Zebrani w Collegium Novum profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego i innych krakowskich uczelni mieli poznać od Brunona Müllera stanowisko niemieckiego okupanta w sprawie przyszłości nauki polskiej. Była to jednak pułapka. Usłyszeli wyrok, który dla wielu z nich oznaczał śmierć. 6 listopada 1939 roku Niemcy aresztowali 183 przedstawicieli czołówki naszej elity intelektualnej. Wielu z nich umarło w Sachsenhausen.
„Tutejszy uniwersytet rozpoczął rok akademicki bez wcześniejszego uzyskania zgody władz niemieckich. Jest to wyraz złej woli. Ponadto jest powszechnie wiadomo, że nauczyciele zawsze byli wrogo nastawieni do niemieckiej nauki. W związku z tym, wszyscy, poza trzema obecnymi kobietami, zostaną wywiezieni do obozu koncentracyjnego. Jakakolwiek dyskusja a nawet wypowiedzi na ten temat są wykluczone. Kto odważy się na opór wobec wykonania mojego rozkazu, zostanie zastrzelony” – powiedział po niemiecku do zebranych w sali nazywanej obecnie imieniem profesora Józefa Szujskiego w Collegium Novum do polskich uczonych niemiecki oficer Bruno Müller.
Wesprzyj nas już teraz!
Obecni na sali wykładowcy Uniwersytetu Jagiellońskiego, Akademii Górniczej, Akademii Handlowej, Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i nauczyciele szkół średnich zostali aresztowani. Przetrzymywani byli najpierw w Krakowie, a następnie w urągających warunkach wywieziono ich do niemieckiego obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen.
Kilka miesięcy później po międzynarodowych protestach między innymi ze strony faszystowskiego włoskiego dyktatora, Benito Mussoliniego, część polskich profesorów została zwolniona. Wielu jednak nie przeżyło piekła zgotowanego im przez Niemców.
Śmierć 13 wybitnych przedstawicieli wszystkich niemal dziedzin polskiej nauki, od humanistów po przyrodników i matematyków, wielkich autorytetów moralnych i gorących patriotów, była i jest niepowetowaną stratą dla narodu polskiego i cywilizacji łacińskiej. Ich pamięć czczona jest do dzisiaj między innymi poprzez tradycyjną już modlitwę i składanie kwiatów na ich grobach i pod tablicami pamiątkowymi przez współczesnych przedstawicieli krakowskich uczelni.
6 listopada 2015 roku o godzinie 19 w akademickiej Kolegiacie Św. Anny w Krakowie zostanie odprawiona Msza Święta za dusze profesorów poległych z rąk niemieckich okupantów. Po Mszy w kościele odbędzie się koncert w wykonaniu akademickich chórów z krakowskich uczelni. Wstęp wolny.
MWł
