Komisja Europejska przedstawiła wspólny plan wdrażania Paktu o migracji i azylu. Ma on ułatwić implementację zawartego w kwietniu porozumienia. Dokument ma w pełni obowiązywać od połowy 2026 roku.
Plan ma za zadanie przełożyć na praktykę duży i złożony zestaw aktów ustawodawczych. Dzieli się na kilka etapów.
Do końca tego roku poszczególne państwa mają przyjąć krajowe plany wdrożenia Paktu o migracji i azylu. Plan przewiduje 10 elementów konstrukcyjnych, które są współzależne i należy je wdrażać równolegle.
Wesprzyj nas już teraz!
Obejmują one:
- Stworzenie wspólnego systemu informacji o migracji i azylu (Eurodac). Będzie on wspierać państwa członkowskie w określaniu odpowiedzialności i monitorowaniu wtórnych przepływów. Nowy i wielkoskalowy system informatyczny będzie przechowywać i przetwarzać dane osób ubiegających się o azyl.
- Nowy system zarządzania migracją na zewnętrznych granicach UE. W tym wypadku chodzi o stworzenie systemu, który umożliwi szybkie przetwarzanie danych w celu usprawnienia procedur azylowych i readmisji. Państwa będą miały obowiązek sprawnie wdrażać zharmonizowane rozporządzenia w sprawie kontroli bezpieczeństwa, rozporządzenia w sprawie procedury azylowej i rozporządzenia w sprawie procedury odsyłania migrantów. Wszyscy nielegalni migranci zostaną zarejestrowani i poddani kontroli pod kątem tożsamości, zagrożenia dla bezpieczeństwa, bezbronności i stanu zdrowia. Na drugim etapie obowiązkowa procedura graniczna będzie miała zastosowanie do osób, które prawdopodobnie nie potrzebują ochrony międzynarodowej lub stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa.
- Zapewnienie azylantom odpowiednich standardów życia. Państwa będą zobowiązane zapewnić im wcześniejszy dostęp do rynku pracy (6 miesięcy zamiast 9 miesięcy), opiekę fizyczną i psychiczną oraz większą ochronę dla rodzin, dzieci i wnioskodawców „bezbronnych”, np. homoseksualistów. Ponadto dyrektywa w sprawie warunków przyjmowania zawiera nowe narzędzia mające poprawić skuteczność systemu recepcyjnego i pomóc w zapobieganiu wtórnym przepływom. Na przykład państwa członkowskie będą wyznaczały obszary zamieszkiwania osób starających się o azyl, uzależniając zapewnienie dalszej pomocy materialnej od przebywania w wyznaczonym miejscu. Władze będą miały obowiązek zapewnić przybyszom jedynie podstawowe potrzeby, jeżeli nie przebywają w państwie członkowskim, w którym powinni się znajdować.
- „Sprawiedliwe, skuteczne i zbieżne” procedury azylowe: rozporządzenie w tej sprawie teoretycznie ma poprawić proces oceny i podejmowania decyzji odnośnie udzielenia azylu w całej Europie i wzmacniać gwarancje oraz prawa dla osób ubiegających się o ochronę międzynarodową.
- „Skuteczne i sprawiedliwe procedury powrotów”. W tym wypadku ważną rolę ma odgrywać koordynator ds. powrotów. Będzie wspólne planowanie lotów wydalanych migrantów. Państwa mają także ustalić zasady optymalnego wykorzystania Frontexu.
- „Sprawiedliwy i skuteczny system” – oficjalnie chodzi o ustanowienie skutecznego i stabilnego podziału odpowiedzialności w całej Unii oraz ograniczenie zachęt do wtórnego przemieszczania się. Będzie między innymi obowiązek składania wniosków przez osoby ubiegające się o wizę w państwie członkowskim pierwszego wjazdu.
- „Skuteczność solidarności” – po raz pierwszy zostanie ustanowiony wiążący stały mechanizm solidarności, który w założeniu ma gwarantować, że żadne państwo członkowskie nie pozostanie samotne w razie naporu migrantów. W praktyce chodzi o przyjmowanie kwoty migrantów odgórnie wyznaczonych do przyjęcia, a w razie odmowy uiszczenie za każdego przybysza kary w wysokości 20 tysięcy euro.
- Gotowość, planowanie awaryjne i reagowanie kryzysowe. Chodzi o pomoc w budowaniu „większej odporności” na ewolucję sytuacji migracyjnych, a także zmniejszanie ryzyka wystąpienia sytuacji kryzysowych.
- Nowe gwarancje dla osób ubiegających się o azyl i osób bezbronnych: zwiększone monitorowanie praw podstawowych (większa ochrona dla wybranych grup sklasyfikowanych jako bezbronne).
- Przesiedlenia, włączenie społeczne i integracja. Chodzi o wprowadzenie polityki różnorodności i inkluzji migrantów.
Zgodnie z polityką unijną, Bruksela kładzie nacisk na rozwijanie partnerstw z innymi krajami w następujących obszarach: walka z przemytem migrantów, skuteczne powroty, readmisja i reintegracja, a także tworzenie legalnych ścieżek migracji.
Wspólny plan wdrażania Paktu o migracji i azylu zostanie przedstawiony państwom członkowskim na Radzie do Spraw Wewnętrznych. Następnie zostanie wykorzystany jako podstawa do przygotowania krajowych planów wdrażania państw członkowskich, których termin realizacji przypada na grudzień 2024 r.
Komisja utworzyła także „specjalne zespoły wsparcia”, które od teraz do jesieni będą odwiedzać wszystkie stolice państw członkowskich UE, aby pomóc im w przygotowaniu krajowych planów wdrożenia.
Projekt Paktu o migracji i azylu pojawił się we wrześniu 2020 r., kładąc nacisk na kwestię solidarnego dzielenia się kosztami przyjmowania migrantów i uchodźców oraz stworzenie legalnych ścieżek migracji.
Bruksela podkreśla, że w związku z fatalną sytuacją dzietności w Europie, szybko starzejącym się społeczeństwem i rosnącymi kosztami systemu zabezpieczenia społecznego, konieczne jest utrzymywanie przepływów migracyjnych na pewnym poziomie. Pakt miał ułatwić zarządzanie tymi przepływami, przenosząc znaczną część obciążeń z państw najbardziej zagrożonych migracją na wszystkie kraje członkowskie.
20 grudnia 2023 r. doszło do zawarcia porozumienia politycznego w sprawie Paktu, który został przyjęty przez Parlament Europejski 10 kwietnia br., a później przez Radę Europejską 14 maja.
Niektóre instrumenty prawne Paktu, zaproponowane już w 2016 roku, 11 czerwca br. weszły w życie i zaczną obowiązywać po dwóch latach, począwszy od 12 czerwca 2026 roku, z wyjątkiem unijnego rozporządzenia ramowego w sprawie przesiedleń i przyjęć ze względów humanitarnych, które ma już zastosowanie dzisiaj.
Do 1 lipca każde państwo ma powołać koordynatora krajowego, który będzie zajmował się pracami nad implementacją Paktu.
Komisja, poprzez Wspólny Plan Wdrażania, przedstawia państwom członkowskim szereg sugestii, takich jak podejście do prac w oparciu o międzyresortową i międzysektorową grupę zadaniową, ocena kosztów na podstawie cykli budżetów krajowych i funduszy UE, przegląd krajowych ram prawnych i dokonanie niezbędnych dostosowań, przegląd ustaleń organizacyjnych i możliwości w zakresie zasobów ludzkich itp. Wskazuje na szereg czynności, które można zlecić na zewnątrz np. stowarzyszeniom adwokackim, organizacjom pozarządowym, podmiotom prywatnym itp.
Należy przygotować mieszkania dla migrantów, przebudować i dostosować infrastrukturę, zatrudnić ludzi, zmapować inne potrzeby. Do połowy przyszłego roku KE podejmie decyzję o przeznaczeniu środków na programy krajowe w kontekście śródokresowego przeglądu instrumentu zarządzania granicami i wizami (BMVI) oraz Funduszu Azylu, Migracji i Integracji (AMIF).
Państwa mają także przygotować krajowe plany awaryjne do kwietnia 2025 r., a krajowe strategie do czerwca/lipca. Pierwsza połowa przyszłego roku będzie decydująca także dla innych kwestii: alokacji środków z przeglądu śródokresowego Wieloletnich Ram Finansowych (WRF) 2021-2027 „poprzez Instrument Tematyczny”. Państwa członkowskie powinny jak najszybciej zainicjować zakupy sprzętu i prace budowlane oraz proces rekrutacji urzędników.
Pakt o migracji i azylu od samego początku budził kontrowersje ze względu na wprowadzenie obowiązkowego „mechanizmu solidarności” (w oparciu o PKB i liczbę ludności), który zakłada, że dane państwo będzie musiało przyjąć określoną liczbę migrantów, a w razie, gdyby tego nie zrobiło, będzie musiało wpłacić do wspólnego budżetu 20 tys. euro za każdego migranta, ewentualnie wspomóc kraje trzecie.
W samym tylko 2023 r. do Europy legalnie przybyło około 3,5 mln migrantów. Około 1 milion innych przebywało na terytorium UE bez pozwolenia. Były to w większości osoby, które wjechały legalnie do UE, posiadając stosowne wizy, ale nie wróciły do domu po ich wygaśnięciu. W zeszłym roku na terenie UE przebywało także około 300 tys. nielegalnych migrantów, którzy zostali przyłapani na przekraczaniu zewnętrznej granicy UE bez pozwolenia.
Źródła: miragenews.com, euronews.com, commission.europa.eu
AS
