Marcin Pilis, autor powieści Cisza w Pogrance, został tegorocznym laureatem Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza. Nagrodę wręczono w czwartek, w Warszawie.
Nagrodzona powieść opowiada o wydarzeniach na Wołyniu w lipcu 1943 roku. „Książka Marcina Pilisa nie przedstawia pełnej skali rzezi, nie zasypuje statystykami i obliczeniami. Cała doniosłość i ogrom tragedii emanują tutaj z pojedynczych historii bohaterów, których życie do pewnego momentu przebiegało na tyle normalnie, na ile mogło podczas wojny. Dwie siostry zakochują się w jednym chłopcu z pobliskiej wsi ukraińskiej. Uczucia rozkwitają, mimo że młodzieniec należy do UPA, a spokój coraz mocniej zakłócają pogłoski o mordowaniu Polaków w pobliskich wioskach. Jeśli do tej pory Polakom, Żydom i Ukraińcom udawało się żyć w zgodzie jako sąsiadom, to właśnie ma się to zmienić. Niewyobrażalne okrucieństwo i szał mordowania ogarnął wioski na Wołyniu, gdzie narzędziami zbrodni stawały się często siekiery i widły. Ukazanie tragedii przez pryzmat losu poszczególnych jednostek sprawia, że czytelnik utożsamia się z bohaterami” – pisze wydawnictwo Lira, które książkę opublikowało.
Nagrodzona powieść to kolejna, po Łące umarłych czy Zemście kobiet, książka Marcina Pilisa o relacjach polsko-ukraińskich. „Pisarz po mistrzowsku prezentuje skomplikowane relacje, jakie połączyły Ukraińców i Polaków, nie skupiając się wyłącznie na zbierającym żniwo źle. Mroczne czasy obfitowały również w miłość i cały wachlarz uczuć, które pojawiają się tam, gdziekolwiek są ludzie” – napisał o powieści Pilisa Marek A. Koprowski, historyk, autor kilkunastu książek o Wołyniu.
Wesprzyj nas już teraz!
Przyznano także trzy wyróżnienia. Laureatem jednego z nich został Maciej Zakrzewski, autor książki Rewolucja konserwatywna – przypadek polski. Myśl polityczna środowiska „Buntu Młodych” i „Polityki” (1931–1939) (IPN, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków 2021) przedstawia myśl polityczną jednego z najbardziej intersujących środowisk konserwatywnych dwudziestego wieku. Wokół pisma „Bunt Młodych”, wychodzącym od 1937 pod tytułem „Polityka” skupiło się grono młodych utalentowanych autorów. W redagowanym przez Jerzego Giedroycia magazynie poszukiwano nowej formy dla polityki konserwatywnej; formy która wychodziłaby z dawnych schematów i byłaby właściwą odpowiedzią zachowawczej szkoły politycznego myślenia na wyzwania czasów.
„Książka opisuje fenomen jednego z najciekawszych środowiska intelektualnego okresu dwudziestolecia międzywojennego. «Bunt Młodych» był początkiem drogi wielu wybitnych postaci, takich jak: Jerzy Giedroyc, Adolf i Aleksander Bocheński, Ksawery i Mieczysław Pruszyńscy, Kazimierz Studentowicz, Stefan Kisielewski i wielu innych. Dorobek pisma jest świadectwem poszukiwań intelektualnych dróg w czasach pochodu totalitaryzmów, zmagań z «polską formą». Pod hasłem «mocarstwowości» skrywał się program będący syntezą konserwatyzmu Bobrzyńskiego i rewolucjonizmu Brzozowskiego. Historia myśli politycznej «Buntu» wprowadza w genealogię polskiej inteligencji, która wzrastała w wolnym państwie, po 1945 r. zdawała egzamin z politycznej dojrzałości” opisuje wydawca.
Laureatem wyróżnienia Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza został też Mirosław Dzień za zbiór esejów O męczeństwie rozumu i zarazie świata (Biblioteka Toposu). Nagrodzony tom zawiera dziesięć esejów, „diagnozujących myślenie w czasach zarazy – jakie jest, jak się zmienia, od czego odchodzi, do czego dąży” – zapowiada wydawca.
Wyróżniono także Marka Jana Chodakiewicza, Tomasza Sommera i Ewę Stankiewicz, autorów dwutomowej pracy Jedwabne. Historia prawdziwa. To polemika z przedstawioną przez Jana Tomasza Grossa wersją wydarzeń, które rozegrały się 10 lipca 1941 r. w Jedwabnem.
Nagroda Literacka im. Józefa Mackiewicza przyznawana jest od 2002 roku. Przyznawana jest dziełom ze względu na ich walory literackie oraz tematykę – ważną kulturowo, społecznie lub politycznie. Do konkursu zgłaszane są zarówno utwory literackie jak i publicystyczne. Zwycięzca otrzymuje medal z podobizną patrona i cytatem z jego książki Tylko prawda jest ciekawa oraz nagrodę pieniężną – 10 tys. dolarów.
Wśród dotychczasowych laureatów nagrody są m.in. Wojciech Albiński, Eustachy Rylski, Tadeusz Isakowicz-Zaleski, Jarosław Marek Rymkiewicz, Bronisław Wildstein, Paweł Zyzak.
Patron nagrody Józef Mackiewicz, brat Stanisława Cata-Mackiewicza, był autorem książek łączących fabułę z dokumentem, takich jak Droga donikąd (1955), Nie trzeba głośno mówić (1969), Lewa wolna (1965). W 1943 roku za zgodą Niemców i za wiedzą władz AK, Mackiewicz uczestniczył w ekshumacji grobów jeńców polskich w Katyniu, co opisał w relacji „Zbrodnia w lesie katyńskim” (1944). Od 1945 roku mieszkał na emigracji – w Londynie, potem w Monachium, gdzie zmarł w 1985 roku. (Została ufundowana w celu upamiętnienia postaci i dzieła Józefa Mackiewicza, wybitnego pisarza i działacza politycznego.
Źródło: PAP
