Jednym z rodzajów głoszenia Ewangelii jest śpiew kościelny, którego rola oraz ważne miejsce w liturgii są niekwestionowane. Swoją wiarę wyśpiewywać można w różny sposób – ale szlachetność chorału zawsze dodaje podniosłości sprawowanym świętym obrzędom.
Śpiew gregoriański zajmuje zaszczytne pierwsze miejsce wśród śpiewów liturgicznych. Wspomina o tym Konstytucja o Liturgii Świętej Soboru Watykańskiego II – «Kościół uznaje śpiew gregoriański za własny śpiew liturgii rzymskiej. Dlatego w liturgii powinien zajmować on pierwsze miejsce wśród innych równorzędnych rodzajów śpiewu» (KL 116). Muzyka w kościele ma służyć «chwale Bożej i uświęceniu wiernych» (KL 112).
Muzyka jest rodzajem ewangelizacji, jest formą głoszenia Słowa. Papież Benedykt XVI w adhortacji Verbum Domini mówi – «[należy] wybierać pieśni o wyraźnej inspiracji biblijnej. (…) Dlatego słuszne jest wykorzystywanie tych pieśni, które przekazała nam tradycja Kościoła i które odpowiadają temu kryterium. Myślę w szczególności o znaczeniu śpiewu gregoriańskiego» (nr 70). Zatem śpiew służy kontemplacji słów Pisma Świętego, czego najlepszym tego wyrazem w rzeczywistości liturgicznej jest chorał. W znacznej większości składa się z fragmentów Pisma.
Wesprzyj nas już teraz!
Miłość do liturgii w jej wymiarze duchowym i materialnym wyraża się także w dbaniu poziom i jakość śpiewu gregoriańskiego. Owszem, można wprowadzać do liturgii muzykę innych gatunków czy estetyk. Należy jednak pamiętać o słowach Świętego Jana Pawła II, który w swoim liście napisanym z okazji setnej rocznicy opublikowania motu proprio św. Piusa X – Tra le Sollecitudini pisze, że Kościół jest otwarty na postęp sztuki i dopuszcza się do liturgii inne rodzaje muzyki, pod warunkiem, że respektuje ona ducha liturgii i posiada walory sztuki.
Na polu sporów i różnorodnych opinii, przytoczone słowa stają się kryterium doboru repertuaru muzycznego. Nie można w końcu zapominać, że muzyka w liturgii to nie pole bitwy, ale czasoprzestrzeń muzycznej modlitwy stanowiącą jeden z wielu skarbów Tradycji. Św. Augustyn mówił, że kto śpiewa dobrze dwa razy się modli. To właśnie śpiew jest wyrazem chrześcijańskiej radości, ponieważ jesteśmy zbawieni w Chrystusie. Augustyn jednak mówi, o śpiewie dobrym, dlatego trzeba w myśl Konstytucji o Liturgii Świętej, «przywiązywać dużą wagę do teoretycznego i praktycznego wykształcenia muzycznego» (KL 115). Wszystko to ma się przełożyć na nadprzyrodzone piękno celebrowanej liturgii, a owocujące ukierunkowaniem jej uczestników na Boga.
Urząd Nauczycielski Kościoła również przyznaje chorałowi pierwsze miejsce zarówno jako formie modlitwy, ale także jako rodzajowi muzyki sakralnej. To właśnie chorał ma być matrycą, kryterium doboru innych kompozycji sakralnych. Św. Jan Paweł II w wyżej wspomnianym liście doprecyzowuje cechy muzyki kościelnej to świętość, powszechność i piękno. Zatem to właśnie chorał jest skarbem, autentycznym i najbardziej odpowiednim muzycznym elementem celebracji misterium śmierci i zmartwychwstania Chrystusa w liturgii.
Swoją nazwę chorał zawdzięcza świętemu papieżowi Grzegorzowi (I) Wielkiemu, pomimo iż sama muzyka istniała na długo przed jego pontyfikatem. Śpiew ten był obecny w czasie najbardziej ceremonialnych chwil starożytnego chrześcijaństwa. Słyszeli go Ojcowie Kościoła; kształtował wiarę dziesiątek pokoleń wierzących ludzi w momentach tryumfu Kościoła, ale i w czasie jego porażek. Również dziś w XXI wieku oddziałuje i przyciąga wiernych na wszystkich kontynentach, pokonując bariery kulturowe i językowe. Jego atutem jest ciche wprowadzenie w misterium liturgii. Stanowczo można zatem powiedzieć, że dziś to właśnie chorał gregoriański może być nowym-starym kamieniem budującym tożsamość kulturową wiary, w szczególności dzięki łacinie, bo to ona jest jedynym językiem chorału.
«Własny śpiew liturgii rzymskiej» jest formą modlitwy jak i sztuki. Owocem tej intymnej relacji jest wsłuchanie się głos nauki Kościoła wyrażony językiem dźwięków. Nauka śpiewu gregoriańskiego to proces odkrywania na nowo bogactwa Tradycji na płaszczyźnie religijnej, artystycznej, liturgicznej oraz naukowej.
Czym zatem jest sam chorał gregoriański? Jest muzyczną ekspresją wiary przepełnionej duchem monastycyzmu, wyrazem modlącego się Kościoła. Rzeczywistość liturgiczna pokazuje jednak, że w wymiarze życia parafialnego śpiewy łacińskie usłyszymy bardzo rzadko. Z kolei żywe zainteresowanie chorałem wykazują ośrodki uniwersyteckie, niektóre zgromadzenia zakonne, zawodowi muzycy oraz wąskie grono specjalistów. Owocem ich wieloletniej pracy są liczne inicjatywy jak kursy chorału gregoriańskiego, kongresy, sympozja, warsztaty czy koncerty.
Jednym z kursów organizowany już po raz trzeci jest Ogólnopolski Kurs Chorału Gregoriańskiego «Convivium Gregorianum» we Wrocławiu. Tegorocznymi wykładowcami będą absolwenci polskich i zagranicznych uczelni muzycznych: Pontificio Istituto di Musica Sacra oraz Pontificium Institutum Academicum Sancti Anselmi w Rzymie, Akademii Muzycznej im. K. Lipińskiego we Wrocławiu oraz Akademii Muzycznej im. I.J. Paderewskiego w Poznaniu – o. Karol Cetwiński OSB, prof. Marta Kierska-Witczak oraz Łukasz Czartowski. Zapisy i więcej szczegółów o Kursie chorału można znaleźć na stronie: https://scholalumen.pl/kurs-2024/.
WYDARZENIE NA FB:
