Seria przeprowadzonych przez psychologów badań wykazała, że wiara w wolną wolę sprzyja uczciwości i prospołecznemu zachowaniu, a przekonanie o determinizmie powoduje złe postawy. Osoby, które zostały podczas eksperymentu przekonane, że wolna wola to fikcja chętniej oszukiwali podczas testów i zachowywali się w egoistyczny sposób.
Naukowcy stwierdzili, że aby odkryć wpływ przekonania o istnieniu wolnej woli, bądź jego braku na postępowanie człowieka nie wystarczy po prostu sprawdzić jak ludzie postępują i czy wierzą w wolną wolę. Jeśli bowiem okaże się np. że osoby wyznające determinizm postępują moralnie nagannie, to nadal nie będziemy wiedzieć czy ich postępowanie jest skutkiem wiary w determinizm? Czy też najpierw osoby te były „złe”, a następnie zaczęły wyznawać determinizm, by zagłuszyć swoje sumienia?
Wesprzyj nas już teraz!
Dlatego też naukowcy postanowili podzielić uczestników badania na dwie grupy. Pierwszą z nich poddali swoistemu „praniu mózgu” polegającemu na namówieniu do przeczytania fragmentu książki Francisa Crick’a „Zdumiewająca hipoteza”. We fragmencie tym autor argumentuje, że neuronauka obaliła koncepcję wolnej woli. Uczestnicy czytali zdania z książki Crick’a lub w oparciu o nią takie jak „nauka pokazała, że wolna wola jest złudzeniem”. Z kolei druga grupa uczestników dostawała do przeczytania i przemyślenia zdania zakładające istnienie wolnej woli, bądź teksty nie związane z tą tematyką.
Okazało się, że uczestnicy, którzy byli pod wpływem propagujących determinizm tekstów częściej ściągali w mającym miejsce wkrótce teście z matematyki. Niekorzystny wpływ wiary w determinizm na moralność potwierdził się w kolejnym eksperymencie, którym poddano badane grupy. Obydwie poproszono o przygotowanie jedzenia dla obcej osoby. Uczestnicy zostali poinformowani, że osoba ta nie lubi gorącego jedzenia i otrzymali słoik z gorącym sosem. Członkowie grupy, która czytała argumenty przeciwników wolnej woli znacznie częściej złośliwie dodawali znaczną ilość sosu do jedzenia.
Okazuje się, że przekonanie o nie-istnieniu wolnej woli wpływa nie tylko na antyspołeczne zachowania, lecz także na szybkość reakcji mózgu. W innym badaniu naukowcy z Uniwersytetu w Padwie również dali jednej z dwóch grup badanych do przeczytania fragmenty dzieł znanego deterministy Francisa Crick’a. Okazało się, że obszary mózgu odpowiedzialne za ruch były w tej grupie mniej aktywne.
Jak zauważa Tom Stafford na łamach bbc.com, naukowcy nie rozstrzygnęli tego czy wolna wola istnieje czy nie. Ta debata toczy się od kilku tysięcy lat. Jednak wyniki badań „obciążają poważną odpowiedzialnością filozofów, naukowców, teoretyków i dziennikarzy, którzy posługując się argumentami z psychologii i neuronauki twierdzą, że wolna wola to iluzja. Powinniśmy być bardziej ostrożni i brać pod uwagę konsekwencje idei, które głosimy”.
Źródło: bbc.com/future
Mjend
