Dwudniowa wizyta irańskiego przywódcy w Moskwie, do której doszło w tym tygodniu, okazała się być wielkim wydarzeniem nie tylko w Rosji czy Iranie, ale w całym regionie Bliskiego Wschodu. Prezydent Rosji Władimir Putin i prezydent Iranu Hassan Rouhani zobowiązali się do zacieśnienia dwustronnych stosunków gospodarczych i militarnych w Syrii, mimo różnic dotyczących m.in. wizji porządku politycznego w Syrii.
Na wspólnej konferencji prasowej obaj przywódcy podkreślili rozszerzenie wszechstronnej współpracy w różnych dziedzinach. – Rozszerzenie współpracy między Teheranem i Moskwą może odegrać bardzo ważną rolę w walce z międzynarodowym terroryzmem – oznajmił Putin. Dodał, że oba kraje będą jeszcze ściślej koordynować działania wojskowe w Syrii, aby unicestwić Państwo Islamskie i Al-Nusra Front.
Wesprzyj nas już teraz!
W lutym Rosja, Iran i Turcja uczestniczyły w zorganizowanych w Astanie rozmowach dotyczących politycznej przyszłości Syrii. Rouhani potwierdził, że będą one kontynuowane.
Prezydent Iranu jeszcze przed wylotem do Moskwy (27-28 marca) mówił, iż dwustronna współpraca między Moskwą a Teheranem „nigdy nie była i nigdy nie będzie skierowana przeciwko jakiemukolwiek państwu trzeciemu”.
Putin oznajmił z kolei, że oba rządy będą próbowały rozszerzyć stosunki w innych sektorach i są w pełni zdeterminowane, aby osiągnąć ten cel. Co istotne, obaj liderzy zgodzili się również kontynuować współpracę w zakresie ograniczania produkcji ropy naftowej w celu ustabilizowania globalnego rynku węglowodorów ciekłych. Prezydent Rosji zwrócił również uwagę na fakt, że udzielone przez jego kraj kredyty dla Iranu na kwotę w wysokości 2,2 mld euro (2,38 mld USD) przeznaczone zostały na sfinansowanie projektów związanych z budową elektrowni i kolei.
Podczas wizyty podpisano 14 umów, m.in. memorandum o porozumieniu w sprawie współpracy naftowej i gazowej, transporcie materiałów jądrowych, kolejnictwie, handlu i energii elektrycznej.
Obaj przywódcy rozmawiali o budowie drugiego i trzeciego bloku elektrowni jądrowej w Iranie. Putin i Rouhani poparli porozumienie w sprawie podziału dostępu do złóż ropy i gazu z Morza Kaspijskiego między państwami kaspijskimi.
Komentatorzy zwracają uwagę, że Moskwa wydaje się być zadowolona z wizyty prezydenta Iranu, ponieważ szuka równowagi z trzema najpotężniejszymi państwami Bliskiego Wschodu.
Było już dziewiąte spotkanie obu liderów, ale pierwsze dwustronne. Jeszcze przed wjazdem Rouhaniego zewnętrzni obserwatorzy zastanawiali się, jaka kwestia zdominuje spotkanie. Niektórzy sugerowali, że może to być zakup broni i umowy energetyczne, a inni uważali, że będzie to bardziej umacnianie dwustronnego handlu i stosunków gospodarczych.
Spotkanie Rouhaniego z Putinem nastąpiło po tym, jak premier izraelski Benjamin Netanyahu i prezydent Turcji Recep Tayyip Erdogan wcześniej odwiedzili Moskwę. W tym sensie wizyta Rouhaniego wpisuje się w szerszą wizję bliskowschodniej polityki rosyjskiej.
Te trzy państwa regionalne mają rozbieżne strategiczne interesy i zabiegają o poparcie Moskwy, albo przynajmniej jej neutralność. Moskwa z kolei stara się zachować równowagę w kontaktach ze wszystkimi trzema krajami zgodnie z zasadą „trzymywania kontaktów otwartych ze wszystkimi regionalnymi graczami”, nawet jeśli są one w opozycji do siebie nawzajem. Dlatego właśnie w swoim wstępnym wystąpieniu Putin podkreślił: „Iran jest naszym dobrym sąsiadem, stabilnym i solidnym partnerem”. Wcześniej Netanjahu zabiegał o gwarancje, że Rosja nie będzie pomagała Teheranowi w jakikolwiek sposób w polityce wobec Iraku i Syrii po zakończeniu wojny. Rouhani z kolei zabiegał o to, by Moskwa nie dzieliła się z Izraelem wrażliwymi informacjami wywiadowczymi, które mogłyby mu zaszkodzić. Zarówno Izrael jak i Rosja zawarły bowiem szereg umów dotyczących ściślejszej współpracy wywiadowczej.
Kolejnym ważnym aspektem spotkania były obawy Iranu o to, że Rosja może przyjąć nową postawę wobec Teheranu w świetle potencjalnej „normalizacji” stosunków ze Stanami Zjednoczonymi. Rouhani obawiał się, że Putin wykorzysta Iran jako broń przetargową w celu wynegocjowania lepszych warunków współpracy z Waszyngtonem. Dlatego chciał – jeśli nie solidnych gwarancji – to przynajmniej jakiejś formy uspokojenia ze strony Putina, że tak się nie stanie.
Amerykański Departamentu Stanu wprowadził niedawno nowe sankcje wobec ośmiu rosyjskich firm, co tylko rozzłościło Putina, który stwierdził, że ruch ten jest sprzeczny z wyrażaną chęcią nawiązania przez Trumpa dobrych stosunków z Rosją. Następnego dnia Iran ogłosił własne kontrsankcje przeciwko amerykańskim wojskowym firmom zaangażowanym we współpracę z Izraelem.
Zarówno Putin, jak i Rouhani w specjalnej deklaracji uznali, że „jednostronne sankcje wobec państw są bezprawne”.
Rosja i Iran to także taktyczni partnerzy w Syrii. Państwa te mają wspólne interesy w walce z radykałami na Bliskim Wschodzie. Nie jest jednak w interesie Moskwy, aby wskutek współpracy z Iranem,zmierzać do konfrontacji z monarchiami Zatoki Perskiej lub angażować się w szersze osłabienie sunnicko-szyickie. Obaj partnerzy mają nieco odmienne wizje porządku powojennego w Syrii.
Zarówno tzw. syryjska opozycja, jak i kraje Zatoki Perskiej zwróciły się do Moskwy, aby odstąpiła od współpracy z Iranem i przyjęła funkcję mediatora. Rosyjski analityk Vladimir Sazhin z Instytutu Studiów Wschodnich w Moskwie uważa, że „istnieją spory między Rosją a Iranem, ale oba kraje są też zdeterminowane, by stawić czoła palącym problemom na Bliskim Wschodzie”. Jego zdaniem przeciwnicy zbliżenia między obydwoma krajami znajdują się zarówno w Rosji, jak i w Iranie, ale obiektywne tendencje przemawiają za wspólnymi rozwiązaniami problemów. Sazhin nie chce mówić o „sojuszu”, lecz raczej o „pragmatycznym partnerstwie”. I właśnie ostatnia wizyta – w jego opinii – była ważna, ponieważ próbowała stworzyć nowe punkty dla rozwijania wzajemnych relacji.
Przed spotkaniem z Putinem Rouhani rozmawiał z rosyjskim premierem Dmitrijem Miedwiediewem. Irański lider wyraził nadzieję, że wizyta może być „nowym punktem zwrotnym w rozwoju dwustronnych stosunków”. Zauważył również, że relacje te „osiągnęły pewien pułap, w którym istniejące sprzeczności zaczęły hamować perspektywy partnerstwa”. Dodał, że jeśli Moskwa i Teheran będą poważnie traktować partnerstwo, kluczowe znaczenie będzie miało odświeżenie relacji.
Wydaje się, że przynajmniej częściowo cel ten osiągnięto, zważywszy na liczbę podpisanych nowych porozumień o współpracy energetycznej, handlowej, o utworzeniu strefy wolnego handlu między Iranem a Eurazjatycką Unią Gospodarczą; budowie dwóch nowych reaktorów w irańskim mieście Bushehr itp.
Źródło: bignewsnetwork.com., al.—monitor.com.
AS
