Znakomity powieściopisarz katolicki przedstawia historię Kościoła od czasu objawienia Chrystusa i ustanowienia prymatu Piotrowego aż po pontyfikat wielkiego Piusa XII szczególne miejsce przyznając jakże często dziś ignorowane chrześcijańskie przekonanie o Bogu działającym w historii.
Louis de Wohl (1903-1961) pozostaje jednym z popularniejszych katolickich pisarzy XX wieku – szesnaście jego książek doczekało się ekranizacji. Popularność przyniosła mu w roku 1955 powieść zatytułowana Włócznia, a jego pozycję pisarską ugruntowały książki poświęcone życiu świętych, między innymi Benedykta, Augustyna, Katarzyny ze Sieny, Franciszka Ksawerego czy Joanny d’Arc. Skała – historia Kościoła, jakiego nie znacie uznawana za najważniejszą z prac Louisa de Wohla, przyniosła swemu autorowi międzynarodowe uznanie – po dziś dzień cieszy się ona żywym zainteresowaniem, zwłaszcza w kręgach anglosaskich.
Wesprzyj nas już teraz!
Autor Skały ukazuje początki Kościoła i jego wzrost, a także „logikę” wiary i odkupienia, dzięki której możliwy był pokojowy „podbój” Imperium Rzymskiego. Wskazuje na trudną do przecenienia rolę odegraną przez Kościół w dziejach europejskiej kultury; na zagrożenia, którym Kościół stawiał czoła; na rozwój chrześcijańskiej cywilizacji oraz na kryzysy wstrząsające nią od połowy XV stulecia. Wiele miejsca poświęca kłopotliwym dla Kościoła relacjom z władzą świecką, jak również wysiłkom podejmowanym przez biskupów Rzymu w celu zachowania chrześcijańskiej jedności i pokoju, i odpierania zewnętrznych zagrożeń, zwłaszcza ze strony islamu.
Praca de Wohla pozostaje nieskażona modnymi w drugiej połowie XX wieku tendencjami do sekularyzacji historii katolicyzmu, promującymi postawę nieufności wobec Kościoła oraz jego historii, tradycji i dziedzictwa. Nie tracąc z oczu nadprzyrodzonej perspektywy autor ukazuje zarówno epoki wielkiego rozkwitu wiary i kultury jak i okresy upadku życia religijnego, w których łódź świętego Piotra płynęła zniszczona, splądrowana i powszechnie ignorowana. W wielu miejscach dowodzi, w jaki sposób protestancka i antykatolicka historiografia chybia celu próbując uzasadniać żywe i dziś uprzedzenia i przesądy.
Sięgnijmy po konkretny przykład: ród Borgiów „krytyczni” historycy kojarzą zazwyczaj wyłącznie z upadkiem papiestwa w epoce renesansu, tymczasem – jak zauważa autor Skały – ród ten wydał także św. Franciszka Borgię, trzeciego generała jezuitów i jedną z kluczowych postaci kontrreformacji. Przykład ten unaocznia staranne rozłożenia akcentów przez autora, co stanowi ogromną zaletą jego pracy.
Powstaniu omawianej książki de Wohla towarzyszył zamysł popularyzacyjny, chęć krótkiego nakreślenia niemal dwudziestu stuleci Kościoła i papiestwa, ze szczególnym uwzględnieniem punktów zwrotnych w dziejach Christianitas oraz osobowości poszczególnych biskupów Rzymu. Autor wywiązał się z tego zadania z dużym kunsztem. Skała – historia Kościoła, jakiego nie znacie wraz z pracą Thomasa Woodsa zatytułowaną Jak Kościół katolicki zbudował zachodnią cywilizację może być szczególnie pomocna tym, którzy odczuwają zakłopotanie na myśl o katolickim „triumfalizmie” lub o zmiennych losach Kościoła w epoce średniowiecza czy kontrreformacji – losach odmalowywanych dziś często jednostronnie i w sposób z trudem maskujący ideologiczne zaangażowanie.
Mateusz Ziomber
Louis de Wohl, Skała – historia Kościoła, jakiego nie znacie, Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu, Sandomierz 2009, s. 240.
