W opublikowanym na stronie internetowej Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów w Szczecinie komunikacie poinformowano, iż zidentyfikowano kolejnych kilkanaście osób zamordowanych przez Niemców, Sowietów oraz UB. Ich dane osobowe i biogramy zostaną upublicznione w najbliższym czasie.
Procedury postępowania obowiązujące w procesie ujawniania danych osób zidentyfikowanych nakazują, aby pierwszymi którzy je poznają, byli ich najbliżsi krewni. Dlatego obecnie dane zidentyfikowanych osób zostały już przesłane prokuraturom IPN prowadzącym śledztwa, które dotyczą zbrodni wskutek których te osoby zginęły. Prokuratury prześlą je wraz z biogramami do Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN w Warszawie, które powiadomi rodziny. Następnie Biuro wyznaczy termin konferencji, na której za pośrednictwem mediów, ujawni całemu społeczeństwu pełne wyniki prac identyfikacyjnych.
Wesprzyj nas już teraz!
We wcześniejszych wypowiedziach dla mediów dr Andrzej Osowski z Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów w Szczecinie, mówił że obecne identyfikacje dotyczą głównie ekshumacji w Warszawie na tzw. Łączce i w Białymstoku na terenie dawnego więzienia UB. Jak udało się dowiedzieć dziennikarzom białostockiego Kuriera Porannego, od Mileny Bykowskiej z Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów w Szczecinie, aż 30 procent z kilkunastu zidentyfikowanych obecnie osób to ofiary zbrodni totalitarnych, których szczątki odnaleziono podczas dwóch śledztw białostockiej prokuratury IPN.
Chodzi o śledztwo S51/13/Zk w sprawie zbrodni zabójstwa osób osadzonych w więzieniu w Białymstoku w okresie 1939-1956 czyli zarówno okupacji sowieckiej, niemieckiej jak i działalności UB. Zbadany został teren dawnego przywięziennego ogrodu. Od początku prac ekshumacyjnych z tego pola śmierci wydobyto szczątki blisko 400 osób – mężczyzn, kobiet i dzieci. Czyny w wyniku których zginęły te osoby, kwalifikuję się jako zbrodnię przeciwko ludzkości. Jak dotąd, pobrano genetyczny materiał porównawczy od ponad 400 członków rodzin osób, które mogły zginąć na terenie białostockiego więzienia.
Drugie śledztwo jest prowadzone w sprawie zbrodni komunistycznych i przeciwko ludzkości, dokonanych przez funkcjonariuszy białostockich struktur Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w latach 1944-54. Prace ekshumacyjne prowadzono w piwnicach miejscowego Aresztu Śledczego. Z treści uzyskanych źródeł archiwalnych oraz zebranych materiałów procesowych wynika, że w tych piwnicach, w latach 40. i 50. ubiegłego wieku, funkcjonariusze państwa komunistycznego wykonywali wyroki śmierci, wydane przez ówczesny miejscowy Wojskowy Sąd Garnizonowy, a następnie Wojskowy Sąd Rejonowy. Istnieją przesłanki wskazują, że dokonywano tam także potajemnych pochówków ofiar zbrodni komunistycznych. Podczas prac w piwnicach dawnego aresztu UBP w latach 2014–2016 odkryto szczątki 10 osób. Część z nich miała przestrzelone czaszki. Przy szkieletach odnaleziono też m.in. szczątki mundurów, medalik oraz guziki od bluz mundurowych. Ujawniono również pociski z broni palnej – systemu Tokariew.
W latach 1946 – 56 na terenie więzienia przy ulicy Kopernika funkcjonariusze UB dokonywali egzekucji osadzonych tam więźniów, głównie członków podziemia niepodległościowego i osób podejrzewanych o sprzyjanie podziemiu. Zasadniczo ich ciał nie wydawano rodzinom, ale chowano na terenie więzienia oraz w innych miejscach. Według danych przekazanych przez historyków z białostockiego oddziału IPN wynika, że w białostockim więzieniu wykonano ponad 200 wyroków śmierci. Jednak liczba osób, które zginęły w obławach UB czy MO, a których zwłoki także zwożono do więzienia w Białymstoku, i tam decydowano gdzie je potajemnie pochować, może być dużo wyższa (nawet około 400). Były to przede wszystkim osoby zamordowane na mocy wyroków sądowych, zamęczone w czasie śledztwa lub poległe w czasie obław na oddziały podziemia niepodległościowego.
Polska Baza Genetyczna Ofiar Totalitaryzmów prowadzi badania od 4 lat. W tym czasie zgromadziła w swoich zasobach materiał porównawczy pobrany od około 1600 osób spokrewnionych z ofiarami obydwu totalitaryzmów. Pobrano materiał podczas prac ekshumacyjnych i zgromadzono 861 próbek od ofiar obydwu totalitaryzmów.
Od 28 września 2012 roku PBGOT zakończyła badania DNA około 400 osób odnalezionych, co daje około 6 osób miesięcznie. Do wiadomości publicznej podano nazwiska 62 zidentyfikowanych osób, natomiast zidentyfikowanych do tej pory jest przeszło 70 osób.
Źródła: pbgot.pl, poranny.pl, AB
Adam Białous
