Po latach terroru, jaki przed rozpadem ZSSR prowadzili na Litwie komuniści, mieszkańcy Wilna chcą dekomunizacji. Miejskie władze zamierzają usunąć z cmentarzu na Antokolu pomnik radzieckich żołnierzy. Na drodze próbuje im stanąć… ONZ. Komitet organizacji ds. Praw Człowieka zabronił miastu podobnego posunięcia.

Mimo to mer litewskiej stolicy poinformował, że dekonstrukcja niebawem się rozpocznie, a decyzja gremium jest błędna – ponieważ decydentów wprowadzono w błąd.

„Wkrótce rozpoczniemy prace związane z usuwaniem zespołu pomnikowego żołnierzy radzieckich na Cmentarzu Antokolskim” – ogłosił. Remigijus Szimaszius na Facebooku. Włodarz miasta podkreślił, że wbrew zaleceniom instytucji nie zamierza prowadzić śledztwa wyjaśniającego, ponieważ zajęłoby ono kilka lat. Tymczasem decyzje trzeba podjąć natychmiast. „Nie mamy tyle czasu, wojna – zarówno na polu walki na Ukrainie, jak i w przestrzeni informacyjnej – toczy się teraz, więc nie będziemy czekać” – oświadczył samorządowiec.

Pomnik na Antokolu składa się z sześciu figur żołnierzy, przed którymi płonie wieczny ogień. Władze Wilna zamierzały usunąć go do 1 listopada. Prace wstrzymał jednak Komitet Praw Człowieka ONZ, który nałożył tymczasowe środki ochrony na wniosek grupy osób przedstawiających się jako etniczni Rosjanie.

Litewskie ministerstwo sprawiedliwości i władze Wilna podkreślają, że decyzja organu ONZ została podjęta w oparciu o błędną informację, jakoby pomnik stał na grobach poległych żołnierzy sowieckich. Tymczasem groby około 3 tys. wojskowych znajdują się po obu stronach pomnika.

„Groby nie miałyby być i nie będą usuwane” – podkreślił Szimaszius. – „Po prostu bezpiecznie usuniemy sowieckie propagandowe rzeźby”, zaznaczał.

Mer Wilna wyraża przekonanie, że usunięcia pomnika nie zablokuje litewski rząd, gdyż formalnie to on otrzymał odpowiedź ONZ. „Wierzę, że rząd na jutrzejszym posiedzeniu nie wstrzyma (naszych) działań i w czwartek rozpoczniemy prace demontażowe, które potrwają około trzech tygodni.

Zespół pomnikowy na Antokolu, na powierzchni ponad 2 hektarów, jest najbardziej rozpoznawalnym na Litwie miejscem upamiętniającym żołnierzy radzieckich. W centralnym jego punkcie w 1984 roku ustawiono pomnik. Po obu jego stronach na sześciu tarasach znajdują się zbiorowe groby ponad 3 tys. żołnierzy radzieckich. Spoczywają tam również przywódcy władzy sowieckiej.

Jest to również miejsce, w którym 9 maja odbywają się centralne uroczystości z okazji zwycięstwa ZSRR w II wojnie światowej, z udziałem tysięcy Rosjan mieszkających na Litwie oraz rosyjskich dyplomatów.

Na Litwie usunięto już około 10 pomników żołnierzy radzieckich, m.in. w Kłajpedzie, Mariampolu, Połądze, Poniewieżu i Rosieniach.

(PAP)/ oprac. FA