Popularna nazwa święta kościelnego przypadającego w dniu 2 lutego – Matki Bożej Gromnicznej pochodzi od tradycji święcenia w tym dniu gromnic, czyli świec. W dawnym kalendarzu, przed reformą rubryk z 1960 r., święto nosiło nazwę Oczyszczenia Najświętszej Maryi Panny i miało, dwa wymiary maryjny oraz chrystologiczny (Ofiarowanie Pańskie). Obecnie bardziej akcentuje się ten drugi aspekt święta.
Według prawa Mojżeszowego każda matka po urodzeniu syna była przez siedem dni uważana za nieczystą, a przez następne 33 dni nie mogła dotknąć żadnej rzeczy świętej, ani wejść do świątyni. Po 40 dniach winna przynieść baranka jednorocznego na ofiarę całopalenia i gołębia na ofiarę za grzech. Gdyby zaś z powodu ubóstwa nie mogła przynieść baranka, wówczas zobowiązana była podarować parę synogarlic lub gołębi. Prócz tego każda matka, (oprócz pochodzących z pokolenia Lewiego) miała wykupić swego syna pierworodnego od służby kapłańskiej za opłatą 5 syklów, które składane do skarbca świątyni miały służyć na pokrycie kosztów nabożeństwa.
Mimo że powyższe przepisy nie odnosiły się do NMP, ani Pana Jezusa – Maryja poczęła Syna z Ducha Świętego i wolną była od wszelkiej zmazy, a jej Pierworodny był Najwyższym Kapłanem i ofiarą odkupienia całego świata – Bożarodzicielka w duchu posłuszeństwa prawu spełniła ten przepis w imieniu swoim i dziecka.
Wesprzyj nas już teraz!
Z Oczyszczeniem NMP i Ofiarowaniem Pana Jezusa łączy się także spotkanie w świątyni starca Symeona i prorokini Anny. Symeon otrzymał przez Ducha Świętego obietnicę, że przed śmiercią ujrzy Chrystusa. Wziąwszy więc Dziecko na ręce dziękował Bogu za łaskę, że ujrzał „światło na oświecenie pogan i chwałę ludu Izraela” i przepowiedział Matce, że „duszę jej przeniknie miecz”.
Święto Oczyszczenie NMP jest wspomniane po raz pierwszy w „Sakramentarzu gelazjańskim” i antyfonarzach z Rheinau, Compiegne i Senlis. Do kalendarza zostało wprowadzone decyzją cesarza Karola. Od średniowiecza Oczyszczenie NMP należało do uroczystości i obowiązkowych świąt maryjnych kalendarza rzymskiego. W Polsce do 1951 r. dzień ten był wolny od pracy. Łączący się ze świętem zwyczaj święcenia woskowych świec–gromnic sięga przełomu IX/X w. i wywodzi się z kręgu galijsko-germańskiego. W Polsce pierwszym świadectwem błogosławieństwa gromnic jest „Sakramentarz tyniecki” z 1060 r.
Od średniowiecza w całej Europie upowszechnił się zwyczaj podawania gromnic umierającym, a także zapalania ich w czasie burzy. W naszym kraju, zwłaszcza w parafiach wiejskich, gromnicę przynosiło się do kościoła przyozdobioną lnem i mirtem. Po powrocie do domu znaczono ogniem krzyż na belce stropowej i obchodzono z nią dom oraz pomieszczenia gospodarcze. Święcenie gromnic i związane z tym tradycje ludowe były krytykowane i ośmieszane przez przedstawicieli reformacji. Nazywano je „kijem woskowym”, „światłością woskową” i „świecą martwą”.
Źródło: Podręczna Enc. Kościelna, Enc. Katolicka
AK
