Pamięć o tym, że 80 lat temu polscy żołnierze wyzwolili Bredę, jest wciąż żywa we wdzięcznej pamięci Holendrów. W piątek w Holandii rozpoczną się uroczystości rocznicowe.
Od 25 do 27 października na terenie Królestwa Niderlandów Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych wraz z Ambasadą Rzeczypospolitej Polskiej w Hadze organizują udział polskiej delegacji w obchodach 80. rocznicy wyzwolenia Bredy przez 1. Dywizję Pancerną pod dowództwem generała Stanisława Maczka.
Breda – miasto Brabancji Północnej – podczas drugiej wojny światowej była ważnym węzłem komunikacyjnym, dlatego Niemcy – okupujący Holandię od maja 1940 r. – utworzyli w niej silny bastion obrony przed atakiem wojsk alianckich. Przez Bredę wiodła najkrótsza droga do opanowania ujścia Mozy, co było jednym z zadań dywizji polskich pancerniaków. Polacy musieli związać walką aż trzy niemieckie dywizje piechoty. 80 lat temu, 29 października 1944 r., po zaciętych walkach miasto zostało zdobyte przez „maczkowców”.
Wesprzyj nas już teraz!
Jak przypomniał w rozmowie z PAP szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Lech Parell, „kampania, która miała miejsce w 1944 i 1945 r., była ważna zarówno dla Polaków, jak i tych, których polscy żołnierze wyzwalali”. Koniec niemieckiej okupacji w Holandii był naznaczony dużą brutalnością ze strony Niemców oraz brakami w zaopatrzeniu: „Polscy żołnierze przynieśli Holendrom wolność, ale także zaopatrzenie żywnościowe” – przypomniał Parell. Podkreślił, że mieszkańcy Bredy doceniają również to, że ich miasto zostało zdobyte bardzo małym kosztem, jeśli chodzi o zniszczenie tkanki miejskiej.
„Ta operacja zakończyła się pełnym sukcesem, przyniosła wyzwolenie Bredy i południowej części Holandii. Holendrzy z tego regionu kraju zostali wyzwoleni pół roku wcześniej niż ich rodacy z pozostałej części kraju, którzy praktycznie do końca kwietnia 1945 roku pozostawali pod niemieckim butem” – zaznaczył Lech Parell.
1. Dywizja Pancerna została powołana do życia 25 lutego 1942 r. na rozkaz Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego. Po intensywnym szkoleniu, w składzie 1. Armii Kanadyjskiej, ruszyła ona na otwarty w czerwcu 1944 r. front zachodni. Odegrała znaczącą rolę w bitwie pod Falaise, zamykając okrążenie wokół niemieckich 7. Armii i 5. Armii Pancernej w tzw. kotle. Zwycięski marsz dywizji pod dowództwem gen. Maczka wiódł przez północną Francję, Belgię i Holandię aż po wielką bazę niemieckiej marynarki wojennej w Wilhelmshaven. „Bijcie się twardo, ale po rycersku” – mówił do swych żołnierzy gen. Maczek.
Po zakończeniu wojny dowódca dywizji gen. Stanisław Maczek pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Pozbawiony obywatelstwa polskiego, pracował jako barman w jednym z hoteli w Edynburgu. Generał Maczek doczekał wolnej Polski; zmarł 11 grudnia 1994 r. w Edynburgu, w wieku 102 lat. Leży pochowany na Polskim Honorowym Cmentarzu Wojskowym przy Ettensebaan w Bredzie.
PAP
/ oprac. PR
