Nie spodziewał się zaiste francuski król Karol V – pomimo przydomka Mądry – że wzniesiona przezeń w Paryżu twierdza zdobędzie międzynarodową i ponadczasową sławę. Tym mniej się tego spodziewał zasiadający cztery wieki później na paryskim tronie Ludwik XVI, tymczasem to właśnie za jego panowania staruszka Bastylia stała się miejscem narodzin mitu – niebezpiecznego, destruktywnego, kłamliwego, ale jakże żywotnego.
Kłamstwo Bastylii stanowi akt założycielski Nowego Wspaniałego Świata. Kłamstwo Bastylii dało bowiem początek kłamstwu Wandei, to z kolei dało początek kłamstwu „wiosny ludów”, z którego zrodziło się kłamstwo komuny paryskiej, skutkujące kłamstwem „Aurory”. I tak dalej – przez kłamstwo darwinizmu, kłamstwo dekolonizacji, kłamstwo sprawiedliwości społecznej, kłamstwo rewolucji obyczajowej, aż do… no, właśnie – dokąd nas to zaprowadzi?
Wesprzyj nas już teraz!
Przez długie lata już dorosłego życia uważałem rewolucję francuską za wielki przewrót dziejowy prowadzący do postępu i wyzwolenia człowieka – wyznaje autor. Nie on jeden. Do dziś wszak – pomimo zaawansowanej już, nawet we Francji, erozji mitu – u wielu Marsylianka czy trójkolorowa zbitka wolność-równość-braterstwo powodują żywszą akcję serca. Dlatego trzeba o tym mówić, nieustannie głosić prawdę. Najlepiej zaś w atrakcyjnej formie. Duetowi Andrzej M. Cisek i Wydawnictwo Fronda w pełni się to udało. Gruby, elegancko wydany, twardo oprawny tom od pierwszego wejrzenia zachęca do lektury. Co w nim znajdujemy?
Pięćdziesiąt szkiców rozwija przed oczyma czytelnika panoramę osiemnastowiecznego zakłamanego francuskiego spektaklu – od komedii del arte „oświeconych” salonów, poprzez groteskę Zgromadzenia Narodowego, burleskę „zdobycia” Bastylii, farsę Konstytuanty aż po tragedię królobójstwa i horror Wandei – charakteryzując główne dramatis personae i ujawniając całą gamę jego ohydnych konsekwencji. W reportażowym, nierzadko fabularyzowanym stylu, okraszonym gdzieniegdzie dialogami, autor konsekwentnie obnaża mit założycielskiego łgarstwa – fundamentu dominującej dziś na świecie mentalności. Kłamstwo zwycięża prawdą. A jak już dawno zauważył Józef Mackiewicz, tylko prawda jest ciekawa. Nic więc dziwnego, że praca Andrzeja Ciska znalazła się w grupie nominowanych do Nagrody Literackiej imienia Józefa Mackiewicza.
Jerzy Wolak
Andrzej Marceli Cisek, Kłamstwo Bastylii, Fronda, Warszawa 2010.
Tekst powyższy został opublikowany w nr. 15 magazynu„Polonia Christiana”.
