Watykańska instrukcja „Nawrócenie duszpasterskie wspólnoty parafialnej w służbie misji ewangelizacyjnej Kościoła” spotkała się z mieszanym przyjęciem w Niemczech. Dokument wydany 20 lipca przez Kongregację ds. Duchowieństwa, wezwał parafie na całym świecie do stania się ośrodkami ewangelizacji. Podkreślił również, że zgodnie z prawem kanonicznym tylko kapłani mogą kierować duszpasterstwem w parafii.
Dokument wyraźnie sprzeciwia się planom części niemieckich hierarchów postulujących zmniejszenie liczby parafii (np. w diecezji Trewir postulowano ich zmniejszenie z 800 do 35).
Wesprzyj nas już teraz!
Konserwatywny kardynał Rainer Maria Woelki z Kolonii w oświadczeniu z 22 lipca podziękował papieżowi Franciszkowi za „liczne sugestie dotyczące misyjnego przebudzenia Kościoła”. Podkreślił, że dokument „przypomina nam, że […] to nie my „tworzymy” Kościół i nie jest to również Kościół, ale Kościół Jezusa Chrystusa. Ustanowił go sam Pan, a wraz z nim sakramenty i kapłaństwo” – zaznaczył.
Duchowny wskazał, że papież Franciszek „zachęca do całkowitego polegania na Chrystusie, aby ponownie stać się Kościołem misyjnym”.
Z kolei biskup Franz-Josef Bode z Osnabrück, wiceprzewodniczący Konferencji Episkopatu Niemiec wyraził obawy, że dokument doprowadzi do klerykalizacji. Stanął też w obronie „drogi synodalnej” Kościoła niemieckiego gromadzącej świeckich i biskupów w celu omówienia czterech głównych tematów: sposobu sprawowania władzy w Kościele, moralności seksualnej, kapłaństwa i roli kobiet.
Natomiast biskup Peter Kohlgraf z Moguncji uznał „Instrukcję” za „ingerencję” w jego posługę biskupią, której „nie może tak łatwo zaakceptować”. W środowym oświadczeniu powiedział, że planuje połączenie parafii w swojej diecezji w ramach projektu znanego jako „Droga duszpasterska”.
„Instrukcja” dla parafii wskazuje, że po Soborze Watykańskim II zaszły istotne zmiany w niektórych Kościołach partykularnych, które zreorganizowały formę duszpasterstwa wspólnot parafialnych.
„Proces ten pozwolił wprowadzić nowe doświadczenia, podkreślające w większym stopniu wymiar wspólnoty oraz wdrożyć, pod przewodnictwem duszpasterzy, harmonijną syntezę charyzmatów i powołań kościelnych w służbie głoszenia Ewangelii, która lepiej odpowiada dzisiejszym potrzebom ewangelizacji” – czytamy.
Papież na zakończenie swej instrukcji stwierdził, że Kościół ma wiele możliwości na szukanie dróg głoszenia Ewangelii. Franciszek przestrzegł przed zamykaniem się w strukturach dających fałszywą ochronę i przed lękiem przed przepisami i przyzwyczajeniami. Podkreślił, że wspólnoty chrześcijańskie muszą dążyć do tego, by zwyczaje, style, rozkład zajęć, język i wszystkie struktury kościelne służyły ewangelizacji współczesnego świata.
Papież przestrzegł przed „gnostycyzmem” i „pelagianizmem”. Ten pierwszy oferuje wiarę intelektualną, abstrakcyjną i przez to oderwaną od życia. Ten drugi zaś do polegania wyłącznie na swoich siłach. Przestrzegł również przed „klerykalizacją duszpasterstwa”.
Instrukcja szczegółowo wskazuje warunki niezbędne do dokonania połączenia parafii, dzięki czemu ogranicza samowolę i niezgodne z prawem kanonicznym działania duchownych.
Przed przystąpieniem do erygowania łączonych parafii, biskup musi koniecznie skonsultować się z Radą kapłańską. Połączenie kilku parafii można dokonać przede wszystkim poprzez formę federacyjną, by połączone parafie zachowałyby swą odrębną tożsamość.
„Oczywiście, zgodnie z prawodawstwem kanonicznym, przy wszelkiego rodzaju łączeniu sąsiednich parafii, należy uszanować zasadnicze przepisy ustanowione przez prawo powszechne względem parafii jako osoby prawnej, które nie mogą podlegać dyspensie ze strony biskupa. Dlatego biskup będzie musiał wydać dla każdej parafii, którą zamierzałby znieść, określony dekret, wraz z dołączoną właściwą motywacją” – czytamy w watykańskiej „Instrukcji”.
Zgodnie z nią „zniesienie parafii przez ich łączenie, jest uzasadnione przyczynami bezpośrednio dotyczącymi konkretnej parafii”. Nie wystarczy ogólne powołanie się na dobro dusz, sytuację finansową diecezji. Należy też zapewnić dostępność świątyni dla wiernych, nawet po jej zniesieniu.
Dokument odnosi się także do kwestii przeznaczania budynków kościelnych do „odpowiedniego, świeckiego użytku”. Jego autorzy podkreślają, że nie wolno zamykać kościołów wyłącznie z powodu braku wiernych, duchownych czy środków na utrzymanie.
„Instrukcja” przypomina również, że „urząd proboszcza pociąga za sobą pełną odpowiedzialność duszpasterską, a zatem, aby ktoś został nim ważnie mianowany, trzeba, by otrzymał święcenia kapłańskie, wykluczając jakąkolwiek możliwość przyznania komuś, kto jest ich pozbawiony, tytułu do bycia proboszczem, albo do wykonywania powiązanych z nim funkcji, nawet w przypadku braku kapłanów”.
Urzędu proboszcza nie można powierzyć osobie prawnej, „nie można powierzyć grupie osób, złożonej z duchownych i świeckich. W związku z tym nie należy szafować określeniami takimi jak „przewodnik zespołu”, „przewodnik ekipy” et cetera.
Proboszcz jest administratorem odpowiedzialnym za dobra parafialne, które są „dobrami kościelnymi” i dlatego są regulowane odnoszącymi się do nich normami kanonicznymi.
Biskup diecezjalny może jednak mianować proboszczów na czas określony, jeżeli zostało to ustalone dekretem Konferencji Episkopatu. Zazwyczaj, tam gdzie to możliwe, proboszcz powinien sprawować opiekę duszpasterską tylko nad jedną parafią. W razie trudności z nominowaniem proboszcza można nominować administratora apostolskiego na najdłużej rok.
W razie braku proboszcza lub duchownego administratora parafialnego można tymczasowo powierzyć opiekę duszpasterską diakonowi, osobie konsekrowanej lub świeckiej, a nawet jakiemuś zespołowi osób (na przykład instytutowi zakonnemu, stowarzyszeniu). Jednak wówczas „należy pamiętać, że jest to nadzwyczajna forma powierzenia opieki duszpasterskiej, która wynika z niemożliwości powołania proboszcza lub administratora parafialnego; nie należy mylić jej ze zwyczajną, aktywną współpracą i przyjęciem odpowiedzialności przez wszystkich wiernych. Mając na względzie zastosowanie tego nadzwyczajnego środka, należy zadbać o to, by przyjąć go tylko na niezbędny czas, nie w sposób nieokreślony, a Lud Boży powinien być odpowiednio przygotowany do takiego zadania” – czytamy.
Instrukcja przestrzega, by „w każdym wypadku, przy wyznaczaniu zadań powierzonych diakonom, osobom konsekrowanym i wiernym świeckim, którzy współuczestniczą w sprawowaniu opieki duszpasterskiej, należy stosować właściwą terminologię odpowiadającą funkcjom, które mogą pełnić zgodnie ze swoim stanem. W ten sposób będzie możliwe zachowanie zasadniczej różnicy między powszechnym kapłaństwem a kapłaństwem służebnym, tak by jasno wynikała z niej tożsamość obowiązków, które każdy otrzymał”.
„Instrukcja” zabrania wygłaszania przez świeckich homilii podczas celebracji Eucharystii. W sytuacji braku kapłanów i diakonów świeccy mogą asystować przy zawieraniu małżeństw. Konieczna do tego jest jednak zgoda Stolicy Apostolskiej udzielona biskupowi diecezjalnemu.
Źródła: catholicnewsagency.com., press.vatican.va.,
AS
