczne, a także na spuściznę okresu rządów komunistycznych.
Wesprzyj nas już teraz!
Pierwsze, omawiane tu przez nas wydanie „Patologii transformacji”, ukazało się w 2012 r. nakładem wydawnictwa Poltext. Pomimo wznowienia i dodruku książki w roku ubiegłym, dzieło wybitnego polskiego ekonomisty, znawcy teorii organizacji i zarządzania nie zostało odpowiednio docenione, a przeważnie wręcz przemilczane. Jest to zapewne związane z tezami autora i treścią opracowania, w krytyczny sposób odnoszącego się do tutejszej elity politycznej ery komunizmu, a także czasów współczesnych.
Odnosząc się do teorii zarządzania autor definiuje sprawność organizacji (na przykład państwa) jako „realizację, w satysfakcjonującym stopniu, trzech walorów, którymi są: efektywność, ekonomiczność oraz etyczność”. Z kolei trwałą niesprawność, powodującą marnotrawstwo w sensie ekonomicznym i (lub) moralnym prof. Kieżun nazywa patologią organizacji, a jako „czterech jeźdźców apokalipsy biurokracji” wymienia gigantomanię, luksusomanię, korupcję oraz arogancję władzy.
Autor opisuje obszernie czystki polityczne okresu PRL, a także stan intelektualistów ówczesnej nomenklatury, która w dużym procencie pochodzi z pierwszego pokolenia awansu społecznego, osób reprezentujących niski poziom kwalifikacji oraz tzw. wyrobienia życiowego. W tej części szczególnie interesująco wyglądają przeprowadzone przez autora książki oraz Zbigniewa Ładosia badania dotyczące motywacji wstąpienia do PZPR, a także badania prof. Daszkiewicz w sprawie oceny stosunku wobec osób nadużywających alkoholu. Zakończenie rozdziału zatytułowanego „Dziedzictwo ludowej demokracji” autor poświęca etosowi Solidarności, a także rozważaniom na temat Okrągłego Stołu, spotkań w Magdalence oraz czynników upadku komunizmu w Polsce.
Prof. Kieżun dużą część swej monografii poświęca również procesowi wyprzedaży polskich przedsiębiorstw, dokonującej się przy decydującym udziale nomenklatury. Wrażenie robią dokładne opisy poszczególnych transakcji, a wśród nich sprzedaży Zakładów Produkcji Papieru i Celulozy w Kwidzyniu, Huty Warszawa czy Huty Częstochowa. Osobny problem stanowi prywatyzacja banków, których w Polsce działa obecnie 67, z których tylko jeden pozostaje w stu procentach bankiem państwowym.
Autor stawia bardzo odważne wnioski, jakich nie sposób odnaleźć w innych publikacjach poświęconych zagadnieniu transformacji. Zatrważające konsekwencje neokolonizacji, która dokonała się w Polsce szokują i zarazem bardzo smucą, zaś kondycję państwa ilustruje równie ponury stan obecnej administracji publicznej.
Uwagę czytelnika zwrócą z pewnością niepoprawne politycznie tezy, a także analizy, które powinny stać się wyrzutem sumienia dla wielu polityków nadal funkcjonujących na polskiej arenie politycznej. Autor rzetelnie przedstawił konkretne przyczyny naszych dzisiejszych problemów gospodarczych i ekonomicznych. Lektura „Patologii transformacji” w wielu momentach może porażać, ale między innymi dlatego jest pozycją obowiązkową dla każdego zainteresowanego stanem państwa polskiego.
Wyjście od rozważań teoretycznych na temat sprawnej administracji, poprzez opis wdrażania reform (m.in. utworzenia powiatów), rozrostu biurokracji i dojście do oceny realizacji założeń oraz struktury organizacyjnej po reformie, daje nam obraz chaotycznego państwa, w którym nic nie działa tak jak powinno. Na szczęście autor nie pozostawia nas samych z opisywanym przez siebie ogromnym ciężarem problemów, które dotknęły Polskę. Dzięki doświadczeniu i wybitnym kompetencjom nakreśla swego rodzaju plan natychmiastowego ratowania kraju. Plan ten, który choć trudny do wdrożenia, gdyby został zrealizowany mógłby zdecydowanie usprawnić funkcjonowanie aparatu państwowego, a następnie stworzyć warunku do rozwoju. Formuła dzieła daleka jest od stereotypu trudnych, naznaczonych branżowym żargonem rozważań ekonomicznych. Pasjonujący styl przypomina wciągającą powieść, którą czytelnik pochłania w ciągu jednej nocy.
„Patologia transformacji” to swego rodzaju opus magnum autora, który prezentuje nie tylko znajomość historii i ekonomii, ale również wiedzę socjologiczną oraz politologiczną. Dzięki determinacji i niezależności profesora otrzymaliśmy dzieło – skarbnicę wiedzy, pozbawioną tzw. poprawności politycznej, która nierzadko zamyka usta wielu publicystom i politykom. Prof. Witold Kieżun zafundował nam gotową receptę. Wystarczy chcieć ją zrealizować.
Paweł Ozdoba
Witold Kieżun, Patologia transformacji, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 2012, ss. 433.
Przeczytaj naszą rozmowę z autorem książki
{galeria}
