Mieliśmy kiedyś królową, którą można stawiać za wzór chrześcijańskiego władcy, dbającego o religijny i cywilizacyjny rozwój swego kraju. Potrafiącego doskonale pertraktować z najznakomitszymi postaciami sceny politycznej średniowiecznej Europy, wspierającego kościoły, klasztory, naukę i zwykłych ludzi, zwłaszcza tych najuboższych.
Tą królową była św. Jadwiga, będąca symbolem najszczytniejszych dążeń Europy XIV wieku, zarówno na płaszczyźnie polityczno-społecznej, jak i religijno-kulturalnej.
Droga na tron
Wesprzyj nas już teraz!
Jadwiga była córką Ludwika Andegaweńskiego, króla Węgier i Polski i Elżbiety, księżnej bośniackiej. Spokrewniona z Piastami – była wnuczką Elżbiety Łokietkówny.
Urodziła się na Węgrzech 18 lutego 1374 roku. Wychowywała się na dworach w Budzie i Wiedniu. Jako czteroletnia dziewczynka została zaślubiona per procura ośmioletniemu Wilhelmowi Habsburgowi. Ślub miał być dopełniony, gdy Jadwiga osiągnie wiek dojrzały. Odebrała staranne wychowanie – uczono ją dobrych manier i poczucia piękna. Jadwiga znała kilka języków – łacinę, włoski, węgierski, niemiecki, polski i prawdopodobnie również czeski.
Po śmierci Ludwika szlachta węgierska wybrała na swoją królową Marię, w nadziei, że tak jak i jej ojciec połączy królestwa Węgier i Polski unią personalną. Na to nie chcieli się zgodzić Polacy. W tej sytuacji 16 października 1384 r. Jadwiga została koronowana – w wieku 10 lat! – na króla Polski. Teraz pozostawała sprawa wyboru męża. Choć Jadwiga była przyrzeczona Wilhelmowi, nie godziła się na to polska szlachta. Interesy Habsburgów nie zgadzały się z polską racją stanu – popierali oni bowiem Zakon Krzyżacki. Na męża wybrano więc Jagiełłę, władcę pogańskiej Litwy. Jadwiga, która szczerze pokochała Wilhelma, z obawą przyjęła tę decyzję. Jagiełło miał 36 lat – Jadwiga niecałe dwanaście – i uchodził za okrutnika, barbarzyńcę i analfabetę. Jak się okazało opinia o Jagielle była mocno przesadzona. Jadwiga zgodziła się, poświęcając swą miłość do Wilhelma.
15 lutego 1386 roku odbył się chrzest Jagiełły, na którym przyjął imię Władysław. Było to równoznaczne z przyjęciem chrztu przez całą Litwę. Trzy dni później na Wawelu doszło do zaślubin Jadwigi z Władysławem. 4 marca Jagiełło został koronowany na króla Polski.
Ślub Władysława Jagiełły zJadwigą przyczynił się do chrystianizacji Litwy. Królowa osobiście angażowała się w ten proces: przysyłała litewskim neofitom białe lniane szaty. Na jej prośbę papież Urban VI erygował w 1388 r. diecezję wileńską. Chcąc umocnić dzieło chrystianizacji Litwy, królowa Jadwiga założyła w Pradze przy Uniwersytecie Karola kolegium dla Litwinów, gdzie mieli się kształcić kapłani narodowości litewskiej. Św. Jadwiga ujawniła wielką przenikliwość zwłaszcza w sprawach krzyżackich i litewsko-ruskich. Była orędowniczką pokoju Zakonu zKoroną pod warunkiem zaprzestania niepokojenia Litwy przez Krzyżaków. Nawiązała też ścisły kontakt z papieżem Urbanem VI i jego następcą Bonifacym IX, skutecznie likwidując intrygi przede wszystkim Krzyżaków, księcia opolskiego Władysława i króla węgierskiego Zygmunta Luksemburskiego, którzy planowali rozbiór Polski. W swej działalności wewnątrz państwa wielką opieką otaczała kościoły. Jako pierwszy polski monarcha odwiedziła Jasną Górę.
Odnowa Akademii Krakowskiej
W swym testamencie zobowiązała króla Władysława do odnowy Akademii Krakowskiej – podupadłej za Ludwika Węgierskiego, przekazując jej wszystkie swoje kosztowności (10 kg złota, osobiste klejnoty iszaty). Wcześniej wystarała się w Rzymie o zgodę na utworzenie Wydziału Teologicznego. Podniosło to renomę uczelni. Dla chorych zakładała szpitale, biednym nie szczędziła pomocy.
Władza jako służba
Mimo młodego wieku, we wszystkich podejmowanych przez młodą królową działaniach widać było jej osobowość i silne cechy charakteru. Jej duchowość cechowała się ścisłym związkiem życia czynnego ikontemplacyjnego, według słów, jakie skierował do niej Chrystus z wawelskiego krucyfiksu: Czyń, co widzisz!
Przed wawelskim czarnym krucyfiksem spędzała wiele czasu. Każda jej decyzja była przemodlona, jak na przykład kwestia ślubu zJagiełłą. Zbawiciel do niej przemawiał, aona wsłuchana w Jego głos, posłusznie odpowiadała: „Bądź wola Twoja”.
Sprawowanie władzy pojmowała jako służbę. Jej życie mistyczne i apostolskie, małżeńskie i dworskie tworzyło harmonijną jedność budzącą powszechny podziw.
Piękna, pobożna, szczodra
Jan Długosz pisał o niej: Twarz miała bardzo piękną, ale piękniejsze były jej obyczaje i cnoty. (…) Cokolwiek mówiła i czyniła, zdawało się wypływać z powagi. (…) Ona odnowiła Uniwersytet założony (…) przez króla polskiego Kazimierza. (…) Wszystkie swoje klejnoty, szaty pieniądze i całą królewską spuściznę poleciła wyznaczonym przez siebie wykonawcom swego testamentu wydać na wsparcie dla osób nieszczęśliwych i na fundacje Uniwersytetu Krakowskiego (…). I dalej pisał dziejopis: Wzgardziwszy próżnością iwszelakimi marnościami świata, wszystek umysł swój zajmowała modlitwą i czytaniem ksiąg świętych jako Pisma Starego iNowego Zakonu, homilii czterech doktorów, żywotów świętych Pańskich, kazań, dziejów męczeństwa, modlitw ibogomyślności św. Bernarda, św. Ambrożego, objawień św. Brygidy i wielu innych z łacińskiego języka na polski przełożonych. (…) Ona przez Wielki Post i Adwent poskramiała ciało swoje włosiennicą i nadzwyczajnymi umartwieniami. Była pełna wielkiej szczodrobliwości wobec biednych, wdów, przybyszów i wobec wszelkich nędzarzy i potrzebujących. Nie było wniej lekkomyślności, nie było gniewu (…) pychy, zazdrości lub zawziętości. Odznaczała się głęboką pobożnością iniezmierną miłością Boga.
Przekonanie o świętości królowej było wśród jej poddanych powszechne. Jan Długosz kilkadziesiąt lat po jej śmierci opisał: Tej pobożnej i błogosławionej niewiasty świętość okazała się nawet po jej śmierci i dotąd się między nami okazuje, a bez wątpienia i w potomnych wiekach (…) okazywać będzie. Za jej bowiem przyczyną i przez jej zasługi umarli wracają do życia, chromi chodzą, ślepi widzą, niemi odzyskują mowę, opętani od czarta z niemocy się wyzwalają, chorzy rozmaitymi cierpieniami nękani pociechę i zdrowie odzyskują.
Św. Jadwiga długo oczekiwała potomstwa – gdy miała 25 lat urodziła córkę, Elżbietę Bonifację, która po trzech tygodniach zmarła. Niebawem – 17 lipca 1399 roku – także królowa pożegnała ziemię dla Nieba. Jej ciało złożono na Wawelu, a król Władysław nigdy nie zdjął z ręki pierścienia ślubnego.
Beatyfikacja Jadwigi miała miejsce 10 czerwca 1987 roku. Dokonał jej Ojciec Święty Jan Paweł II. 8 czerwca 1997 roku Papież-Polak zaliczył błogosławioną królową w poczet świętych. Czekała na to 598 lat! Jan Paweł II powiedział wtedy na krakowskich Błoniach: Gaude, mater Polonia! Powtarzam dziś to wezwanie do radości, które przez wieki śpiewali Polacy na wspomnienie św. Stanisława. Powtarzam je, ponieważ miejsce i okoliczność w szczególny sposób do tego usposabiają. Mamy bowiem znów powrócić na Wawel, do królewskiej katedry, i stanąć tam przy relikwiach królowej, pani wawelskiej. Oto nadszedł wielki dzień jej kanonizacji. A zatem, Gaude, mater Polonia/ Prole fecunda nobili/ Summi Regis magnolia/ Laude frequenta vigili. Długo czekałaś, Jadwigo, na ten uroczysty dzień. Prawie 600 lat minęło od twej śmierci w młodym wieku. Umiłowana przez naród cały, ty, która stoisz u początku czasów jagiellońskich, założycielko dynastii, fundatorko Uniwersytetu Jagiellońskiego w prastarym Krakowie, długo czekałaś na dzień twojej kanonizacji – ten dzień, w którym Kościół ogłosi uroczyście, że jesteś świętą patronką Polski w jej dziedzicznym wymiarze – Polski za twoją sprawą zjednoczonej z Litwą i Rusią: Rzeczpospolitej trzech narodów. Dziś nadszedł ten dzień. (…) Niech będzie wielkim dniem świętych obcowania. Gaude, mater Polonia!
Bogusław Bajor
Tekst ukazał się w 46. numerze „Przymierza z Maryją”
