Fundacja Polska Wielki Projekt od wielu już lat organizuje w stolicy kongres pod tą samą nazwą. Bieżący rok jednak jest pod tym względem rokiem wyjątkowym. Odrębna, dodatkowa sesja Kongresu została bowiem zorganizowana na Zamku Królewskim na Wawelu, a w całości poświęcona była osobie Jana Pawła II. „Jan Paweł II. Inspiracja dla świata” – sam tytuł tego wydarzenia mającego miejsce w dniach 30 września – 1 października b. r. sugeruje, że nie było ono jedynie odpowiedzią na tegoroczne ataki na pamięć o polskim papieżu. Zamysłem organizatorów nie było wdawanie się w bieżące spory, ale raczej opowiedzenie nam o postaci papieża poprzez relacje prelegentów z Polski i z zagranicy.
„Stając wobec widma globalnego konfliktu, w obliczu globalizacji rynków, mediów społecznościowych, przemocy i bezdusznej biurokracji rozdzierającej ludzkie więzi i pozostawiającej po sobie zraniony świat i złamanych ludzi, potrzebujemy jego przesłania bardziej, niż kiedykolwiek wcześniej” – mogliśmy przeczytać w komunikacie prasowym Fundacji. Refleksje na temat osoby i działalności Papieża przedstawione zostały przez gości podczas krótkich wykładów i dyskusji panelowych.
Patronatem honorowym wydarzenie objął Prezydent RP, który skierował również list do jego uczestników.
Wesprzyj nas już teraz!
Słowo wstępne wygłosił Minister Edukacji i Nauki, Przemysław Czarnek, który opowiadał o wpływie, jaki wywarła na nim prof. Wanda Półtawska. W prywatnej rozmowie przyjaciółka papieża wyraziła żal że nauczanie wielkiego Polaka nie jest w naszym narodzie dostatecznie dobrze znane. Według słów prof. Czarnka głos Wandy Półtawskiej zaważył na tym, że już jako minister wprowadził on do kanonu lektur zmiany, polegające na uzupełnieniu go o dzieła związane z Janem Pawłem II.
Minister przypomniał także nauczanie Jana Pawła II o Dekalogu głoszone podczas IV pielgrzymki do Polski w 1991 r. W szczególności podkreślił, że przykazań Bożych nie można traktować wybiórczo.
„Europa trzeciego tysiąclecia albo będzie chrześcijańska, albo nie będzie jej w ogóle” – cytatem ze słów papieża podsumował swoje wystąpienie.
Następnie głos zabrał Krzysztof Szczerski, ambasador RP przy ONZ, który wygłosił prelekcję pt. „Jan Paweł II, ostatni globalny przywódca”. We wstępnej części wystąpienia były prezydencki minister zauważył sprawę nieoczywistą dla ludzi którzy zachowali żywą pamięć o polskim papieżu – nowym pokoleniom o Janie Pawle II należy opowiedzieć od nowa, tak jak o innych postaciach historycznych. Co więcej, o ile na świecie co roku powstaje wielka liczba biografii znaczących postaci, to w przypadku Karola Wojtyły/Jana Pawła II praca na tym polu cały czas jest do wykonania. Trzeba uaktualniać ten dorobek wraz z przemianami na świecie, które znajdują swoje odzwierciedlenie w umysłach czytelników.
Dwojaki jest zdaniem Szczerskiego ogólny klucz do odczytania pontyfikatu przełomu tysiącleci. Jan Paweł II to „znak któremu sprzeciwiać się będą”, a także „głos tych, którzy głosu nie mają” – czyli wszelkich osób wykluczonych, które nie mogą nawet przemawiać w swoim imieniu.
W kontekście uniwersalizacji doświadczeń narodu polskiego Szczerski poruszył dwa ważne wątki, przywołując przy okazji wystąpienia polskiego papieża na forum ONZ: 1) Doświadczenie zaborów pokazuje nam że to przede wszystkim kultura i zachowanie tożsamości, a nie trwałość instytucji politycznych jest fundamentem przetrwania narodu; 2) II wojna światowa z kolei, w szczególności na ziemiach polskich, ujawniła zbrodniczy charakter systemów totalitarnych.
Prof. Szczerski przywołując swoje wrażenia z zajęć ze studentami stwierdził, że taka uniwersalizacja nie jest czymś oczywistym nawet dla młodych Polaków, u których wciąż pokutuje sztuczna w znacznej mierze dychotomia historia Polski-historia powszechna. Tymczasem nie musi tak być, o czym świadczy fakt oswojenia światowych salonów z takimi postaciami jak Paweł Włodkowic, jeden z prekursorów doktryny prawa narodów, broniący interesów Polski na soborze w Konstancji.
Po wykładzie nastąpiły cztery dyskusje panelowe.
W panelu na temat teologii wolności udział wzięli Matka Adela Galindo z Nikaragui, prof. Zbigniew Stawrowski i Janusz Kotański, były ambasador przy Stolicy Apostolskiej. Moderatorem był Grzegorz Górny.
W tym segmencie przedstawiono pielgrzymkę Jana Pawła II z 1983 r. do sandinistowskiej Nikaragui i przypomniano o problemach, jakie stwarzała celem udaremnienia tej pielgrzymki partia komunistyczna. Szczegółowo o w wydarzeniach w stolicy, Managui, opowiedziała matka Adela.
Grzegorz Górny charakteryzując metapolityczną postawę papieża wspomniał o koncepcji teologii wolności, która była alternatywą dla teologii wyzwolenia – alternatywą opierającą się na solidarności.
Prof. Stawrowski stwierdził z kolei, że to wolność jest warunkiem niezbędnym do okazywania solidarności czy miłosierdzia. Zwrócił przy tym uwagę na uważność Papieża, która nie pozwoliła mu przeoczyć i zignorować tak ważnych wydarzeń dziejowych jak orędzie siostry Faustyny czy powstanie i rozkwit Solidarności.
Ambasador Kotański podsumował, że Jan Paweł II odznaczał się tym, że sprawy głębokie i ważne poruszał w dyskusji w bardzo prosty sposób. Dzięki niemu nawet kraje dalekie i nieobecne w głównym nurcie dziejów świata mogły uczynić krok na drodze do swojej suwerenności.
Kolejny panel podczas pierwszego dnia konferencji moderował prof. Zdzisław Krasnodębski, a brali w nim udział: była premier Beata Szydło, uznani filozofowie Emilio Morales oraz Mátyás Szalay, a także teolog Joel Hodge. Poruszone w nim zostały kwestie związane z politycznymi następstwami papieskich podróży. Mowa była m. in. o odłączeniu się Timoru Wschodniego od Indonezji w 1999 r. oraz o spotkaniu z Jana Pawła II z chilijskim dyktatorem, Augusto Pinochetem.
W dyskusji wskazano na potrzebę innego spojrzenia na relację polityki i religii. Religia ma implikacje polityczne i wbrew opiniom niektórych liberalnych katolików nie da się tego oddzielić.
Poruszono w tym segmencie również temat nielegalnej imigracji. Premier Szydło wspomniała pod koniec dyskusji o swojej rozmowie z Angelą Merkel 2016, w której kanclerz Niemiec miała całkowicie zamknąć swoje uszy na argumenty i zaprezentować wykrzywione postulaty chrześcijaństwa.
W dyskusji na temat dziedzictwa Jana Pawła II brali udział ks. prof. Robert Skrzypczak i prof. Paweł Skibiński. Ten pierwszy zdefiniował jeden z aspektów świętości polskiego papieża, jakim był „powiew wieczności w Kościele” obecny za jego pontyfikatu. Za przykład posłużył ks. Skrzypczakowi sposób odprawiania liturgii przez Jana Pawła II, który wydawał mu się swoistym wprowadzeniem w mistykę.
Prof. Skibiński zwrócił uwagę na wewnętrzną spójność papieża i jedność jego życia. Z tej całościowej osobowości i integralności osobowej wynikała u niego moc zmiany rzeczywistości. Wśród zasług następcy Piotra prelegenci wymienili m. in. znaczne rozszerzenie panteonu świętych, w tym polskich, odnowienie maryjności w Kościele oraz prorockie i długofalowe budowanie teologii ciała i teologii wspólnoty ludzkiej w oparciu o nurt personalistyczny w myśli filozoficznej. Nie do przecenienia jest także wkład Karola Wojtyły w objaśnienie samego pojęcia osoby.
Ostatni panel tego dnia obrad był poświęcony dialogowi międzykulturowemu i międzyreligijnemu, a wzięli w nim udział liderzy środowisk naukowych i biznesowych: Marc Gopin, Martin Kalungu-Banda oraz Gary Krupp. Podczas dyskusji zwrócono uwagę na to, że Jan Paweł II często potrafił prosić o wybaczenie w imieniu Kościoła, tak jak miało to miejsce chociażby przy okazji jego pielgrzymki do Zambii w 1989 r.
Drugi dzień obrad zaczął się od panelu zatytułowanego „Czym była rewolucja Solidarności i jak ją kontynuować?”. W rozmowie wzięli udział była wysoka przedstawicielka dyplomacji amerykańskiej Paula Dobriansky oraz ukraiński teolog, o. Oleh Kindiy. Rozmówcy dostrzegli między innymi wpływ papieża w późniejsze przemiany polityczne na Ukrainie.
Kwestia globalizacji konfliktu rosyjsko-ukraińskiego została przedstawiona zarówno jako zagrożenie (m. in. za sprawą nierozwiązanej sprawy eksportu zboża do Afryki), jak i szansa (w przypadku obalenia systemu rosyjskiego może upaść na świecie wiele słabszych od Rosji dyktatur).
W drugim dniu obrad głos zabrał także Carl Anderson, były Najwyższy Rycerz Zakonu Rycerzy Kolumba który mówił o tym, że kluczem do globalnej interpretacji Jana Pawła II jest fakt, iż papież był człowiekiem wiary i mówił nawet ciężką prawdę w oczy, w szczególności prawdę o wierze.
„Nie lękajcie się, otwórzcie na oścież drzwi Chrystusowi.” – te słowa, jak zauważył Anderson, były przesłaniem na cały pontyfikat.
Zgodnie z tym przesłaniem działał Jan Paweł II kiedy u progu swojego pontyfikatu odwiedził Meksyk, tak głęboko doświadczony antykatolickimi działaniami rządu, czy wrzącą od niepokojów Irlandię.
Organizatorzy, Grzegorz Górny i Michał Łuczewski, podsumowali obrady stwierdzeniem, że postać Jana Pawła jest zbyt ważna żeby zostawić ją tylko Polakom, bo zaczynamy się albo o niego kłócić albo go sobie wyrywać. Tymczasem trzeba spojrzeć na niego oczami świata jako na postać historyczną, globalnego lidera.
Grzegorz górny podkreślił, że oddziaływanie postaci Jana Pawła II będzie można pełniej docenić dopiero w długim trwaniu jego nauki w świadomości kolejnych pokoleń.
