5 października Komisja Europejska przedstawiła „pierwszą w historii strategię Unii Europejskiej w sprawie zwalczania antysemityzmu i wspierania życia żydowskiego”. Łączy ona kwestię zwalczania uprzedzeń wobec Żydów z walką z ksenofobią i rasizmem. Przewiduje więcej monitoringu i raportowania o wszelkich nadużyciach wobec Żydów oraz większą pomoc finansową dla organizacji działających na rzecz szerzenia kultury żydowskiej.
Strategia pojawiła się w związku z narastaniem antysemityzmu w Europie, zwłaszcza wobec odradzania się w czasie „pandemii” stereotypów na temat Żydów. Opiera się ona na trzech filarach: zapobieganiu wszelkim formom antysemityzmu, ochronie i wspieraniu życia żydowskiego oraz promowaniu badań, edukacji i pamięci o Holokauście. W strategii podkreślono, że ma ona na celu „wyjście poza samo reagowanie na antysemityzm i zintensyfikowanie działań, mających aktywnie zapobiegać i zwalczać antysemityzm we wszystkich jego formach oraz zapewnić, że życie społeczności żydowskiej będzie nadal rozwijało się w sposób inkluzywny”. KE chce upowszechnić roboczą definicję antysemityzmu, opracowaną przez Europejskie Centrum Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii (EUMC), która stała się podstawą roboczej definicji antysemityzmu Międzynarodowego Sojuszu na rzecz Pamięci o Holokauście (IHRA).
Unijna strategia na celownik bierze skrajne ugrupowania, głoszące „prawicowy, lewicowy lub islamistyczny ekstremizm” i „antysyjonizm”, kryjacy się także w centrowych partiach. „Mowa i zachowanie antysemickie mogą być otwarte lub zawoalowane, świadome lub nieświadome. Antysemityzm może przybrać formę czynów nielegalnych, które są karalne na mocy prawa UE i prawa krajowego. Przejawy antysemityzmu mogą obejmować antysemityzm związany z Izraelem” i to jest „najbardziej powszechna forma antysemityzmu w internecie, z jaką Żydzi spotykają się w dzisiejszej Europie”. Dodano, że „długotrwałe antysemickie mity spiskowe i dezinformacja, choć niekoniecznie nielegalne, są szkodliwe. Utrwalają uprzedzenia i stereotypy oraz mogą prowadzić do dyskryminacji, marginalizacji, radykalizacji i przestępstw z nienawiści”.
Wesprzyj nas już teraz!
W strategii przyznano, że już od 2017 r. Komisja stosuje niewiążącą prawnie definicję roboczą antysemityzmu Międzynarodowego Sojuszu na rzecz Pamięci o Holokauście (definicja IHRA) jako „praktyczne narzędzie doradcze i podstawę pracy w walce z antysemityzmem”. Międzynarodowy Sojusz na rzecz Pamięci o Holokauście (IHRA) jednoczy rządy i ekspertów, aby umacniać, rozwijać i promować edukację, pamięć i badania na temat Holokaustu na całym świecie, a także aby dbać o wypełnianie zobowiązań wynikających z Deklaracji Sztokholmskiej z 2000 r.
KE w czasie prezentacji strategii zwróciła uwagę na konieczność zacieśnienia współpracy z korporacjami Big Tech „w celu zwalczania antysemityzmu w internecie, lepszej ochrony miejsc publicznych i miejsc kultu, powołania europejskiego centrum badań nad współczesnym antysemityzmem oraz utworzenia sieci miejsc, w których dokonała się zagłada Żydów”. UE ma być liderem globalnej walki z antysemityzmem. – Strategia, którą dziś przedstawiamy, to przełom w naszym sposobie reagowania na antysemityzm. Zobowiązujemy się dziś do wspierania życia żydowskiego w Europie w całej jego różnorodności – podkreśliła Ursula von der Leyen. Szefowa KE dodała, że władze UE „chcą widzieć ponowny rozkwit żydowskiego życia w sercu naszych społeczności”. Wprost stwierdziła, że nie będzie możliwy pomyślny rozwój Europy bez stworzenia bezpiecznych warunków do rozwoju wspólnoty żydowskiej.
– Antysemityzm jest nie do pogodzenia z wartościami Unii Europejskiej i naszym europejskim sposobem życia. Ta strategia – pierwsza tego rodzaju w historii – jest wyrazem naszego zobowiązania do jego zwalczania we wszelkich postaciach oraz do zapewnienia przyszłości żydowskiego życia w Europie i poza nią. Jesteśmy to winni ofiarom Zagłady, jesteśmy to winni ocalałym i jesteśmy to winni przyszłym pokoleniom – mówiła z kolei Margaritis Schinas, wiceprzewodnicząca ds. promowania europejskiego stylu życia. Strategia „Ku Unii Europejskiej wolnej od antysemityzmu” ma być uzupełniona o kroki podejmowane przez KE na arenie międzynarodowej w celu przeciwdziałania antysemityzmowi na całym świecie.
Pierwszy filar strategii przewiduje uruchomienie funduszy unijnych na opracowanie i wdrożenie krajowych strategii zwalczania antysemityzmu, utworzenie ogólnoeuropejskiej sieci organizacji żydowskich oraz „zaufanych podmiotów sygnalizujących pojawianie się w Internecie niezgodnych z prawem nienawistnych wypowiedzi”. Będą powstawać portale zwalczające antysemickie treści. KE wraz z firmami Big Tech będzie przeciwdziałać nielegalnemu wystawianiu i sprzedaży w Internecie książek, symboli i pamiątek o charakterze nazistowskim. Zgodnie z II filarem strategii, KE skupi się na ochronie i wspieraniu życia żydowskiego w UE, ponieważ 38 proc. Żydów rozważa emigrację, bonie czuje się w UE bezpiecznie. By zapewnić Żydom poczucie bezpieczeństwa, KE zamierza przekazać 24 mln euro z funduszy unijnych na „lepszą ochronę przestrzeni publicznych i miejsc kultu”. Bruksela sugeruje, że państwa członkowskie powinny także chętniej korzystać ze wsparcia Europolu w celu zwalczania działań antyterrorystycznych w Internecie i w przestrzeni realnej. KE zaangażuje się w upowszechnianie żydowskiego dziedzictwa i wiedzy o życiu, kulturze i tradycjach Żydów w Europie.
III filar strategii dotyczący edukacji, badań naukowych i pamięć o Holokauście przewiduje tworzenie sieci miejsc, w których dokonała się zagłada, np. kryjówek lub miejsc egzekucji. Autorzy strategii zwracają uwagę, że obecnie co dwudziesty Europejczyk nigdy nie słyszał o Holokauście. By zachować tę pamięć Komisja wesprze powstanie sieci młodzieżowych ambasadorów europejskich, upowszechniających pamięć o zagładzie Żydów. Wyłoży także fundusze na utworzenie europejskiego centrum badań nad współczesnym antysemityzmem oraz życiem żydowskim. Ma ono powstać we współpracy z państwami członkowskimi i społecznością naukową.
Miasta ubiegające się o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury będą zachęcane do uwzględniania historii zamieszkujących je mniejszości, w tym społeczności żydowskich. KE będzie ściśle współpracować z organizacjami międzynarodowymi w celu zwalczania antysemityzmu w sąsiedztwie UE i na świecie. Ma dopilnować, by „fundusze zewnętrzne UE” nie trafiły do osób i instytucji, które mogłyby je wykorzystać na działania podżegające do nienawiści i przemocy, w tym skierowanej przeciwko Żydom.
Bruksela zacieśni współpracę z Izraelem w celu zwalczania antysemityzmu i upowszechnienia dziedzictwa żydowskiego na całym świecie. KE chce, by strategię, która ma być wdrażana w latach 2021-2030, poparli europosłowie i Rada. Opublikuje kompleksowe sprawozdania z jej realizacji w latach 2024 i 2029. Bruksela zaznacza, że „państwa członkowskie zobowiązały się do zapobiegania wszelkim formom antysemityzmu i zwalczania ich poprzez nowe strategie krajowe, bądź też działania w ramach dotychczasowych krajowych strategii lub planów przeciwdziałania rasizmowi, ksenofobii, radykalizacji postaw i brutalnemu ekstremizmowi”. Przewiduje, że strategie krajowe w tym zakresie zostaną przyjęte do końca 2022 r., a do końca 2023 r. zostaną poddane ocenie przez Komisję. Dla uzasadnienia podjętych działań, Bruksela podkreśliła polityczne zaangażowanie, by „Unia Europejska była wolna od antysemityzmu i wszelkiej dyskryminacji, a społeczeństwo UE było otwarte, równe i integrujące”.
W 2015 r. Komisja po raz pierwszy powołała koordynatora ds. zwalczania antysemityzmu i wspierania życia żydowskiego. Dwa lata później Parlament Europejski przyjął rezolucję w sprawie walki z antysemityzmem, a w grudniu 2018 r. Rada przyjęła deklarację w sprawie zwalczania antysemityzmu. W grudniu 2019 r. rozszerzono kompetencje wiceprzewodniczącego KE ds. promowania naszego europejskiego stylu życia o działania mające zwalczać antysemityzm. W grudniu 2020 r. Rada przyjęła kolejną deklarację w sprawie uwzględniania walki z antysemityzmem we wszystkich obszarach polityki.
Chociaż Komisja przyznaje, że każdy kraj winien określić zasady walki z antysemityzmem, to jednak zaznacza, że UE ma ważną rolę do odegrania: „zapewnia wytyczne polityczne, koordynuje działania państw członkowskich, monitoruje realizację i postępy, udziela wsparcia z funduszy unijnych oraz promuje wymianę dobrych praktyk między państwami członkowskimi. W tym celu Komisja nada stały charakter działającej już doraźnie grupie roboczej ds. zwalczania antysemityzmu, skupiającej przedstawicieli państw członkowskich i społeczności żydowskich”. Strategia UE w sprawie zwalczania antysemityzmu i wspierania życia żydowskiego wskazuje, że współczesny antysemityzm występuje w wielu formach, starych i nowych: od mowy nienawiści w Internecie przez przestępstwa z nienawiści i ataki na ludność żydowską, jej mienie i instytucje. Przejawia się w bezczeszczeniu synagog, cmentarzy i miejsc pamięci. Występuje też w codziennym życiu Żydów w postaci „przypadkowych uwag lub działań w pracy, w prywatnych rozmowach, w miejscach publicznych, w mediach, sporcie i kulturze lub kiedy Żydzi praktykują swoją religię. Antysemityzm przejawia się w dyskryminacji rasowej, etnicznej lub religijnej, w stereotypach i nienawiści do Żydów oraz w postrzeganiu ludzi jako Żydów. Może prowadzić do gwałtownych i śmiertelnych ataków, takich jak te na szkołę Ozar Hatorah w Tuluzie w 2012 r., Muzeum Żydowskie w Brukseli w 2014 r., Hypercasher w Paryżu w 2015 roku, czy w Synagodze w Halle w 2019 roku”.
Pandemia „pokazała, jak stare antysemickie uprzedzenia mogą się odrodzić i podsycać nowe teorie spiskowe, i nienawiść online oraz offline. Żydzi byli jedną z najbardziej atakowanych społeczności. Podczas pandemii zostali bezpodstawnie obwinieni za stworzenie wirusa i opracowywanie szczepionek w celu osiągnięcia zysku” – czytamy. Antysemityzm „jest spotęgowany przez: porównanie środków sanitarnych podjętych przez rządy w celu zwalczania pandemii z polityką, która doprowadziła do ludobójstwa Żydów; minimalizowanie i trywializowanie doświadczeń ofiar i ocalałych z Holokaustu. Chociaż mowa nienawiści i przemoc są łatwe do zidentyfikowania, powszechna ignorancja i obojętność w naszym społeczeństwie spowoduje rozkwit, a nawet wzrost antysemityzmu, jeśli problem ten nie zostanie rozwiązany” – czytamy w strategii.
KE chce upowszechnić roboczą definicję antysemityzmu IHRA, która zabrania obwiniania Żydów za śmierć Pana Jezusa, czy krytyki polityki państwa Izrael. IHRA opracowała także roboczą definicję negacjonimzu i zniekształcania prawdy historycznej o Holokauście, odnoszącą się między innymi do osób kolaborujących z niemieckimi nazistami.
Źródło: ec.europa.eu, holocaustremembrance.com
AS
