Stu rekonstruktorów z różnych miast Polski wzięło udział w odtworzeniu historycznych scen bitwy o Białystok, którą wojska polskie stoczyły z sowieckimi najeźdźcami spod znaku czerwonej gwiazdy. Tak jak 99 lat temu bolszewicy zostali pobici, a polska flaga dumnie załopotała nad polskim Białymstokiem.
Rekonstrukcja, zrealizowana według scenariusza przygotowanego przez Muzeum Wojska w Białymstoku, została przeprowadzona na skrzyżowaniu ulicy Warszawskiej i Pałacowej, w centrum miasta. Zobaczyć to niezwykłe widowisko przyszło kilka tysięcy osób. Aby, było je można obejrzeć bardziej szczegółowo ustawiono specjalne telebimy. W rekonstrukcji brało udział około 100 osób. Byli to członkowie grup rekonstrukcyjnych z różnych miast Polski.
Wesprzyj nas już teraz!
Wykorzystano również armaty i pojazdy militarne z epoki (Ruso-Balt, Peugeot, Ford).
Widowisko wzbogaciła specjalnie przygotowana scenografia. Szczególnie silne wrażenie wywoływały efekty pirotechniczne. Bardzo realistyczne, potężnie brzmiące wystrzały z armat i karabinów, napełniły miasto bitewną wrzawą. Na ulice wyjechały pojazdy pancerne i oddziały konne z epoki. Słychać było szczęk oręża, bitewne okrzyki żołnierzy, jęki rannych i umierających. Przedstawiono m.in. scenę śmierci majora Józefa Marjańskiego – dowódcy batalionu, którego żołnierze wzięli na siebie główny ciężar walk o miasto. Marjański poległ na ulicy Warszawskiej. Dziś jedna z białostockich ulic nosi jego imię.
Bitwa białostocka, uważana za największą batalię w dziejach tego miasta, rozegrała się 22 sierpnia 1920 roku. W Białymstoku I Pułk Piechoty Legionów dogonił uciekających spod Warszawy sowietów ( 3 oraz 16 Armia SRR). Była to jedna z odsłon słynnego uderzenia, kontrofensywy znad Wieprza. Po zwycięskiej bitwie o Białystok strona polska miała 34 zabitych i ponad 200 rannych, zaś bolszewicy – ponad 800 zabitych i rannych. Aż 8,2 tysięcy żołnierzy sowieckich dostało się do niewoli. Wojska polskie zdobyły trzy pociągi, samolot, 22 działa i 147 karabiny maszynowe.
W Białymstoku, o który w roku 1920 trwały krwawe boje, znajduje się kilka miejsc pochówku żołnierzy i osób cywilnych, którzy wówczas zginęli. Najwięcej ich mogił jest na Cmentarzu Wojskowym, który został założony przed II wojną światową dla ofiar wojny polsko – sowieckiej. Największa liczba żołnierzy polskich zginęła w czasie zdobywania Białegostoku przez sowieckie wojska. Wówczas to grzebano ich blisko miejsc, gdzie polegli, gdyż na pochówek cmentarny nie było czasu. Wiele szczątek tych żołnierzy przeniesiono później i uroczyście pochowano na cmentarzu wojskowym i komunalnym.
Blisko białostockiego dworca centralnego, przy ulicy Zwycięstwa znajduje się pomnik – mogiła zbiorowa żołnierzy 1 pp Legionów nazwany – „Krzyż i mogiła Legionistów z roku 1920”. Natomiast bitwa o Białystok z 22 sierpnia 1920 roku upamiętniona jest w kilku miejscach Białegostoku. W mieście stoi też pomnik wzniesiony ku czci 16 mieszkańców Białegostoku zamordowanych przez bolszewików 20 sierpnia 1920 roku, w przededniu wycofania się przez nich z miasta.
{galeria}
Tekst i zdjęcia Adam Białous /PCh24.pl
