Ministerstwo Edukacji Narodowej planuje szereg zmian poszerzających kompetencje podległych mu organów nadzoru pedagogicznego. Te zmiany budzą konstytucyjne wątpliwości – ocenia Instytut na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris.
Sprawa dotyczy nowelizacji ustawy o systemie oświaty, związanej z koniecznością wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego dotyczącego zasad organizacji egzaminów. Jednak, jak twierdzi Ordo Iuris, MEN wprowadza też zmiany, które nie mają żadnego związku z wyrokiem TK. Prawnicy utrzymują, że zmiany te budzą wątpliwości jeśli chodzi o ich zgodność z Konstytucją.
Wesprzyj nas już teraz!
Co dokładnie planuje MEN? Chce umożliwić pracownikom kuratoriów oświaty prowadzenie wizytacji w szkołach i przedszkolach bez wcześniejszego powiadomienia ich dyrekcji. Wizytatorzy będą mogli określać termin realizacji przez dyrekcję szkoły zaleceń, które sformułują. Jeśli dyrektor szkoły nie zrealizuje w terminie zaleceń, będzie mógł zostać zwolniony ze skutkiem natychmiastowym. Zgodnie z propozycją MEN wniosek podległych ministrowi urzędników o odwołanie dyrektora będzie wiążący dla samorządu prowadzącego szkołę. Jednocześnie MEN ma uzyskać wyraźne upoważnienie do określenia w drodze rozporządzenia kryteriów nadzoru pedagogicznego.
Jeśli projekt zostanie przyjęty w zaproponowanym kształcie, Minister Edukacji Narodowej uzyska nieznane dotychczas instrumenty pozwalające poddać szkoły drobiazgowej kontroli programowej ograniczając istotnie kompetencje samorządów. Tak szerokie kompetencje przyznane Ministrowi Edukacji mogą zostać wykorzystane do narzucania w szkołach treści, które budzą istotne społeczne kontrowersje i zdecydowany sprzeciw rodziców.
Jak twierdzą prawnicy Ordo Iuris, projekt budzi również poważne zastrzeżenia w świetle konstytucyjnej zasady pomocniczości. „Mało wiarygodnie brzmią zapewnienia, jakoby twórcom projektu chodziło o podnoszenia jakości pracy szkół i placówek. Jeszcze większe wątpliwości budzą wspomniane rozwiązania w kontekście wolności rodziców do wychowania dzieci zgodnie ze swymi przekonaniami, zagwarantowana w art. 48 ust. 1 Konstytucji. Z tych samych względów projekt narusza międzynarodowe zobowiązania Rzeczpospolitej, wynikające z Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka (art. 26), Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych (art. 18 pkt 4) oraz Pierwszego Protokołu do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (art. 2). W przypadku wprowadzenia proponowanych zmian, dotychczasowe uprawnienia rodziców pozwalające im wpływać na pracę szkoły (art. 50-55 obowiązującej ustawy o systemie oświaty) mogą stać się fikcyjne” – czytamy w opracowaniu Ordo Iuris.
Zastrzeżenia prawników budzi także zgodność ustawy z zasadą ochrony zaufania obywatela wobec państwa, zasadą pewności prawa i zasadami przyzwoitej legislacji, które stanowią istotne aspekty zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji). „Mamy tu również do czynienia z naruszeniem zasady stabilności systemu edukacji, która wynika z art. 70 Konstytucji oraz zasadami wydawania aktów wykonawczych do ustawy (art. 92 ust. 1 Konstytucji). Upoważnienie MEN do ustalania kryteriów nadzoru pedagogicznego w drodze rozporządzenia oraz znaczne poszerzenie kompetencji Kuratorów Oświaty sprawia, że sposób funkcjonowania szkół uwarunkowany będzie przez bieżącą sytuację polityczną” – alarmuje Ordo Iuris.
Co więcej, jak twierdzą prawnicy z fundacji, zawarta w projekcie propozycja ustalania podstawowych kryteriów nadzoru pedagogicznego w rozporządzeniach ministerialnych stoi w ewidentnej sprzeczności z zasadą stabilności systemu edukacji, której naruszenie stwierdzone przez Trybunał Konstytucyjny jest głównym powodem przyjęcia nowelizacji.
Ordo Iuris przypomina też o możliwym kontekście wprowadzanych zmian. Chodzi o sprawę Mazowieckiego Kuratora Oświaty, który podjął z inicjatywy MEN, nie mając po temu podstawy prawnej, interwencję w szkołach powiatu wołomińskiego, które przystąpiły do programu „Szkoła Przyjazna Rodzinie”. Przyjęcie rozwiązań proponowanych projektem ustawy wyposaży MEN w instrumenty brutalnie niszczące podobne inicjatywy obywatelskie, które afirmują konstytucyjne prawo rodziców do wychowywania ich dzieci zgodnie ze swymi przekonaniami.
Źródło: Ordoiuris.pl
ged
