Na sesji Rady Miasta Kijowa 1 czerwca przyjęto uchwałę o zmianie nazwy jednej z najważniejszych ulic stolicy Ukrainy. Dotychczasowy patron, komunistyczny generał Nikołaj Watutin, został zastąpiony przez przywódcę nacjonalistycznej Ukraińskiej Powstańczej Armii Romana Szuchewycza.
Zły mit założycielski
Wesprzyj nas już teraz!
Budowanie mitu banderowców jako wojowników o wolność Ukrainy zintensyfikowało się po Euromajdanie w 2014 roku. Na fali oficjalnie proeuropejskich tendencji do władzy doszli politycy o silnie nacjonalistycznym ukierunkowaniu lub wspierający siły nacjonalistyczne. Pomniki ku czci UPA, mimo biedy w kraju, budowane są nawet w małych miejscowościach. Nazwy ulic często przypominają członków UPA, stawianych za przykład młodym ludziom. Podnoszenie UPA do rangi bohaterskiej organizacji jest nieakceptowane przez wielu obywateli Ukrainy. Mimo to w 2015 roku prezydent Petro Poroszenko przyznał OUN – UPA status walczących za niepodległość państwa. Decyzja Rady Miasta Kijowa podjęta wbrew kiepskiemu wynikowi konsultacji społecznych jest wyborem drogi konfrontacyjnej nie tylko wobec własnego społeczeństwa.
Bandera jest wszędzie
Pomniki lidera OUN – UPA Stepana Bandery stoją już na całej Ukrainie, trudno znaleźć miejscowość, gdzie nie byłoby ulicy jego imienia. Do lata 2016 roku bronił się przed tym Kijów, ale w lipcu ubiegłego roku Rada Miasta Kijowa przemianowała prospekt Moskiewski na prospekt… Stepana Bandery. Uchwała z lipca weszła w życie 9 sierpnia, po akceptacji w dniu 3 sierpnia przez mera Kijowa – uważanego z przyjaciela Polski – Witalija Kliczkę. W mieście, w którym zaraz po ogłoszeniu niepodległości Ukrainy więcej niż połowa sprzedawanych gazet wydawana była po rosyjsku, a część przywożono prosto z Moskwy, taka sytuacja musiała wzbudzić niezadowolenie.
Już 6 października rozpoczęto zbieranie podpisów pod petycją o zmianę nazwy prospektu Bandery. Jak podawał wówczas portal Vesti.ukr, w tekście petycji mówiło się, że twórca OUN – UPA jest postacią „niejednoznaczną także dla obywateli Ukrainy, dla wielu także prowokacyjną”. W ciągu dwóch miesięcy petycję o pozbawienie Bandery ulicy w Kijowie podpisało ponad 10 tys. mieszkańców – informuje ukraińska agencja 112.UA, ale do zmiany nazwy nie doszło.
Szuchewycz senior i junior
Podjęcie 1 czerwca uchwały o przemianowaniu prospektu generała Watutina na prospekt Romana Szuchewycza potwierdza utrzymywanie polityki historycznej, budującej pozytywny mit UPA. Jak podaje ukraiński portal Siegodnia, projekt uchwały o zmianie nazwy przeszedł konsultacje społeczne i wskazał na słabe poparcie społeczne kijowian dla tego pomysłu. Na 5792 głosujących 55 proc. opowiedziało się za nazwaniem prospektu imiennie przywódcy UPA ale aż 45 proc. było przeciw. Prospekt Watutina – Szuchewycza to szeroka, dwujezdniowa trasa, z kilkoma pasami ruchu w każdym kierunku, o długości ok. 3,5 kilometra.
O nazwanie jej imieniem lidera OUN – UPA apelował do radnych Rady Miasta Kijowa syn Romana Szuchewycza, Jurij, który specjalnie przyjechał do stolicy na tę sesję. W swoich poglądach Jurij Szuchewycz nie odszedł od idei nacjonalistycznej. Nawet na popularnej „Wikipedii” pisze się o nim: „W 2002 Jurij Szuchewycz oraz Mykoła Kołessa, Karol Miklosz, Vołodymyr Patyk, Jarosław Daszkewycz i Oleg Romaniw (honorowi obywatele Lwowa) skierowali list do władz polskich i ukraińskich, w którym domagali się przeniesienia Cmentarza Obrońców Lwowa do Polski. 19 sierpnia 2006 został przez prezydenta Ukrainy Wiktora Juszczenkę uhonorowany tytułem Bohatera Ukrainy. W 2011 na wiecu we Lwowie wraz z Rostysławem Nowożencem wzywał do przyłączenia do Ukrainy zamieszkiwanych przez Ukraińców ziem znajdujących się m.in. w Polsce: „Łemkowszczyzny”, Nadsania, Chełmszczyzny i Podlasia. W przedterminowych wyborach parlamentarnych w 2014 kandydował z piątego miejsca listy krajowej Partii Radykalnej Ołeha Laszki, uzyskując mandat deputowanego VIII kadencji”.
Nacjonalizm zamiast komunizmu?
Nikołaj Watutin był generałem Armii Czerwonej i bohaterem Związku Radzieckiego, dowodził operacją uwolnienia Kijowa od wojsk niemieckich – hitlerowcy został wypchnięci z stolicy Ukrainy 6 listopada 1943 roku. Watutin walczył też z ugrupowaniami banderowskimi. W lutym 1944 roku, jadąc w kolumnie wojskowej, wpadł w zasadzkę UPA i został ranny. W wyniku poniesionych ran zmarł kilka tygodni później.
Przegłosowanie zmiany nazwy jednej z ważniejszych ulic Kijowa komentowane jest szeroko w mass mediach rosyjskich, które przypominają współpracę OUN – UPA z hitlerowskimi Niemcami w czasie II wojny światowej, mordy dokonywane przez nacjonalistów na ludności cywilnej i fakt, że w Rosji propagowanie OUN – UPA jest zakazane.
PK
