– Nadal czekamy na triumf prawdy i sprawiedliwości – stwierdził armeński prezydent Armen Sarkisjan w przemówieniu do narodu, wygłoszonym w przeddzień obchodów 105. rocznicy ludobójstwa Ormian. Oficjalne uroczystości, ograniczone z powodu epidemii koronawirusa, zorganizowane zostały w piątek 24 kwietnia w kompleksie pomnikowym Cicernakaberd w Erywaniu.
Obchody rocznicy rzezi Ormian dokonanej przez Turków w latach 1915 – 1923 odbywają się tradycyjnie na położonym w stolicy Armenii wzgórzu Cicernakaberd, od którego pochodzi nazwa całego zespołu pomników, upamiętniających ofiary ludobójstwa. Sam kompleks Cicernakaberd powstał jeszcze w czasach sowieckich, dzięki determinacji ludności Erywania, która potężnymi protestami w 1965 roku wymusiła na komunistycznej władzy zgodę na budowę pomników.
Wesprzyj nas już teraz!
Co roku 24 kwietnia, mieszkańcy Armenii, licznie przybywający na uroczystości przedstawiciele diaspory i władze państwowe przybywają na Cicernakaberd, aby oddać hołd rodakom pomordowanym przez Turków. W tym roku obchody będą miały inny charakter ze względu na administracyjne ograniczenia w liczbie uczestników zgromadzeń z powodu epidemii koronawirusa.
Na wzgórze przybędą przywódcy państwa – premier Nikol Paszinian i prezydent Armen Sarkisjan – oraz ograniczona liczba delegacji politycznych i religijnych. Dla chcących uczestniczyć chociaż symbolicznie w rocznicowych uroczystościach uruchomiono dzisiaj (24 kwietnia) dwa numery telefoniczne (dla nadawców z kraju i z zagranicy), na które będą oni mogli wysyłać SMS-y z nazwiskami, które następnie będą ukazane na kolumnach memoriału Cicernakaberd w Erywaniu. W ten symboliczny sposób Ormianie z kraju i z emigracji będą mogli oddać hołd ofiarom pierwszego ludobójstwa dokonanego w XX wieku.
Przy okazji rocznicy Ormianie przypominają o sprawcach i inicjatorach ludobójstwa – tureckich przywódcach i politykach, a wśród nich uznawanych w Europie za postępowych Młodoturkach Taalat Paszy, Enwerze Paszy oraz Dżemal Paszy.
Ludobójstwo Ormian Turcy przeprowadzili w kilku etapach, ale za jego początek uznaje się 24 kwietnia 1915 roku, kiedy to doszło do aresztowania inteligencji ormiańskiej w Stambule. Aresztowani zostali w większości zamordowani, a już w następnym miesiącu rząd turecki rozpoczął deportacje ludności ormiańskiej oraz Asyryjczyków do Syrii i Mezopotamii. W czasie marszów tysiące osób ginęły z głodu lub były mordowane przez żołnierzy tureckich i Kurdów, zachęcanych do tego przez władze Turcji. Metody, jakimi posługiwali się Turcy i Kurdowie, były porównywalne do okrucieństwa banderowców ukraińskich. Ormian i Asyryjczyków topiono, palono żywcem, zrzucano ze skał w przepaść, zakopywano w ziemi lub pozostawiano na obszarach bez wody, gdzie powoli umierali z pragnienia. Szczególnie okrutnie traktowane duchownych Kościoła ormiańskiego.
W wyniku akcji ludobójstwa Zachodnia Armenia została wyludniona z Ormian, zniszczono bezpowrotnie tysiące zabytków i eksponatów oraz ormiańskie świątynie. Źródła ormiańskie mówią o spaleniu i obrabowania w tym czasie ponad 60 ormiańskich miast i 2500 wiosek. Według szacunków ormiańskich, z społeczności Ormian, liczącej w granicach państwa tureckiego 2 mln osób na początku XX wieku, zginęło 75 proc., czyli 1,5 mln osób. Zachodnia Armenia stała się częścią Turcji, a symbolem tęsknoty Ormian za terenami, z których zostali wygnani lub gdzie zostali wymordowani jest góra Ararat – symbol Armenii umieszczony w godle państwa, choć położony na terenie dzisiejszej Turcji.
Źródła: Panorama.am, News.am
Jan Bereza
