W najbliższy czwartek 8 grudnia w Sokołach (woj. podlaskie) zostanie odsłonięty i poświęcony pierwszy w Polsce pomnik dedykowany ofiarom operacji polskiej NKWD. Pomnik postawiono z okazji 85. rocznicy rozpoczęcia tej ludobójczej sowieckiej akcji, która pochłonęła życie co najmniej 111 tysięcy naszych rodaków.
Program uroczystości jest bogaty. Rozpocznie je Msza święta celebrowana w bazylice mniejszej pw. Najświętszej Maryi Panny w Sokołach. Po Eucharystii nastąpi uroczyste odsłonięcie i poświęcenie pomnika umiejscowionego na placu przy Centrum Kulturalno-Bibliotecznym w Sokołach. O 12.00 zaś, w Centrum Wystawienniczym, rozpocznie się konferencja naukowa „Byliście – jesteśmy. Pamięci ofiar operacji polskiej NKWD 1937-1938”. W jej ramach przewidziano wystąpienia i wykłady m.in. dr. Tomasza Sommera „Operacja antypolska – druga największa część ludobójstwa Wielkiego Terroru”, dr. Andrzeja Białego „Edukacyjna ideologizacja Polaków na Białorusi – wychowanie czerwonych Polaków” czy dr. Macieja Maciejowskiego „Wykonawcy rozkazu nr 00485”.
Operację polską NKWD specjalnym rozkazem, z datą 11 sierpnia 1937 rok, rozpoczął szef NKWD Nikołaj Jeżow (z powodu niskiego wzrostu i zbrodniczego charakteru zwany też „krwawym karłem”). Oprócz rozkazu mordowania Polaków, nakazał on swoim funkcjonariuszom represjonowanie ich rodzin. Ta zbrodnicza akcja, zrealizowana na polecenie Stalina, została przeprowadzona głównie na terenie Białoruskiej Republiki ZSRS. Jak szacuje rosyjski historyk Nikita Pietrow ze Stowarzyszenia Memoriał (którego członkowie w latach 90’ mieli wgląd do rosyjskich archiwów) podczas operacji aresztowano prawie 144 tys. Polaków, z których rozstrzelano, przeważnie strzałem w tył głowy, około 111 tysięcy. Kolejnych 100 tys. osób (przeważnie kobiet i dzieci) zostało wywiezionych w bydlęcych wagonach w głąb Rosji lub poddanych innym represjom. Wielu z nich zmarło z powodu głodu i wyczerpania.
Adam Białous
