Jak donoszą prawnicy instytutu Ordo Iuris, Komisja Europejska rozpoczęła pacę nad powołaniem instytucji na kształt „urzędu do spraw dzieci”. Bruksela chce zbudować specjalny system „ochrony” nieletnich. Według ekspertów organizacji zamierzenia eurokratów stwarzają ryzyko naruszenia autonomii rodziny. Jak przypomina Instytut Na Rzecz Kultury Prawnej, organy podobne do tych, jakie zamierza stworzyć Unia w Niemczech i Norwegii bezzasadnie ingerowały w życiu rodzin, posuwając się nawet do bezzasadnego odbierania dzieci.
Komisja Europejska opublikowała zaproszenie do zgłaszania uwag dotyczących inicjatywy w sprawie zintegrowanych systemów ochrony dzieci (Ref.Ares(2023)4901705-14/07/2023r.). W dokumencie KE wskazuje, że wspieranie i ochrona „praw dziecka” jest jednym z kluczowych celów jej istnienia, określonych w Traktacie o Unii Europejskiej.
Ostatnie doświadczenia związane z pandemią COVID-19 pogłębiły wyzwania i nierówności, nasiliły przemoc domową i wykorzystywanie dzieci w Internecie, a także cyberprzemoc. Wobec powyższych zagrożeń, Komisja zobowiązała się do przedstawienia inicjatywy mającej na celu wspieranie rozwoju i wzmocnienie zintegrowanych systemów ochrony dzieci, która zachęci wszystkie właściwe organy i służby do lepszej współpracy w ramach systemu priorytetowo traktującego dzieci. W tym celu Komisja sporządzi zalecenie służące wsparciu państw członkowskich w tworzeniu i doskonaleniu ich programów ochrony dzieci.
Wesprzyj nas już teraz!
Co istotne, poszczególne systemy państw członkowskich w zakresie polityki rodzinnej są różne, zarówno pod względem prawnym, jak i aksjologicznym. Komisja wskazuje, że propozycja wprowadzenia zintegrowanych przepisów prawnych i strategii politycznych stanowić będzie skuteczną odpowiedź i rozwiązanie dla braków i niedoskonałości tych systemów. Ponadto, prawa dziecka są prawami człowieka, a UE i państwa członkowskie są zobowiązane ich przestrzegać, chronić je i gwarantować. Prawo rodzinne pozostaje natomiast w gestii państw członkowskich.
Szczególnie niebezpieczne może być dążenie Unii Europejskiej do narzucenia stosowania wzorca rozwiązań przyjętych w Norwegii oraz Niemczech i utworzenia „urzędu ds. dzieci”, który ingerowałby w życie polskich rodzin. Wieloletnia obserwacja funkcjonowania takiego modelu, w tym powołanie norweskiego urzędu Barnevernet czy niemieckiego Jugendamt, ukazuje dysfunkcyjność takich rozwiązań oraz destrukcyjne skutki dla rodzin w wieloletniej perspektywie.
Instytut Ordo Iuris już niejednokrotnie skutecznie interweniował w sprawach dotyczących ochrony praw rodziców naruszanych przez te instytucje, w tym również przed Trybunałem w Strasburgu. Seria wyroków Trybunału wskazuje jednoznacznie, że norweski urząd łamie prawa rodziców, którzy znajdują się w trudnych sytuacjach życiowych, odbiera się im dzieci i przekazuje do rodzin zastępczych, nie dając szansy na poprawę. Obowiązkiem państwa jest stworzenie warunków i odpowiedniego środowiska dla odbudowania więzi pomiędzy rodzicami biologicznymi a dzieckiem. Pokazuje to, że model, na którym swoją politykę rodzinną oparła m.in. Norwegia i Niemcy staje się problemem o charakterze systemowym dotyczącym poszanowania praw rodziców.
Funkcjonowanie wspomnianych instytucji było również krytykowane przez Parlament Europejski, który w 2018 roku przyjął rezolucję piętnującą dyskryminowanie przez państwo niemieckie rodziców z innych krajów, a także krytykującą bezpodstawne oddzielenie dzieci od rodziców. Również Rada Europy krytycznie oceniła działania państw członkowskich w zakresie braku poszanowania praw dziecka do zapewnienia nierozerwalnej więzi z rodzicami i konieczności zapewnienia kontroli sądowej nad urzędami opieki społecznej. Ordo Iuris wskazuje, że zdecydowanie niedopuszczalne byłoby zatem wprowadzenie tego typu rozwiązań na grunt polski, do czego dąży Komisja Europejska poprzez ograniczenie kompetencji poszczególnych państw członkowskich.
W opinii Instytutu, działania Komisji Europejskiej w zakresie nowych inicjatyw powinny być poprzedzone analizą i przeglądem istniejącego prawa, oceną konieczności wprowadzenia nowych rozwiązań na szczeblu unijnym i szczegółowym określeniem potencjalnych skutków wprowadzenia nowych regulacji, a w omawianym kontekście – ochrony praw dziecka.
Instytut zwraca uwagę na konieczność poruszenia i analizy przez Komisję następujących kwestii: ochrona nietykalności cielesnej dziecka, zapewnienie środowiska przyjaznego relacjom rodziców z dziećmi, zaostrzenie kar dla osób skazanych za wykorzystywanie dzieci, ochrona dzieci przed cyberprzemocą, ograniczenie dostępu do pornografii, ochrona dzieci nienarodzonych, ochrona zdrowia psychicznego dzieci, zakaz tzw. tranzycji u nieletnich, dialog i budowanie relacji pomiędzy rówieśnikami, zakaz reklam z udziałem dzieci, ograniczenie procederu handlu dziećmi, zaostrzenie kar dla grup zajmujących się handlem dziećmi w celach seksualnych lub przymuszaniem dzieci do pracy.
– Dobro dziecka jest wartością, którą należy chronić w sposób szczególny. Należy wyraźnie podkreślić, że obecnie obowiązujące prawodawstwo UE oraz przepisy krajowe państw członkowskich określają już w sposób dostateczny tę materię i stanowią skuteczne i efektywne zabezpieczenie interesów oraz praw dziecka. Szczególne obawy może budzić fakt, iż Komisja Europejska dążyć będzie do ingerencji w krajowe porządku prawne poprzez ograniczenie praw rodziców. Ewentualne rozwiązania proponowane przez Komisję muszą mieć wymiar kompleksowy, uwzględniający już funkcjonujące systemy i instytucje., a także różnorodność społeczeństw poszczególnych państwa członkowskich – zaznacza dr Przemysław Kulawiński z Centrum Prawa Międzynarodowego Ordo Iuris.
Instytut będzie monitorował prace nad projektem. Jeśli okaże się, że kompetencje UE są przekraczane, Ordo Iuris przygotuje stosowną opinię odnośnie wskazanego zagadnienia oraz propozycję możliwych rozwiązań. Ostateczna ocena będzie mogła być dokonana po przedstawieniu projektu przez Komisję Europejską.
Ordo Iuris/ oprac. FA
