Watykan opublikował „przewodnik dla użytkowników”, który wskazuje parafiom, jak i urzędnikom publicznym, jak należy odczytywać encyklikę środowiskową papieża Franciszka – „Laudato Si” – której pięciolecie wydania obchodzimy w tym roku. Przewodnik wskazuje m.in. na konieczność wdrożenia „zrównoważonej diety”, carpoolingu, czyli systemu wspólnych przejazdów w celu zmniejszenia zużycia energii, recyklingu i oszczędnego nawadniania „kropa po kropli” w celu ograniczenia marnotrawstwa wody.
Dokument wzywa również ustawodawców i rządy do przyjęcia ekologicznej polityki, w tym usankcjonowania prawa do wody jako „uniwersalnego prawa człowieka” i promowania międzynarodowych wysiłków na rzecz ochrony wrażliwych ekosystemów, takich jak Amazonia i dorzecze Konga.
Wesprzyj nas już teraz!
Zgodnie z „integralną ekologię” papieża Franciszka, przewodnik wskazuje, co trzeba robić, by ograniczyć ubóstwo i walczyć z „demograficzną zimą”. Sugeruje konieczność reformy więziennictwa i opieki zdrowotnej oraz konieczność ochrony życia ludzkiego od poczęcia do naturalnej śmierci.
Przewodnik wskazuje także, co muszą zrobić urzędnicy watykańscy, aby Stolica Apostolska stała się bardziej „zielona”. Wzywa więc do zaprzestaniu stosowania toksycznych pestycydów i recyklingu wody ze słynnych fontann watykańskich.
Obszerny dokument (ponad 220 stron) wydany 18 czerwca i zatytułowany „W drodze do opieki nad wspólnym domem: pięć lat po Laudato si” powstał z inicjatywy Watykańskiej Dykasterii ds. Integralnego Rozwoju Człowieka. Jest to owoc kilkuletnich prac specjalnej grupy powołanej do omówienia kwestii ekologii integralnej ustanowionej po publikacji „Laudato si” w czerwcu 2015 r.
We wstępie dokument mówi, że świat jest obecnie „wstrząsany” przez pandemię COVID-19, „która spowodowała dziesiątki tysięcy zgonów i zmienia nasz styl życia, narażając systemy ekonomiczne naszych społeczeństw”.
„Nagły wypadek zdrowotny, samotność i izolacja, wynikające ze środków walki z zarażeniem, postawiły nas przed naszą kruchością jako stworzeń śmiertelnych i wzywa nas do odkrycia oraz ponownego odczytania tego, co jest niezbędne w naszym życiu”. Wskazuje się, że w świetle pandemii „nie da się dłużej być obojętnym” na troskę o biednych i środowisko.
Składający się z dwóch rozdziałów tekst poświęcony edukacji i tzw. nawróceniu ekologicznemu oraz integralnej ekologii i integralnemu rozwojowi ludzkiemu jest skierowany do lokalnych kościołów, wspólnot parafialnych, przedstawicieli władzy i zwykłych wiernych.
Obejmuje tematy poruszane w „Laudato si”, takie jak edukacja, godność życia ludzkiego, dialog międzyreligijny i ekumenizm, praca, finanse, wylesianie; żywność, woda i energia, gospodarka, opieka zdrowotna i komunikacja, oferując zarówno refleksję na temat fragmentów encykliki na każdy z wymienionych tematów, jak i sugerowane działania w oparciu o perspektywę edukacyjną i duszpasterską.
Dokument zawiera również listę różnych kroków podjętych przez państwo Watykan, które chce się stać bardziej ekologiczne i przyjazne dla środowiska. Zachęca się czytelników również do „obrony rodziny” i życia ludzkiego od poczęcia do naturalnej śmierci oraz do refleksji nad koncepcją „grzechu przeciwko ludzkiemu życiu”, który odnosi się do ubogich, nienarodzonych, chorych i starszych. Wzywa się państwa do promowania „inteligentnej polityki prorodzinnej”, by przeciwdziałać tak zwanej „demograficznej zimie”, szczególnie na Zachodzie.
Dokument kładzie duży nacisk na edukację, by uwrażliwiać dzieci i młodzież na kwestie ekologiczne, jednocześnie informując je o ubóstwie, niedoborach żywności i wody, wykorzystywaniu i wyzwaniach, przed którymi często stają kobiety.
Zachęca się studentów do proponowania alternatywnych modeli kulturowych i studiowania „teologii stworzenia”, w tym refleksji nad koncepcją „grzechu przeciwko stworzeniu”. Jednocześnie mówi się o konieczności przeciwdziałania „kulturze wyrzucenia”, która dotyczy wszystkich członków społeczeństwa, w tym dzieci, dorosłych, osób starszych, mniejszości itp.
Katechetom wskazuje się, by skoncentrowali się na programach poświęconych stworzeniu i akcentowali pierwszą część Credo Nicejskiego, wskazując na różnicę między „stworzeniem” a „naturą”. Kościoły winny współpracować z innymi wyznaniami we wspólnych projektach, inicjatywach i wydarzeniach modlitewnych poświęconych trosce o stworzenie.
Przewodnik krytykuje dziennikarzy, którzy negatywnie wypowiadają się na temat encykliki papieskiej i kwestionują „zmiany klimatu.” Dokument sugeruje, że powinni oni przejść specjalne kursy formacyjne na temat encykliki „Laudato si”, by mieli „jasne, kompletne i poprawne” informacje o niej i postępowali zgodnie z „kulturą prawdy.” Dokument mówi o konieczności walki z dezinformacją, wprowadzającą ludzi w błąd na temat „kryzysu środowiskowego,” zwłaszcza poprzez zaprzeczanie jego istnieniu.
Przewodnik zachęca do wspierania społeczności wiejskich, lepszej opieki nad zwierzętami w rzeźniach i do „zrównoważonej diety”. Dokument mówi, że należy bardzo oszczędnie korzystać z wody, zamiast paliw kopalnych należy upowszechniać przyjazne dla środowiska źródła energii i energooszczędne materiały, mniej szkodliwe metody transportu, takie jak rowery lub wspólne przejazdy samochodem. Przekonuje się, że odnawialne źródła energii muszą być sprzedawane po „przystępnych” cenach.
Tekst zachęca do wspierania projektów ponadnarodowych, takich jak inicjatywy mające na celu ochronę dorzecza Kongo i Wielkiego Zielonego Muru na Saharze. Podkreśla potrzebę lepszego przygotowania na klęski żywiołowe.
Jeśli chodzi o ekonomię, wskazuje się, że winna opierać się ona na osobie, a nie na zysku. Duży nacisk należy położyć na recykling zasobów naturalnych, na bioenergię, biopaliwa i kompost. Należy też wspierać projekty mające na celu oczyszczanie oceanów i plaż, a także inwestycje w zrównoważoną infrastrukturę.
Dokument watykański akcentuje potrzebę walki z „szarą strefą” i zgłaszania wszelkich przypadków „nieformalnej gospodarki”, która zdaniem Watykanu, często prowadzi do wyzysku. Pracownikom winno zapewnić się godną pracę z „sprawiedliwymi zarobkami” zarówno dla mężczyzn, jak i kobiet. Skrytykowano system, który sprzyja długotrwałej rozłące rodziny.
Macierzyństwo powinno być również doceniane w miejscu pracy. Winna być chroniona społeczna i ekonomiczna wartość macierzyństwa, „umieszczając znaczenie relacji rodzinnych w centrum systemu gospodarczego”.
Watykan wypowiada się także na temat roli banków i firm inwestycyjnych. Wzywa je do przyjęcia i przestrzegania jasnego systemu etyki, unikając inwestycji szkodliwych dla środowiska i sankcjonujących nielegalne działania.
Miasta powinny być czyste, energooszczędne i pomocne biednym. Sugeruje się, że należy wspierać struktury kościelne i lokalne instytucje niosące pomoc biednym, w tym migrantami i uchodźcom.
Wzywa się do gruntownego przemyślenia systemu więziennictwa, szczególnie w odniesieniu do kar dla rodziców i przestępców, którzy po raz pierwszy dopuścili się złamania prawa. Jeśli chodzi o opiekę zdrowotną, tekst zachęca do inwestowania w diagnozowanie i opiekę nad nienarodzonymi dziećmi z wadami lub chorobami, „zamiast promowania diagnozy pod kątem selekcji i eliminacji”.
Zachęca się również do promowania „odpowiedniego wychowania w kwestii uczuć i seksualności, aby szanować własne ciało i innych.” Formacja w szkołach powinna pomagać młodym ludziom lepiej zrozumieć „wartość komplementarności płciowej, płodności i początku życia człowieka”.
Tekst mówi, że pracownicy służby zdrowia powinni kształcić się w sprawach sumienia i winno się promować opiekę paliatywną. Dokument zachęca również do podnoszenia świadomości na temat polityki i technologii ekologicznych oraz „zmian klimatu,” ze szczególnym uwzględnieniem regionu Amazonii/ Apeluje się o opracowanie jasnej definicji „uchodźcy klimatycznego” oraz do przyjęcia środków, zapewniających takim uchodźcom niezbędną ochronę prawną i humanitarną.
Podkreślając wysiłki Watykanu na rzecz promowania praktyk bardziej przyjaznych środowisku, dokument wspomina o kilku przedsięwzięciach Stolicy Apostolskiej.
Należą do nich: zróżnicowany system zbiórki odpadów dla różnych biur i oddziałów w Watykanie, recykling materiałów takich jak papier i plastik oraz właściwe usuwanie materiałów takich, jak: olej, opony, akumulatory i odpady szpitalne.
Zainstalowano także nowy system wody z obiegiem zamkniętym, który odzyskuje wodę z fontann. Zaprojektowano nowy system nawadniania i zainstalowano nowy system dozowania wody w stołówce dla pracowników Watykanu, umożliwiając im napełnianie szklanki zamiast całej butelki.
Według dokumentu, jeśli chodzi o tereny zielone w Ogrodach Watykańskich i w Castel Gandolfo, szkodliwe produkty zostały wyeliminowane, a zainstalowany system oczyszczania zapobiega stosowaniu toksycznych pestycydów. Praktykuje się również płodozmian.
Zgodnie z tekstem, zużycie energii w Watykanie stało się również bardziej zrównoważone poprzez takie kroki, jak systemy oświetleniowe LED, czujniki światła, które regulują intensywność światła w oparciu o naturalne oświetlenie pokoju oraz montaż paneli słonecznych.
Dokument mówi, że zautomatyzowane systemy oświetleniowe, które wyłączają się, gdy nie ma żadnego ruchu, pozwalają zaoszczędzić około 60 procent kosztów energii, a jednocześnie spowalniają np. w Kaplicy Sykstyńskiej starzenie się fresków Michała Anioła Nowe oświetlenie na Placu Świętego Piotra obniżyło również koszty energii o 70-80 procent. Watykan wzywa do obchodów Światowego Dnia Modlitwy o Opiekę nad Stworzeniem, który przypada 1 września.
Arcybiskup Paul Richard Gallagher, watykański sekretarz ds. stosunków z państwami podczas pierwszej konferencji prasowej, od czasu blokady, z udziałem niektórych akredytowanych dziennikarzy w biurze prasowym Stolicy Apostolskiej, prezentując dokument zaznaczył, że w celu realizacji stojących przed światem wyzwań konieczna jest współpraca międzynarodowa za pośrednictwem organizacji powołanych do życia po II wojnie światowej.
Wraz z arcybiskupem Gallagherem w prezentacji dokumentu uczestniczyli Monsignor Fernando Vergez Alzaga, L.C., Sekretarz Generalny Gubernatorstwa Państwa Watykańskiego, prałat Angelo Vincenzo Zani, Sekretarz Kongregacji Edukacji Katolickiej (Instytutu Studiów), prałat Bruno Marie Duffe, Sekretarz Dykasterii ds. Służby Integralnego Rozwoju Człowieka; Aloysius John, Sekretarz Generalny Caritas Internationalis, oraz Tomas Insua, współzałożyciel i dyrektor wykonawczy Global Catholic Climate Movement.
W dokumencie jest mowa m.in. o „etyce w stosunkach międzynarodowych”. Duchowny, który pełni także ważną funkcję w dyplomacji watykańskiej zapytany o to, jak poradzić sobie z oporem państw narodowych, odmawiających przyjęcia wiążących reguł i praw wprowadzanych na szczeblu międzynarodowym, podkreślił, że „organizacje wielostronne, które powstały po drugiej wojnie światowej, są niezbędne dla przyszłości, świata i naszego społeczeństwa”.
Duchowny zaznaczył jednak, że organizacje te nie są doskonałe i powinno się je zreformować. Zwrócił uwagę, że „bez reformy, bez ponownego zaangażowania i wzajemnej współpracy nie można stawić czoła problemom, które nie ograniczają się do jednego kraju”.
Hierarcha przyznał również, że nad dokumentem pracowało wiele osób z różnych dykasterii watykańskich, episkopatów i organizacji pozarządowych np. sieć CIDSE. To praktyczny przewodnik, który ma doprowadzić do zmiany polityki na świecie, do „integralnej wizji życia w celu opracowania najlepszych polityk, wskazówek, procesów badawczych i inwestycyjnych, kryteriów wyceny, unikania mylących koncepcji rozwoju i wzrostu, „dalekowzrocznej wizji, którą należy skonkretyzować w miejscach i obszarach, w których kultywuje się edukację i kulturę, buduje się świadomość, zapewnia formację polityczną, naukową i ekonomiczną oraz, ogólnie rzecz biorąc, procedury odpowiedzialnych działań”.
Przewodnik ma pomóc na nowo jak najszybciej „wspólnie zaprojektować i zbudować przyszłość, która nas zjednoczy w ochronie życia (…) i kultywowania dzieła powierzonego nam przez Boga, aby powstał świat bez wykluczania lub odrzucania któregokolwiek z naszych braci i sióstr”.
Dokument, którego zalecenia będą wdrażane na wszystkich poziomach społeczeństwa, ostatecznie ma zaowocować powstaniem nowego systemu i porządku światowego opartego na multilateralizmie i współpracy między państwami w celu „uniknięcie niebezpieczeństw instrumentalizacji polityczno-ekonomicznej”.
Wielostronna współpraca jest nie tylko konieczna, ale nawet niewystarczająca w obliczu wyzwań, przed którymi stoimy.
Przewodnik ma pomóc w ewolucji społeczeństwa według dwóch podstawowych powiązanych ze sobą linii: techniczno-ekonomicznej i finansowej z jednej strony oraz etyczno-społecznej i edukacyjnej z drugiej. Konieczne jest zaangażowanie się w umocnienie obu w równym stopniu, ponieważ słabość jednego z nich może negatywnie wpłynąć na ważność drugiego i całego ciała społecznego.
Dlatego postanowiono podzielić te propozycje operacyjne na dwie części: pierwszą dotyczącą duchowego nawrócenia i edukacji; drugą dotyczącą realizacji „integralnego rozwoju człowieka” zgodnie z „integralną ekologią”.
Dokument ma być przetłumaczony na inne języki i upowszechniony w najbliższym czasie.
Źródło: cruxnow.com, zenit.org
AS
