W 2018 roku w Davos ministrowie kultury wielu państw – w tym także Polski – podpisali Deklarację ku wysokiej jakości Baukultur dla Europy. To polityczna koncepcja takiego przeprojektowania miast i wsi, by realizować założenia Nowego Zielonego Ładu. Komisja Europejska zaproponowała z tą myślą projekt New European Bauhaus. 26 maja obecnego roku szefowa KE Ursula von der Leyen mówiła o tym podczas 18. Międzynarodowej Wystawy Architektury – La Biennale di Venezia.
Przewodnicząca komisji podkreśliła w Wenecji, że trzeba przywrócić równowagę między naturą a architekturą. Dlatego z funduszy europejskich pójdą środki między innymi na deregulację rzek i odtworzenie starych koryt.
Wesprzyj nas już teraz!
Von der Leyen wyjaśniła, że pilnie potrzebne są nowe sposoby budowy i ogrzewania domów, by przeciwdziałać zmianom klimatu i spowolnić wzrost poziomu mórz. O to „zasadniczo chodzi w Nowym Europejskim Bauhausie” (NEB). Niemka postuluje, by odejść od konstrukcji murowanych na rzecz drewnianych i poddać renowacji więcej budynków.
Nawiązując do spuścizny renesansowego architekta Andrei Palladia, von der Leyen powtórzyła, że idealny budynek musi okazać się trwały, a jednocześnie piękny i użyteczny. Zgodnie z NEB, nowe obiekty mają być „zbudowane w sposób zrównoważony”, „przemawiać do serca („to, co niezbędne, może być również piękne”) i być inkluzywne. – Piękno i zrównoważony rozwój muszą oczywiście być przystępne cenowo, muszą być dostępne dla każdego. Dlatego trzecią zasadą Nowego Europejskiego Bauhausu jest inkluzywność. Wszystkich należy zabrać ze sobą; nikt nie powinien zostać w tyle. Piękno i zrównoważony rozwój muszą być dostępne dla wszystkich, a więc inkluzywne – powtarzała szefowa KE.
Europolityk przypomniała, że trzy lata temu KE przedstawiła te trzy zasady Nowego Europejskiego Bauhausu. Jest zszokowana entuzjazmem, z jakim miała spotkać się ta koncepcja pośród architektów oraz szeroko pojmowanego świata kultury. – Ponad 600 organizacji dołączyło do nas jako partnerzy, a projekt działa dopiero od trzech lat. Dzięki lokalnym inicjatywom docieramy do milionów obywateli Europy. Zasady Nowego Europejskiego Bauhausu zainspirowały także kilka niezależnych inicjatyw. Na przykład kilka organizacji z branży drzewnej uruchomiło „Wood4Bauhaus”. Organizacje zajmujące się modą i tekstyliami utworzyły Europejski Sojusz na rzecz bardziej zrównoważonej przyszłości przemysłu modowego, zgodnie z zasadami Nowego Europejskiego Bauhausu. Nowy Europejski Bauhaus sięgał nawet poza granice Unii Europejskiej. Uniwersytet Harvarda stworzył kurs o Nowym Europejskim Bauhausie. I muszę powiedzieć, że bardzo się cieszę, że szczególnie intensywnie współpracujemy z naszymi przyjaciółmi na Ukrainie. Muszę bardzo wyraźnie powiedzieć, że pewnego dnia, po okropnej wojnie rosyjskiej, odbudujemy ten piękny kraj, jakim jest Ukraina – mówiła von der Leyen.
Oberkomisarz dodała, że to będzie odbudowa zgodna z Nowym Europejskim Bauhausem i już szkoli się ukraińskie gminy. – Architekci, inżynierowie i urbaniści z Unii Europejskiej i Ukrainy dzielą się swoją wiedzą na temat trwałej odbudowy Ukrainy. Bardzo się ucieszyłam, gdy dziś rano usłyszałam od burmistrza, że port w Wenecji również nawiązuje współpracę partnerską z portem w Odessie, aby wnieść wiedzę, doświadczenie i natychmiastowy zrównoważony sposób na odbudowę portu w Odessie. Co oznacza „zrównoważona przebudowa”? Na przykład, żebyśmy zabrali gruzy po zniszczeniach wojennych i poddali je recyklingowi, aby odbudować nowe. Tak więc, przy wsparciu Unii Europejskiej i społeczności Nowego Europejskiego Bauhausu, jestem głęboko przekonana, że Ukrainę można odbudować nie taką, jak była, ale taka, jaką chcą tego młodzi Ukraińcy: bardziej zrównoważoną, bardziej inkluzywną, i jeszcze piękniejszą – stwierdziła szefowa KE.
Partnerem unijnego projektu jest ponad 100 organizacji z Włoch, w tym Venice Urban Lab. Jako udany przykład rewitalizacji zgodnej z NEB wskazano projekt ożywienia małej wioski Topolò na granicy Włoch i Słowenii, prawie całkowicie opuszczonej. Zaczęli do niej przybywać młodzi architekci i artyści, którzy zamienili puste budynki w kilka obszarów wspólnych. Stworzyli coś w rodzaju komuny. Dzielą przestrzenie, w których pracują, razem spożywają posiłki i robią, co tylko zechcą. Jak to wyraziła się von der Leyen, „zamienili całą wioskę w jeden wspólny dom. I za to zdobyli w zeszłym roku Nową Europejską Nagrodę Bauhausu – i słusznie”.
W całej Unii Europejskiej tworzone są lokalne oddziały NEB, na przykład w Szwecji, Hiszpanii, Niemczech, na Łotwie.
Powstanie Nowa Europejska Akademia Bauhausu. Na razie tworzone są pionierskie ośrodki Pierwszej Akademii, która ma szkolić specjalistów budowlanych w zakresie zrównoważonego rozwoju, gospodarki o obiegu zamkniętym i materiałów pochodzenia biologicznego. KE zabezpieczyła na ten cel 100 mln euro w tegorocznym i przyszłorocznym budżecie.
Za rok odbędzie się drugi NEB Festival.
Czym Jest NEB? To między innymi próba zjednoczenia świata artystycznego tworzącego na potrzeby polityczne Komisji Europejskiej. To „nowa kultura budowania Europy”.
Koncepcja ta została po raz pierwszy przedstawiona przez unijnych liderów kultury w 2018 r. na dorocznym szczycie w Davos. Bauhaus był wpływową niemiecką szkołą eksperymentalną, która gromadziła twórców z różnych dziedzin, by tworzyć dzieła łączące estetykę z codzienną funkcjonalnością. Zrodziła się po I wojnie światowej, a przyświecał jej cel maksymalnego wykorzystania ograniczonych zasobów i materiałów do odbudowy. Z czasem stała się inspiracją dla architektury socrealistycznej w PRL-u.
To „zrobienie więcej za mniej”, dążenie do funkcjonalności, odejście od bardziej wyszukanych form estetycznych, eleganckich linii itp.
W pomysłach różnych projektantów na NEB wskazuje się na potrzebę oparcia się na drewnianych prostych konstrukcjach, efektywnych energetycznie, uwzględniających trendy demograficzne, ograniczoną mobilność i ograniczoną liczbę zasobów, jednocześnie wprowadzając innowacje cyfrowe. Ma powstawać więcej wspólnych przestrzeni dla kolektywnego życia, by angażować ludzi.
Europejski Bauhaus jest ambitnym projektem politycznym. Jego krytycy obawiają się narzucenia odgórnie niemieckiego projektu ujednolicającego „wygląd i styl” europejskiej architektury.
KE podkreśla, że sztuka i kultura ma pomóc w zbudowaniu jedności europejskiej i zrewolucjonizować sposób myślenia, zachowania Europejczyków, by społeczeństwo stało się bardziej inkluzywne.
Pierwotny Bauhaus był pomysłem Waltera Gropiusa. Ursula von der Leyen nawiązała do niego w setną rocznicę powstania w orędziu o stanie UE w 2020 r, inicjując Nowy Europejski Bauhaus w celu ożywienia Zielonego Ładu i dokonania transformacji.
Źródła: ec.europa.eu, gov.pl, Twitter
AS
President @vonderleyen at the New European Bauhaus collateral event during the 18th International Architecture Exhibition – La Biennale di Venezia.
Full speech: https://t.co/2cONlOHtRZ pic.twitter.com/WzxS2bbM8J
— European Commission (@EU_Commission) May 26, 2023
