W piątek 28 lipca br. mija 24 rocznica podpisania Konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzeczpospolitą Polską. Polski konkordat bazuje na doktrynie relacji Kościoła z państwami wypracowanej podczas Soboru Watykańskiego II, a jego naczelnymi zasadami są ochrona wolności religijnej i wzajemna autonomia państwa i Kościoła. Polski konkordat był pierwszą umową państwa postkomunistycznego ze Stolicą Apostolską.
Dokument został uroczyście podpisany w Warszawie 28 lipca 1993 r., a jego sygnatariuszami byli: Nuncjusz Apostolskie w Polsce abp Józef Kowalczyk ze strony Stolicy Apostolskiej, a w imieniu polskiego rządu Minister Spraw Zagranicznych Krzysztof Skubiszewski.
Wesprzyj nas już teraz!
Podstawową zasadą, na której opierają się relacje państwa i Kościoła jest zasada „niezależności i autonomii” każdego z tych podmiotów w swojej dziedzinie. Zarówno państwo polskie jak i Kościół zobowiązują się więc w konkordacie do „pełnego poszanowania tej zasady we wzajemnych stosunkach i we współdziałaniu dla rozwoju człowieka i dobra wspólnego”. Kościół zatem szanuje prerogatywy i zakres kompetencji państwa, a jednocześnie wymaga zgody na wolne pełnienie swej misji, gdyż ma ona zupełnie inny cel i inną naturę. Przyjmując jednak, że zarówno państwo jak i Kościół są zainteresowane dobrem człowieka i obywatela (choć w innych obszarach – przyp. red.) dopuszcza się ich współpracę dla wspólnego dobra, co konkordat także potwierdza.
Konkordat między Stolicą Apostolską a Rzeczpospolitą Polską w sensie doktryny prawa wyznaniowego bazuje na wspomnianej wyżej zasadzie autonomii, czyli inaczej mówiąc „przyjaznego rozdziału” państwa i Kościoła. Jest to model obowiązujący dziś w zdecydowanej większości krajów Europy i świata. System ten – wprowadzony po raz pierwszy w Niemczech na mocy Konstytucji Weimarskiej z 1919 r. a rozwinięty w konstytucji „Gaudium et Spes” – usytuowany jest pomiędzy modelem Kościoła państwowego a radykalnym rozdziałem (separacją) typu francuskiego. Zapewnia zatem możliwość pełnienia swej misji przez Kościół, nie tylko w sensie wąsko pojmowanego kultu na obszarze stricte kościelnym, ale także w sferze publicznej, w której w naturalny sposób żyją i funkcjonują osoby wierzące. Gwarantuje ich prawo do wyznawania i realizacji zasad wiary także w tym obszarze, co wynika z poszanowania zasady wolności religijnej.
Konkordat zapewnia ponadto, że hierarchia Kościoła i jej urzędowi przedstawiciele (duchowieństwo) nie angażuje się w bezpośrednią działalność polityczną, nie tworzy np. partii wyznaniowych działających w jego imieniu. Kościół rezerwuje sobie wyłącznie rolę „metapolityczną”, jako nauczyciela zasad etyczno-moralnych, odnoszących się także do wymiaru publicznego czy politycznego.
Źródło: KAI
WMa
