Komisja Europejska informuje, że nie ustają prace nad zwiększaniem kompetencji unijnych organów odpowiedzialnych za zdrowie obywateli. Postępują prace nad tworzeniem Europejskiej Unii Zdrowotnej. Jej filary formalnie są gotowe. W ostatnim czasie zwiększono kompetencje niektórych instytucji. Pojawiły się „surowsze przepisy UE” dotyczące zwalczania poważnych transgranicznych zagrożeń zdrowia.
Kilka tygodni temu wzmocniono mandat Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) oraz opracowano nowe ramy nadzwyczajne dotyczące medycznych środków zaradczych. Wcześniej rozszerzono uprawnienia Europejskiej Agencji Leków (EMA) i utworzono Urząd ds. Gotowości i Reagowania na Kryzysy Zdrowia (HERA). Jak zaznacza Komisja Europejska, obecnie „UE dysponuje narzędziami niezbędnymi do przygotowania się i lepszego reagowania w przypadku zagrożenia zdrowia publicznego”.
Bruksela wskazuje, że udało się stworzyć „solidne ramy prawne w celu poprawy zdolności UE w kluczowych obszarach: zapobiegania, gotowości, nadzoru, oceny ryzyka, wczesnego ostrzegania i reagowania” na kryzysy zdrowotne.
Wesprzyj nas już teraz!
Rozporządzenie w sprawie poważnych transgranicznych zagrożeń zdrowia pozwala na: „solidne planowanie gotowości i bardziej zintegrowany system nadzoru, lepszą zdolność do dokładnej oceny ryzyka i ukierunkowanej reakcji, solidne mechanizmy wspólnych zamówień na medyczne środki zaradcze”. Ponadto daje możliwość „przyjęcia wspólnych środków na szczeblu UE w celu przeciwdziałania przyszłym transgranicznym zagrożeniom zdrowia”.
KE wyjaśnia, że dzięki wzmocnieniu mandatu ECDC będzie możliwe wydawanie państwom członkowskim zaleceń odnośnie gotowości na zagrożenia dla zdrowia. Ponadto będzie można tworzyć sieć „doskonałych laboratoriów referencyjnych UE” i powoływać grupę zadaniową ds. zdrowia UE w razie poważnych epidemii, która będzie wydawała konkretne wytyczne pozostałym państwom członkowskim.
Ramowe rozporządzenie w sprawie sytuacji nadzwyczajnych pozwala eurokratom na ustanowienie w ramach HERA – która jak wiadomo działa w obrębie Komisji Europejskiej – Rady ds. Kryzysów Zdrowia. Jej członkowie będą decydować o polityce zdrowotnej w całej UE. Rozporządzenie pozwala również uruchomić unijne fabryki, plany badań i innowacji w nagłych wypadkach oraz pozyskiwać środki finansowe na walkę z wyzwaniami zdrowotnymi w sytuacjach nadzwyczajnych.
Stella Kyriakides, komisarz ds. zdrowia i bezpieczeństwa żywności oznajmiła, że „dwa lata po tym, jak przedstawiliśmy naszą wizję silnej europejskiej unii zdrowia, dziś staje się ona rzeczywistością”. Wyjaśniła, że dziś KE posiada narzędzia niezbędne do „wytyczenia nowego kursu odnośnie gotowości i reagowania w zakresie zdrowia w ramach UE”.
– To pozytywny sposób na zakończenie roku 2022 dla naszych obywateli wraz z Europejską Unią Zdrowia. Cieszę się, że po raz kolejny widzę, iż zbiorowa praca się opłaca. Jest to ważne osiągnięcie, które dowodzi, iż zdrowie publiczne w Europie było i pozostaje priorytetem w kształtowaniu naszej polityki – komentował Margaritis Schinas, wiceprzewodniczący ds. promocji europejskiego stylu życia.
Pod koniec listopada zmieniono trzy kluczowe rozporządzenia dotyczące funkcjonowania najważniejszych organów odpowiedzialnych za politykę zdrowotną w UE. 30 listopada 2022 r. oficjalnie uruchomiono nową globalną strategię zdrowotną, która ma być zewnętrznym wymiarem Europejskiej Unii Zdrowia.
Strategia zakłada „powrót do podstaw”, aby osiągnąć cele zrównoważonego rozwoju związane ze zdrowiem. Ma ona umocnić przywództwa UE w globalnej przestrzeni zdrowotnej w złożonym środowisku geopolitycznym.
Nowa Globalna Strategia Zdrowia UE (GHS) została opracowana wspólnie przez Dyrekcję Generalną ds. Partnerstw Międzynarodowych DG INTPA, która tradycyjnie koncentruje się na działaniach międzynarodowych, oraz DG SANTE, która jest bardziej zorientowana na sprawy wewnętrzne).
Strategia „Lepsze zdrowie dla wszystkich w zmieniającym się świecie” co prawda została ogłoszona w maju 2022 r. ale oficjalnie uruchomiono ją 30 listopada 2022 r. po konsultacjach społecznych.
Priorytetem jest: 1) zapewnienie lepszego zdrowia i dobrego samopoczucia ludzi przez całe życie; 2) wzmocnienie systemów opieki zdrowotnej i rozszerzenie powszechnej opieki zdrowotnej; oraz 3) zapobieganie zagrożeniom zdrowia, w tym pandemiom, i zwalczanie je, stosując podejście „Jedno zdrowie”.
Nowa Strategia określa dwadzieścia zasad przewodnich i konkretne kierunki działań, które wprowadzają te zasady w życie. Tworzy nowe ramy monitorowania w celu oceny skuteczności i wpływu polityki i finansowania UE oraz wymienia niektóre z kluczowych projektów leżących u podstaw tej strategii na poziomie globalnym, regionalnym i krajowym.
Celem Strategii jest „powrót do podstaw” i osiągnięcie Celów Zrównoważonego Rozwoju (SDG) związanych ze zdrowiem. Zmienia ona ukierunkowanie działań UE na osiągnięcie powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego (UHC), wzmocnienie (dostępu do) podstawowej opieki zdrowotnej oraz zwalczanie pierwotnych przyczyn złego stanu zdrowia (takich jak ubóstwo i nierówności społeczne, w tym wzmocnienie edukacji i ochrony socjalnej).
Globalne bezpieczeństwo zdrowotne (tj. ochrona obywateli przed zagrożeniami poprzez intensyfikację profilaktyki, gotowości i reagowania oraz wczesnego wykrywania) jest jednym z kluczowych elementów strategii. Strategia kładzie również nacisk na podejście „Jedno zdrowie”, które wskazuje na silny związek między wpływem środowiska, zdrowia zwierząt/roślin na zdrowie ludzi.
Stąd w strategii podkreślono konieczność osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. i wzmocnienie wzajemnych powiązań między zdrowiem a innymi obszarami polityki takimi, jak: klimat i technologia cyfrowa, równość płci, badania i innowacje, handel, edukacja, bezpieczeństwo żywnościowe, a także pokój i bezpieczeństwo oraz pomoc humanitarna. Nowa strategia kładzie większy nacisk na koordynację polityki UE, podział pracy i obowiązków w celu osiągnięcia priorytetów tej strategii.
W nowej strategii określono trzy kluczowe czynniki sprzyjające lepszemu zdrowiu, a mianowicie cyfryzację, badania naukowe i wykwalifikowaną siłę roboczą. Badania mają się koncentrować na opracowaniu nowych szczepionek, metod leczenia i diagnostyki chorób zakaźnych i niezakaźnych, w tym za pośrednictwem programu „Horyzont Europa”. Więcej środków będzie przeznaczonych na tak zwaną cyfrową opiekę zdrowotną (teleporady itp.).
Co istotne, mocno wyeksponowano w strategii działania na rzecz równouprawnienia płci oraz zdrowia i „praw seksualnych i reprodukcyjnych” (SRHR). Uznano więc kwestie aborcji, tzw. zmiany płci za „fundamentalne” dla globalnego zdrowia. Planuje się wzmocnienie powszechnego dostępu do SRHR poprzez dedykowaną Inicjatywę Team Europe (TEI) oraz wsparcie dla Partnerstwa UNFPA w zakresie dostaw pigułek poronnych, aborcyjnych itp.
Strategia wyraźnie akcentuje konieczność „zwrócenia szczególnej uwagi na potrzeby i prawa kobiet oraz grup szczególnie wrażliwych, w tym osób LGBTIQ i migrantów”. Kwestia płci (zwłaszcza gender, czyli tzw. płci kulturowej) ma być uwzględniania w szeroko rozumianej globalnej polityce zdrowotnej.
KE ma się bardziej zaangażować w kształtowanie nowego światowego porządku zdrowotnego i wzmacniać koordynację polityki zdrowotnej między państwami członkowskimi UE. Ma również więcej dopłacać na programy szczepień Fundacji Billa & Mellindy Gates (programy EU4Health, Horyzont Europa, ISWM-Global Europe), budować partnerstwa zdrowotne i wzmacniać Światową Organizację Zdrowia (WHO).
Źródło: ec.europa.eu, ecdpm.org
AS
