Biuro Międzyrządowego Organu Negocjacyjnego Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) przygotowało tzw. zerowy projekt prawnie wiążącego międzynarodowego traktatu w sprawie profilaktyki i gotowości pandemicznej (tzw. traktat antypandemiczny). W dniach od 27 lutego do 3 marca br. negocjatorzy rozpoczną jego omawianie, by już w przyszłym roku państwa mogły go zatwierdzić. Przyznaje on szczególne uprawnienia WHO jako jedynej instytucji, która ma koordynować reakcję państw na pandemie i inne zagrożenia zdrowotne.
1 grudnia 2021 r. 194 członków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) porozumiało się co do rozpoczęcia procesu redagowania i negocjowania konwencji, umowy lub innego międzynarodowego instrumentu na podstawie konstytucji Światowej Organizacji Zdrowia, by poprawić profilaktykę, gotowość i reakcję pandemiczną. Powołano międzyrządowy organ negocjacyjny. W grudniu ub. roku porozumiano się co do przygotowania tak zwanego zerowego projektu umowy.
Przyjęcie międzynarodowego tzw. traktatu antypandemicznego jako pierwszy zaproponował przewodniczący Rady Europejskiej Charles Michel podczas Paris Peace Forum w listopadzie 2020 r. Wniosek poparła Rada Europejska. Podkreślano, że „pandemia Covid-19 to problem globalny” i „żaden rząd ani żadna instytucja nie są w stanie samodzielnie stawić czoła przyszłym pandemiom”.
Wesprzyj nas już teraz!
Ten apel o zawarcie międzynarodowego traktatu antypandemicznego poparli przywódcy grupy G-7 w oświadczeniu z 19 lutego 2021 r. Sześć dni później unijni przywódcy uzgodnili, że będą pracować nad międzynarodowym traktatem antypandemicznym.
31 maja 2021 r., na spotkaniu Światowego Zgromadzenia Zdrowia, 194 członków WHO przyjęło decyzję, by na specjalnej sesji rozpoczynającej się 29 listopada 2021 r. podjąć rozmowy na temat międzynarodowego traktatu antypandemicznego.
1 grudnia 2021 r. 194 członków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) porozumiało się co do rozpoczęcia procesu redagowania i negocjowania konwencji, umowy lub innego międzynarodowego instrumentu, by poprawić profilaktykę, gotowość i reakcję pandemiczną.
Powołano międzyrządowy organ negocjacyjny, który w 2022 r. intensywnie pracował nad projektem.
Umowa o profilaktyce, gotowości i reakcji pandemicznej, przyjęta w ramach WHO, ma „pozwolić państwom na całym świecie wzmocnić zdolności krajowe, regionalne i globalne oraz zwiększyć odporność na przyszłe pandemie”. Ponadto miałaby zapewnić: „większe, konsekwentne i długofalowe zaangażowanie polityczne na szczeblu światowych przywódców państw i rządów; określiłaby jasne procedury i zadania; zintensyfikowałaby długofalowe wsparcie sektora publicznego i prywatnego na wszystkich szczeblach; promowałaby uwzględnianie kwestii zdrowotnych we wszystkich odpowiednich dziedzinach polityki”.
Naukowcy, pracownicy służby zdrowia i rządy miałyby „połączyć siły we wspólnej sprawie”, by chronić nasze zdrowie i życie.
Uznano, że traktat o profilaktyce, gotowości i reakcji pandemicznej ma „mieć wymiar zbiorowej solidarności, w duchu zasad sprawiedliwości, inkluzywności i przejrzystości”.
Świat ma być lepiej przygotowany i sprawniej koordynować swoje działania w całym cyklu wykrywania, alarmowania i reagowania.
„Zerowy” projekt umowy reguluje kwestie wczesnego wykrywania pandemii, profilaktyki, budowania odporności na przyszłe pandemie, reagowanie, w szczególności dostęp do szczepionek, leków i diagnostyki. A ponadto określa zasady ścisłej koordynacji reakcji już nie tylko w kwestii pandemii, ale także innej polityki zdrowotnej.
Co istotne przyjęto podejście „jedno zdrowie” obejmujące zdrowie ludzi, zwierząt i całej planety. Innymi słowy uprawnienia WHO będą sięgać dalej i dotyczyć będą także polityki klimatycznej, gospodarczej, obrotu zwierzętami, płodami rolnymi, bioróżnorodności, zdrowia kobiet i dziewcząt (w domyśle chodzi o upowszechnienie dostępu do antykoncepcji i aborcji) itd.
Projekt „zerowy” już znalazł się pod ostrzałem mediów w USA, wskazujących, że grożą nam niekończące się blokady, ograniczenie praw i wolności. Część konserwatywnych senatorów kongresu USA sugeruje, że traktat ograniczy suwerenność narodową.
Zwolennicy regulacji przekonują, że istnieją luki w globalnym systemie zdrowotnym, jeśli chodzi o reakcję na pandemie, a największym problemem jest brak odpowiedniego przywództwa. W umowie istotną rolę odgrywa ułatwienie wymiany danych zdrowotnych obywateli między krajami, które mają pomóc naukowcom i urzędnikom zdrowia publicznego w podejmowaniu decyzji odnośnie nałożenia kwarantanny, ograniczania szerzenie się choroby. Klauzule dotyczące zapewnienia sprawiedliwej globalnej dystrybucji szczepionek mają zaś zapobiegać szerzeniu się niebezpiecznych wariantów patogenu.
„Zerowy” projekt umowy, który ma być negocjowany na posiedzeniu rozpoczynającym się pod koniec tego miesiąca potwierdza w preambule zasadę suwerenności Państw-Stron w rozwiązywaniu kwestii zdrowia publicznego, w szczególności w sprawie zapobiegania pandemiom, gotowości, reagowania i odbudowy systemów opieki zdrowotnej. Jednak w dalszej części umowy wskazuje się, że ta suwerenność będzie ograniczona, jeśli państwo nie podejmie działań, by zapobiegać szerzeniu się pandemii czy przeciążeniu szpitali labo jeśli podejmie niewystarczające, czy nieadekwatne działania, które zagrażają obywatelom lub innym państwom.
Już w preambule wskazuje się na „centralną rolę WHO jako organu kierującego i koordynującego międzynarodowe działania w zakresie opieki zdrowotnej w celu zapobiegania pandemiom, gotowości, reagowania i odbudowie systemów opieki zdrowotnej oraz w celu gromadzenia i generowania dowodów naukowych, wspierania wielostronnej współpracy w zakresie globalnego zarządzania zdrowiem”. Innymi słowy to WHO będzie nie tylko określać, jak należy postępować w razie pandemii, ale także w wielu innych kwestiach związanych ze zdrowiem, „generując” dowody naukowe. Trudno będzie zakwestionować ustalenia WHO.
Zauważono, że „sytuacja związana z pandemią ma charakter nadzwyczajny i wymaga od Państw-Stron ustalenia priorytetów skutecznej i wzmocnionej współpracy z partnerami na rzecz rozwoju i innymi odpowiednimi zainteresowanymi stronami, by sprostać niezwykłym wyzwaniom”.
Wielokrotnie mówi się o koordynacji międzynarodowej reakcji o „systemowym zintegrowaniu” reakcji, o konieczności zaangażowania politycznego i jedności całego społeczeństwa oraz budowaniu odporności w miastach, które mają być gotowe także na inne zagrożenia zdrowotne. Jest mowa o „optymalizacji” zdrowia ludzi, zwierząt i ekosystemów oraz o uznaniu „utworzenia Czterostronnego Komitetu (WHO, Organizacja ds. Wyżywienia i Rolnictwa Organizacji Narodów Zjednoczonych, Światowej Organizacji Zdrowia Zwierząt i Programu Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Środowiska) w celu lepszego rozwiązania wszelkich problemów związanych z podejściem „jedno zdrowie”.
Jest wezwanie do budowy i wzmacniania odpornych systemów opieki zdrowotnej, do powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego, jako niezbędnego fundamentu skutecznego zapobiegania pandemii, gotowości, reagowania i odbudowy systemów opieki zdrowotnej.
Uznaje się, że zdrowie jest warunkiem wstępnym, wynikiem i wskaźnikiem społecznego, ekonomicznego i środowiskowego wymiaru zrównoważonego rozwoju i realizacji tzw. Agendy na rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030. Brak powszechnego ubezpieczenia uniemożliwia osiągnięcie celów Zrównoważonego Rozwoju.
Proponuje się rozwiązania, by osiągnąć równość w zdrowiu poprzez „zdecydowane działania na rzecz środowiskowych, kulturowych, politycznych i ekonomicznych uwarunkowań zdrowia”.
Umowa przewiduje równy dostęp do wysokiej jakości usług zdrowotnych dla wszystkich i wzywa do zobowiązaniu do wzajemnej odpowiedzialności. Odnosi się do praw własności intelektualnej, handlu, udostępniania danych. Zaproponowano m.in. definicję pandemii, która oznacza „globalne rozprzestrzenianie się patogenu lub jego wariantu zakażającego ludzkie populacje z ograniczoną lub zerową odpornością poprzez trwałą i wysoką zdolność przenoszenia się z człowieka na człowieka, przytłaczając systemy opieki zdrowotnej poważną zachorowalnością i wysoką śmiertelnością oraz powodując zakłócenia społeczne i gospodarcze, z których wszystkie wymagają skutecznej współpracy krajowej i globalnej oraz koordynacji jej kontroli”.
W rozdz. 2 w art. 3 określającym cel wskazano, że „WHO, kierując się równością, wizją, zasadami i prawami określonymi w niniejszym dokumencie, chce zapobiegać pandemiom, ratować, życie, zmniejszać obciążenia chorobami i ochraniać źródła utrzymania oraz proaktywnie wzmacniać świat”.
Zasady przewodnie obejmują: poszanowanie praw człowieka, prawo do zdrowia – korzystanie z najwyższego osiągalnego poziomu zdrowia, określanego jako: stan pełnego dobrostanu fizycznego, psychicznego i społecznego bez względu na wiek, rasę, religię, przekonania polityczne, sytuację ekonomiczną lub społeczną.
Inne zasady to suwerenność – państwa mają, zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych i zasad prawa międzynarodowego, suwerenne prawo do określania i kierowania swoim podejściem do opieki publicznej pod warunkiem, że nie wyrządzi to szkody jej obywatelom i innym krajom.
Kolejne zasady to: sprawiedliwość, solidarność krajowa, międzynarodowa, wielostronna, dwustronna i wielosektorowa współpraca, koordynacja współpracy poprzez globalną jedność, w celu osiągnięcia wspólnego interesu bardziej sprawiedliwego, odpornego i lepszego świata.
Mowa jest o przejrzystości (chodzi o udostępnianie danych: próbki biologiczne, sekwencja genomowa, badania kliniczne).
Odpowiedzialność dotyczy wzmacniania i utrzymywania swoich systemów opieki zdrowotnej gotowych na pandemie i współpracę z organami międzynarodowymi.
Jest mowa o inkluzywności obejmującej m.in. współpracę z koncernami farmaceutycznymi, dopuszczenie „odpowiednich interesariuszy” itp. Mówi się o odpowiednich regulacjach dot. zwalczania konfliktu interesu i „o pełnym zaangażowaniu społeczeństwa” w zwalczanie pandemii.
Mówi się o równości i równouprawnieniu płci, „z uwzględnieniem szczególnych potrzeb wszystkich kobiet i dziewcząt, korzystając z ukierunkowanego na kraj, uwzględniającego genderowego/transformującego, partycypacyjnego i pełnego przejrzystego podejścia”.
Wskazuje się także na zasadę „niedyskryminacji i szacunek dla różnorodności: oraz prawa jednostek i grup podwyższonego ryzyka, znajdujących się w trudnej sytuacji.
Warto zwrócić uwagę na 14 zasadę: „jedno zdrowie”, które obejmuje „działania wielosektorowe i transdyscyplinarne” uwzględniające „wzajemne powiązania między ludźmi, zwierzętami, roślinami i ich wspólnym środowiskiem, dla których spójny, zintegrowany i jednorodne podejście powinno zostać wzmocnione i zastosowane w celu osiągnięcia trwałej równowagi i optymalizacji zdrowia ludzi, zwierząt i ekosystemów”.
Traktat przywołuje zasadę powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. Ma to fundamentalne znaczenie dla osiągnięcia „silnych i odpornych systemów opieki zdrowotnej” jako „podstawowy aspekt osiągania Celów Zrównoważonego Rozwoju poprzez promowanie zdrowia i dobrego samopoczucia dla wszystkich w każdym wieku”.
Inna zasada stanowi, iż decyzje mają być oparte na nauce i dowodach „możliwych do znalezienia, dostępnych i interoperacyjnych”. Te dane mają służyć nie tylko do podejmowania decyzji w sprawie zwalczania pandemii, ale także odnośnie wszystkich decyzji dotyczących zdrowia publicznego oraz rozwoju.
Wprost mówi się o „centralnej roli WHO – jako organu kierującego i koordynującego w zakresie zdrowia na świecie oraz lidera wielostronnej współpracy w globalnym zarządzaniu zdrowiem. WHO ma fundamentalne znaczenie dla wzmocnienia zapobiegania pandemii, gotowości, reagowania i odbudowy systemów opieki zdrowotnej”.
Przewiduje się regularne monitorowanie i ocenę polityki rządów. Traktat miałby zastosowanie do systemów zapobiegania pandemii, gotowości, reagowania i opieki zdrowotnej, odbudowy na szczeblu krajowym, regionalnym i międzynarodowym.
Poza kwestiami dostępu do danych, technologii, obrotu towarami przewiduje się mapowanie zagrożeń, raportowanie i specjalne szkolenia dla ministerstw zdrowia co dwa lata z udziałem pracowników WHO w sprawie przygotowania na pandemie. symulacje pandemii itp.
Art. 14 dotyczący ochrony praw człowieka przewiduje powołanie niezależnego i integracyjnego komitetu doradczego, który doradzałby rządowi w sprawie ochrony praw człowieka w sytuacjach zagrożenia zdrowia publicznego.
W decyzjach o zdrowiu należy uwzględniać zmiany klimatyczne, sposób korzystania z ziemi, utratę bioróżnorodności, handel zwierzętami itp. Należy przeznaczać co najmniej 5 proc. budżetu zdrowotnego na walkę z pandemiami. Przewidziano większe wpłaty dla WHO i powstanie nowych przebudówek tejże organizacji. Z projektem „zero” traktatu antypandemicznego można zapoznać się tutaj.
Już wcześniej podnoszono argumenty, że traktat zmierza do narzucenia także polityki proaborcyjnej krajom, które zakazują procedury uśmiercania dzieci w łonie matek.
Źródło: who.int, consilium.europa.eu
AS
Traktat Pandemiczny WHO ograniczy suwerenność państw narodowych. Ordo Iuris ostrzega!
