W lipcu tego roku Europejski Trybunał Praw Człowieka wystosował do rządu polskiego formalne zawiadomienie o wpłynięciu przeciwko Polsce dwunastu skarg na zakaz aborcji eugenicznej w Polsce. Ma to związek z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, który 22 października 2020 r. orzekł, że możliwość przeprowadzenia aborcji z powodu „dużego prawdopodobieństwa ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu” (za które uznawano m.in. zespół Downa) jest niezgodny z Konstytucją, w szczególności z prawem każdego człowieka do życia. Od tego czasu aborcja eugeniczna jest w Polsce nielegalna.
W skargach do ETPC grupa dwunastu kobiet w różnym wieku wskazuje na „potencjalne naruszenie” ich prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego (art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka). Jedna ze skarżących twierdzi, że krótko przed wydaniem wyroku przez TK „odkryła, że jest w ciąży” i że „do czasu otrzymania wyników badań czuła się bardzo zaniepokojona”. Inna kobieta pisze w skardze, że co prawda „zażywa środki antykoncepcyjne i nie planuje ciąży” z uwagi na niesprzyjający stan zdrowia, ale mimo to i tak „jest bardzo zaniepokojona, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego wpłynie na jej sytuację”. Wszystkie kobiety skarżą się, iż mogą kiedyś zajść w ciążę, a dziecko okaże się niepełnosprawne.
Instytut Ordo Iuris niezwłocznie wystąpił do Trybunału z wnioskiem o dopuszczenie do postępowania w charakterze przyjaciela sądu. W połowie października przewodnicząca Sekcji Pierwszej ETPC, sędzia Ksenija Turković, wyraziła zgodę. Na początku listopada Instytut Ordo Iuris wysłał do Trybunału w Strasburgu opinię amicus curiae.
W opinii przypomniano między innymi, że żaden z traktatów międzynarodowych z zakresu praw człowieka nie przyznaje komukolwiek prawa do aborcji, natomiast niemal każdy z nich przyznaje każdemu prawo do życia (art. 2 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, art. 6 ust. 1 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, art. 6 Konwencji ONZ o prawach dziecka). Przytoczono też stanowisko Komitetu ONZ ds. Praw Osób Niepełnosprawnych, zgodnie z którym przepisy dopuszczające aborcję z powodu niepełnosprawności dziecka są niezgodne z art. 4, 5 i 8 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych.
„Z naszych informacji wynika, że do ETPC cały czas wpływają nowe skargi na ochronę życia niepełnosprawnych dzieci nienarodzonych. Monitorujemy sytuację na bieżąco i będziemy interweniować w kolejnych sprawach tego typu. W dotychczasowej linii orzeczniczej ETPC przyjmuje specyficzne stanowisko – z jednej strony twierdzi, że nienarodzonym dzieciom nie przysługuje prawo do życia, z drugiej strony uznaje, że Konwencja nie przyznaje też nikomu prawa do aborcji. W ocenie ETPC kwestia legalizacji lub delegalizacji aborcji należy do tzw. marginesu swobody państw członkowskich. Jak dotąd Trybunał oddalał skargi, w których próbowano wprost kwestionować prawo krajowe zakazujące aborcji w określonych przypadkach” – powiedziała Weronika Przebierała, Dyrektor Centrum Prawa Międzynarodowego Instytutu Ordo Iuris.
Ordo Iuris
