Jego epoka była czasem, w którym grzech oddano w służbę świeckiej tyranii i w której ci, którzy dążyli do praktykowania pełni Wiary, stali się obiektem szyderstwa i kary w wyniku wprowadzenia w życie drakońskich praw. Była to epoka – pod pewnymi względami – wcale nie tak różna od naszej – pisze Joseph Pearce o czasach Szekspira.
Znane są słowa Bena Jonsona o jego przyjacielu Williamie Szekspirze, że jest on nie z jednej epoki, ale dla wszystkich czasów. Tak jest bez wątpienia. Dzieła Szekspira przemawiają do wszystkich epok, ponieważ przystawiają one ludzkości lustro. Pokazują nam, kim jesteśmy. Odzwierciedlają najgłębsze aspekty tego, co oznacza być osobą ludzką żyjącą w społeczności ludzkiej. Pokazują nam relację człowieka z człowiekiem, relację człowieka z Bogiem i – co jest oznaką wielkiej sztuki – rzucają też przenikliwe światło na Bożą relację z człowiekiem.
A jednak niezwykle ważne jest to, by wiedzieć coś o epoce Szekspira, jeśli mamy zanurzyć się i zagłębić w otchłanie tego, co ma nam on do powiedzenia. Żył w burzliwych czasach, w których Cezar zajmował rzeczy, które należały do Boga, i w których ludzie stawali się męczennikami za wierność wierze swoich ojców. Ta burzliwość, tyrania i męczeństwo kształtowały dzieło Szekspira, tak jak kształtowały one jego życie. Dobrze jest zatem wiedzieć coś o epoce, w której żył.
Wesprzyj nas już teraz!
Szekspir urodził się w dniu św. Jerzego w 1564 r. w pobożnej i buntowniczej katolickiej rodzinie. W czasie jego narodzin zimna królowa Anglii – Elżbieta I – rządziła zaledwie od kilku krótkich lat. Patronowała okresowi niesłabnących prześladowań angielskich katolików, rzucając cień na dzieciństwo Szekspira i jego wiek męski. Jego ojciec dostał grzywnę za bycie rekuzantem – za odmowę dostosowania się do nowej narzuconej przez państwo religii – i był zmuszony wycofać się z lokalnej polityki z powodu wiary. Niektórzy kuzyni Szekspira zostali straceni za ich rzekome zaangażowanie w „papistowski spisek”. Wydaje się, że sam Szekspir jako młody człowiek musiał uciekać z rodzinnego miasta, by uniknąć gniewu miejscowego dziedzica – łowcy księży – sir Tomasza Lucy’ego.
W 1568 r., kiedy Szekspir miał zaledwie cztery lata, Maria Stuart, królowa Szkotów, uciekła do Anglii, szukając schronienia przed swoimi wrogami po północnej stronie granicy. Została z miejsca uwięziona na polecenie Elżbiety. W następnym roku powstanie, znane jako rebelia północna, zostało bezlitośnie stłumione, gdy setki osób, w większości katolików, powieszono w ich wsiach, bez żadnego procesu. Taka tyrania skłoniła papieża św. Piusa V do ekskomunikowania Elżbiety, co rozwścieczyło zimną królową, podsycając jej gniew, a zatem wzmacniając jeszcze bardziej polityczne wrzenie. Uchwalono nowe prawa karne w 1571 r., zgodnie z którymi karane śmiercią było nawet uczestnictwo w prywatnej Mszy św. odprawianej w tajemnicy, a surowe kary były przewidziane za zwykłe posiadanie przedmiotów związanych z katolickim kultem i praktyką. Przez resztę panowania Elżbiety przeznaczeniem jej królestwa miało być stanie się ziemią męczenników.
W 1571 r., w tym samym roku, w którym Krwawa Elżbieta karalne śmiercią uczyniła praktykowanie „papizmu”, św. Pius V uratował Europę przed islamskim imperium tureckim, kiedy flota Ligi Świętej, której był fundatorem, pod przewodnictwem Juana de Austria, pokonała Turków w Bitwie pod Lepanto, największej bitwie morskiej od czasów jeszcze sprzed narodzin Chrystusa. Gdyby siły papieskie nie przeważyły, Rzym i Europa Zachodnia mogłyby podzielić los Konstantynopola, upadając zdominowane przez siły islamu.
W 1580 r. zaczęła się jezuicka misja do Anglii. Są dowody, że nastoletni Szekspir mógł spotkać pierwszego z tych jezuickich misjonarzy, św. Edmunda Campiona, podczas podróży jezuity na północ w 1580 r. lub być może w domu rekuzanta w Lancashire kilka miesięcy później. Istnieją dużo mocniejsze dowody na to, że Szekspir mógł znać innego jezuickiego męczennika, św. Roberta Southwella, do którego poezji Szekspir nawiązuje wielokrotnie w swoich własnych sztukach i którego prawdopodobnie znał osobiście. Campion został zamęczony w 1581 r., a Southwell w 1595 r. Oprócz tych dwóch bohaterskich jezuitów Szekspir prawdopodobnie znał innych, którzy byli męczennikami za swoją wiarę, w tym św. Annę Line, którą powieszono w 1601 r. za „przestępstwo” udzielania schronienia księżom.
Śmierć Krwawej Elżbiety w 1603 r. wzbudziła nadzieje na to, że dziesięciolecia nieustępliwych prześladowań dobiegają końca. Takie nadzieje zostały zniweczone, kiedy jej następca, Jakub I, kontynuował antypapistowskie pogromy. Katastroficzne poczucie przygnębienia i gniewu, jaki katolicy Anglii odczuwali z powodu kontynuacji tej tyrani, uwidoczniło się w mroczności sztuk Szekspira napisanych w tym czasie, takich jak Otello, Makbet i Król Lear.
Epoka Szekspira także była świadkiem rośnięcia w siłę purytanów, którzy zapewnili sobie kontrolę nad Parlamentem i grozili dorównaniem samemu królowi. W końcu purytanie doprowadzą do obalenia monarchii i do egzekucji syna króla Jakuba, Karola I, ustanawiając krótkotrwałą dyktaturę purytańską. Te wszystkie ziarna królobójstwa, rewolucji i wojny zasiano w ciągu pięćdziesięciu dwóch lat, w czasie których Szekspir chodził po tej ziemi. Jego epoka była czasem, w którym grzech oddano w służbę świeckiej tyranii i w której ci, którzy dążyli do praktykowania pełni Wiary, stali się obiektem szyderstwa i kary w wyniku wprowadzenia w życie drakońskich praw. Była to epoka – pod pewnymi względami – wcale nie tak różna od naszej.
Joseph Pearce
Źródło: theimaginativeconservative.org
Tłum. Jan J. Franczak
