16 karmelitanek z Compiègne we Francji, to ofiary antykatolickich prześladowań religijnych z okresu rewolucji francuskiej. Zostały zgilotynowane w Paryżu 17 lipca 1794 r. Są już zaliczone w poczet błogosławionych Kościoła katolickiego. Gilotyna była uważana za „nowoczesną maszynę” do dekapitacji i symbol „postępu”. Udział w jej dopracowaniu miał też kat Charles-Henri Sanson, który ścinał także siostry zakonne.
Sprawę kanonizacji Karmelitanek poruszano jeszcze w czasie pontyfikatu św. Jana Pawła II. Karmelici z Jonquières-Compiègne złożyli jednak swoją oficjalną prośbę dopiero w grudniu 2021 roku. Franciszek zezwolił na przekazanie sprawy do Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych w styczniu tego roku. Biskupi francuscy oczekują dość szybkiej daty kanonizacji ze względu na powszechny i ugruntowany już kult bł. Karmelitanek.
Zakonnice mieszkały w klasztorze w Compiègne. Karmel w Compiègne został założony 21 kwietnia 1641 r. i był to 53 dom tego zakonu we Francji. Przed Rewolucją mieszkało tu 21 zakonnic. Ciekawostką jest, że jeszcze pod koniec XVII wieku, a więc na sto lat przed Rewolucją, karmelitanka z tego klasztoru, s. Elżbieta od św. Jana Chrzciciela, ujrzała we śnie wszystkie zakonnice swojego klasztoru w chwale Nieba, ubrane w biały płaszcz i trzymające w rękach liście palmowe. Historia ta była odebrana w klasztorze jako zapowiedź męczeństwa.
W 1792 r. Karmel został zamknięty i znacjonalizowany przez władze rewolucyjne. 14 września 1792 r. w święto Podwyższenia Krzyża, zgodnie z decyzją władz, zakonnice opuściły klasztor i założyły świeckie ubrania. Podzieliły się jednak na 4 grupy mieszkające w niezbyt odległych od siebie domach i przez kolejne 2 lata starały się żyć przestrzegając dalej reguł zakonu i częściowej klauzury. Przez kilka miesięcy potajemnie udało im się uczestniczyć w Mszach św. w kościele Saint-Antoine de Compiègne. Przełożona rozmawiała z siostrami o możliwości męczeństwa i dokonania w ten sposób aktu ekspiacji, by złagodzić Gniew Boży i przywrócić pokój. Zakonnice złożyły zobowiązanie do poniesienia ofiary za Francję i ślub męczeństwa.
Wesprzyj nas już teraz!
W 1794 r. siostry zostały oskarżone przez prokuratora Antoniego Quentin Fouquier-Tinville o dalsze „życie we wspólnocie zakonnej”. Zarzucono im „fanatyzm i działalność wywrotową”. 22 czerwca zostały aresztowane i uwięzione. Ów „fanatyzm” został zdefiniowany jeszcze przez Woltera jako „mroczne i okrutne szaleństwo religijne”. W czasie rewolucji uważano go za poważne przestępstwo, a postawa sióstr deklarujących później przed trybunałem swoją religijność, stała się „dowodem zbrodni”. Wydawane kary chłosty, a także wyroki śmierci nazywano terminem brzmiącym dość „współcześnie”, a mianowicie „defanatyzacją” społeczeństwa.
W lipcu zakonnice przewieziono do słynnego więzienia Conciergerie w Paryżu, a 5 dni później skazano na śmierć. Zostały zgilotynowane 17 lipca na Place du Trône Renversé (obecnie Place de la Nation). Na gilotynę szły śpiewając „Salve Regina”. Zachował się dość dokładny opis egzekucji. „Ubrane w swoje białe stroje zakonnice schodzą z wozów, klękają i intonują Te Deum, wypowiadają odnowienie ślubów i śpiewają Veni Creator. O godzinie 20:00 przychodzą asystenci kata Charlesa-Henri Sansona po pierwszą, najmłodszą nowicjuszkę Siostrę Konstancję od Jezusa…”
Jako ostatnia została stracona matka przełożona, która do końca umacniała siostry. Śpiew zakonnic w drodze na gilotynę, a następnie wspinania się po rusztowaniu na szafot, wywarł mocne wrażenie na tłumie, który trwał w kompletnym milczeniu. Ciała zakonnic wrzucono później do masowego grobu na paryskim cmentarzu Picpus. Zostały zmieszane z prochami 1298 innych ofiar terroru rewolucji i nigdy nie odnaleziono ich relikwii. Co ciekawe, niedługo po złożonej przez nich ofierze, epoka terroru się skończyła.
Dniem w którym w Kościele katolickim wspomina się 16 karmelitanek z Compiègne jest dzień ich śmierci, 17 lipca. Były pierwszymi ofiarami Rewolucji francuskiej, wobec których rozpoczęto proces beatyfikacyjny. Zostały beatyfikowane 27 maja 1906 r. przez Ojca św. Piusa X. W tym samym roku rządy masonów doprowadziły ponownie do kasacji zakonów. Wypędzenie wspólnot religijnych w 1906 r. zmusiło nową wspólnotę Karmelitanek z Compiègne do wyjazdu do Statte w Belgii, gdzie założono nowy Karmel.
Karmelitanki powróciły do Francji pod koniec lat dwudziestych, także do swojego klasztoru w Compiègne. W 1992 roku postanowiono sprzedać klasztor i wybudować nowy w Jonquières, 10 kilometrów na zachód od Compiègne. Przechowywane tu są w krypcie kościoła pamiątki związane z męczennicami, które udało się zebrać.
Postacie Karmelitanek były inspiracją m.in. dzieł literackich (Georges Bernanos), w 1937 r. Gertruda von Le Fort opublikowała opowiadanie „Ostatnia na rusztowaniu” (Die Letzte am Schafott). W 1960 roku ks. Bruckberger i Philippe Agostini nakręcili film „Le Dialogue des Carmélites”. W 1984 roku Pierre Cardinal wyreżyserował film telewizyjny także na podstawie utworu Bernansosa. Były też wystawiane sztuki teatralne, a nawet opera. Karmelitanki inspirowały też malarzy. Można tu wymienić obraz Étienne Azambre w kościele Saint-Sulpice w Paryżu, czy witraż przedstawiający karmelitanki z Compiègne w kościele Saint-Honoré d’Eylau w Paryżu XVI.
Ich męczeństwo stało się częścią francuskiego dziedzictwa, tego dziedzictwa, które usiłuje obecnie zanegować francuska lewica, kontynuatorzy i piewcy rewolucji.
Francja obecnie „poprawia” swoją historię. Nie tak dawno „historycy” zabrali się przy okazji sukcesu parku tematycznego w Wandei założonego przez Philippe’a de Villiersa, za jego krytykę, twierdząc, że widowisko przekazuje „reakcyjną, monarchistyczną i rojalistyczną” wersję historii, która w dodatku wychwala „katolicyzm i wartości tradycyjne”. Ma to być „fałszowanie historii” i „propaganda polityczna”, a do tego „całkowicie nacjonalistyczne, anachroniczne przesłanie, które służy fantazjom o rzekomo wiecznej chrześcijańskiej Francji”.
Kanonizacja Karmelitanek z Compiegné jednak przypomni właśnie taką Francję wiecznych wartości i chociaż zapewne wzbudzi gniew lewicy, pokazuje zwycięstwo chrześcijańskiego ducha nad mrocznym duchem rewolucji. To francuscy rewolucjoniści z XVIII wieku stworzyli wzorzec dla innych rewolucji, od bolszewików, po Pol-Pota włącznie. To masowy terror miał „ruszyć z posad bryłę świata”, ale i go zdechrystianizować.
Francuski historyk, prof. Reynald Secher mówił, że zamiast pamiętać o rocznicy 14 lipca, czyli zdobyciu Bastylii, lepiej wspomnieć śmierć Jacques’a Cathelineau, dowódcy bohaterskich katolickich powstańców w Wandei, który zmarł tego samego dnia od ran, ale w 1793 r.
Rewolucja francuska funkcjonuje jako symbol narodzin demokracji, praw obywatelskich, równości, w rzeczywistości jest symbolem zniewolenia, masowej eksterminacji całych grup ludzi, systemowych prześladowań. 16 Karmelitanek, to tylko niewielka część z 35 tys. ludzi zgilotynowanych w latach 1789–1799, a dodajmy jeszcze setki tysięcy innych ofiar.
Przypomnienie bohaterstwa i siły wiary zakonnic ma jednak wielki sens i jest ważne w walce o pamięć historyczną i prawdziwe dziedzictwo Francji. Spadkobiercy rewolucyjnych idei, pomimo zmiany metod, niosą taką samą dozę dawnej nienawiści do Kościoła i do 16 wieków chrześcijańskiej historii swojego kraju. Tu kłania się George Orwell: „Kto rządzi przeszłością, w tego rękach jest przyszłość; kto rządzi teraźniejszością, w tego rękach jest przeszłość”.
Bogdan Dobosz
