Słowo „husaria” nieodmiennie przywodzi na myśl największe wiktorie polskiego oręża, bohaterskie szarże skrzydlatych jeźdźców, a także trwogę na twarzach ich przeciwników. Jednakowoż poziom wiedzy większości Polaków na temat tej bodaj najbardziej znanej polskiej formacji wojskowej jest, niestety, znikomy.
Możliwość uzupełnienia braków w tej dziedzinie daje lektura książki Radosława Sikory zatytułowanej Niezwykłe bitwy i szarże husarii, przybliżającej udział polskiej husarii w kilkunastu ważnych bitwach. Praca ta – zdaniem samego autora – stanowi próbę dotarcia w przystępny sposób do jak najszerszego grona odbiorców z wynikami badań poczynionymi w trakcie pisania pracy doktorskiej na temat taktyki walki, uzbrojenia i wyposażenia husarii w latach jej rozkwitu i schyłku, czyli 1576-1710. Dzięki temu czytelnik ma możliwość zapoznania się zarówno z wydarzeniami znanymi w miarę powszechnie (jak choćby zwycięska szarża pod Wiedniem) jak również faktami umykającymi powszechnej świadomości (jak na przykład szarża sześciuset polskich husarzy w bitwie pod Chocimiem (1621), którzy pokonali w niej dziesięć tysięcy Turków, doprowadzając do płaczu sułtana Osmana II). Największą zaś w tym kontekście zaletą pracy Radosława Sikory jest przybliżenie zupełnie nieznanych bojów z udziałem husarii, w rodzaju zwycięskiego starcia ze Szwedami nad jeziorem Kropimozja bądź powstrzymania tatarskiego najazdu w okolicach Hodowa, gdzie polskie wojska skutecznie walczyły ze stukrotnie (!) silniejszym przeciwnikiem.
Wesprzyj nas już teraz!
Na marginesie warto przypomnieć, iż bojowy okrzyk polskiej husarii brzmiał: Jezus, Maryja!
Autor dobitnie wykazuje, że ówcześni władcy nie zawsze umieli wykorzystać rycerski trud, by przekuć militarne zwycięstwa w polityczne sukcesy. Jako przykład w tej materii wskazuje stoczoną w roku 1577 bitwę pod Lubieszowem, gdzie wojska Stefana Batorego starły się z armią wystawioną przez zbuntowanych gdańszczan, zadając jej totalną klęskę. Niestety, dowodzący siłami koronnymi hetman Jan Zborowski nie pokusił się o zdobycie przytłoczonego wrażeniem ogromnej porażki Gdańska, który współdziałając z Danią w krótkim czasie odbudował swą armię, w konsekwencji czego wojna domowa wydłużyła się o kolejne miesiące.
Dodatkowym atutem książki są ilustracje przedstawiające zarówno zwycięskich wodzów jak i sceny batalistyczne, oraz ciekawe nagrobki husarzy – nieodmiennie nawet po śmierci portretowanych w zbrojach.
Tomasz Rogowski
Radosław Sikora, Niezwykłe bitwy i szarże husarii, Instytut Wydawniczy Erica, Warszawa 2011, str. 192 + 32 kolorowe.
Książkę można zamówić w internetowej Księgarni Ludzi Myślących:
