W związku ze zbliżającą się Uroczystością Najświętszego Ciała i Krwi Pańskiej warto przypomnieć sobie genezę tego święta- zwłaszcza, że trwa Rok Jubileuszowy na terenie archidiecezji Todi-Orvieto, a gdzie 750 lat temu—w 1263 r—wydarzył się Cud Eucharystyczny, na pamiątkę którego obchodzimy wspomnianą uroczystość w całym katolickim świecie.
Wydarzenie sprzed 750 lat wpisuje się w nowy ruch widoczny w Kościele XII i XIII w. i mający na celu szerzenie nabożeństwa do Eucharystii. Miała to być odpowiedź na herezję Berengara z Tours (998-1088), który już na progu II tysiąclecia ery chrześcijańskiej podważał wszystkie Prawdy Wiary trudne do zaakceptowania przez rozum ludzki. Wpływ tej herezji dało się zauważyć także u katarów, którzy sprzeciwiali się Wierze opartej na Sakramentach. Potrafili oni zresztą zdobyć sporą popularność wśród znacznej części społeczeństwa południowej Francji i północnych Włoch, a to spowodowało duże zaniepokojenie ze strony Kościoła i zorganizowanie krucjaty przeciwko katarom w 1209 r.
Wesprzyj nas już teraz!
Szerzenie publicznego kultu Najświętszego Sakramentu zostało zapoczątkowane jeszcze w XIII w. na skutek objawień św. Julianny z Cornillon (znanej także jako św. Julianna z Brabancji) (1193-1258). W wyniku jej sugestii biskup Liege Robert z Thourotte ustanowił Święto Bożego Ciała dla swojej diecezji w 1246 r, po czym obchody te zostały rozszerzone na całe Niemcy w 1252 r przez legata papieskiego, kardynała Hugona z San Caro. Można więc powiedzieć, że przygotowano grunt pod to, co jeszcze kilka lat później miało się wydarzyć we włoskiej Bolsenie położonej malowniczo nad jeziorem o tej samej nazwie na terenie Umbrii.
To właśnie przez tę miejscowość podróżował w 1263 r w drodze do Rzymu niemiecki ksiądz Piotr z Pragi. Przeżywał on wówczas głęboki kryzys wiary i wątpił w transsubstancjację czyli w realną przemianę chleba w Ciało, a wina w Krew Chrystusa. Gdy jednak przystąpił do odprawiania Mszy św. w kościele w Bolsenie, zaraz obok znajdującego się tam grobu św. Krystyny, musiał w pewnym momencie wypowiedzieć słowa konsekracji, a wtedy—ku swojemu przerażeniu—zobaczył, że z konsekrowanej Hostii spływa krew na jego palce i dłonie. Krwi było zaś tyle, że spłynęła nie tylko na korporał, ale i na posadzkę oraz kamień, przy którym stał ołtarz. Kapłan natychmiast przerwał Mszę św., zabrał Hostię i korporał, a następnie udał się do sąsiedniego miasta Orvieto, gdzie przebywał papież Urban IV. Ojciec Święty przyjął księdza i nakazał rozpoczęcie kanonicznej procedury mającej na celu zbadanie tego niezwykłego wydarzenia. W czasie jej trwania Hostię i korporał umieszczono na stałe w katedrze w Orvieto, a gdzie do dziś można je adorować—szczególnie w święto Bożego Ciała, kiedy to również odbywa się barwna procesja „Corpus Domini”.
Znaczenie Cudu Eucharystycznego z Bolseny jest jednak tym większe, że to właśnie pod jego wpływem Urban IV wydał w 1264 r bullę „Transiturus de hoc mundo” ustanawiającą święto Bożego Ciała dla całego Kościoła katolickiego jako „zadośćuczynienie za znieważanie Chrystusa w Najświętszym Sakramencie, błędy heretyków oraz uczczenie pamiątki ustanowienia Najświętszego Sakramentu, która w Wielki Czwartek nie może być uroczyście obchodzona ze względu na powagę Wielkiego Tygodnia”. Równocześnie został określony termin obchodu tejże uroczystości: odtąd jest to zawsze czwartek po Niedzieli Najświętszej Trójcy czyli 60 dzień od Wielkiej Nocy. Niestety, w czasach nam współczesnych coraz częściej odchodzi się od tego wielowiekowego zwyczaju, a to na skutek znoszenia wspomnianego święta jako dnia wolnego od pracy—nawet w krajach katolickich. W tej sytuacji wierni obchodzą je w najbliższą niedzielę. Dzieje się tak m. in. we Włoszech i dlatego w tym roku procesja „Corpus Domini” odbędzie się w Orvieto dopiero 2 czerwca, a nie 30 maja.
Pamiętajmy też przy tym, że trwa tam Rok Jubileuszowy, co oznacza, że za przybycie z pielgrzymką do Orvieto i/lub Bolseny można uzyskać odpust zupełny. Sprawę tę reguluje dekret Penitencjarii Apostolskiej wydany jeszcze w dniu 13 marca 2012 r, a dotyczący okresu od stycznia 2013 r do listopada 2014 r. Wówczas to odpust zupełny uzyskujemy za każdym razem, gdy w stanie łaski uświęcającej nawiedzamy—jako pielgrzymi—katedrę w Orvieto i/lub bazylikę św. Krystyny w Bolsenie i uczestniczymy tam w uroczystościach jubileuszowych lub przynajmniej bierzemy udział w adoracji Najświętszego Sakramentu albo oddajemy się pobożnej medytacji, odmawiając „Pater Noster”, „Credo” i jedną z modlitw maryjnych. Doskonałym wstępem do tych religijnych przeżyć może być przejście przez tzw. Święte Drzwi otwarte dla pielgrzymów przez cały ten okres zarówno w Orvieto, jak i w Bolsenie. Ich otwarcia dokonał 13 stycznia 2013 r kardynał Giovanni Battista Re, a zostaną zamknięte w listopadzie roku następnego—wraz z zakończeniem Jubileuszu.
Program tegorocznych uroczystości Bożego Ciała koncentruje się na 750 rocznicy Cudu Bolseńskiego i jest bardzo bogaty. W Orvieto rozpoczynają się one już właściwie w niedzielę 26 maja i obejmują liczne procesje, adoracje eucharystyczne, koncerty, projekcje filmów, a nawet przywitanie marszu pieszego idącego z czeskiej Pragi. Główne obchody przypadają jednak na niedzielę 2 czerwca i wtedy też przybędzie z Rzymu prefekt Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów, kard. Fernando Filoni, który o godz. 9.00 odprawi Mszę św. Jubileuszową w katedrze, po czym o godz. 10.30 poprowadzi historyczną procesję „Corpus Domini” staromiejskimi uliczkami. Tego samego dnia będzie jeszcze można zdążyć do pobliskiej Bolseny (oddalonej zaledwie o ok. 30 km od Orvieto), gdzie o godz. 17.00 Mszy św. w bazylice św. Krystyny przewodniczyć będzie gubernator Państwa Watykańskiego, kard. Giuseppe Bertello. O godz. 18.00 poprowadzi on tam jeszcze drugą procesję „Corpus Domini”—tym razem z tzw. Świętym Kamieniem, na który spłynęła Krew Pańska po przeistoczeniu w 1263 r. W żadnej z tych miejscowości nie przewiduje się pobytu Ojca Świętego, choć w czasach nam współczesnych Orvieto odwiedzili dwaj papieże: Paweł VI (w 1964 r z okazji 700 rocznicy ustanowienia święta Bożego Ciała, ale była to wizyta złożona nietypowo w sierpniu) oraz Jan Paweł II (w 1990 r i to nawet z poprowadzeniem procesji „Corpus Domini”, lecz równocześnie też w połączeniu ze zwykłą wizytacją duszpasterską archidiecezji).
dr Mariusz Affek
