Pokolenia przychodzą, pokolenia odchodzą – powiada stary mistrz żydowski działający z Bożego natchnienia, niezawodny Kohelet. Odchodząc, pozostawiają jakieś dziedzictwo ducha, myśli technicznej – mniej lub bardziej trwałe.
Co po nas zostało, zostanie? Wyrażenie przyimkowe „po nas” wymaga zawężenia i czasowego, i populacyjnego, więc przeprowadźmy je: co pozostało po Polakach na przestrzeni ostatniego (niepełnego) stulecia?
Wesprzyj nas już teraz!
Polska międzywojenna to nasza duma i przedwcześnie ścięte marzenia. Mit. Po II RP: legenda Marszałka, głód Kresów, do dziś funkcjonujące fabryki byłego Centralnego Okręgu Przemysłowego, chłopcy malowani pod Smoleńskiem.
„Zostanie po nas złom żelazny / i głuchy, drwiący śmiech pokoleń” – taką przyszłość przepowiadał wojennej generacji jej przedstawiciel, poeta Tadeusz Borowski. Mylił się: zdziesiątkowane fizycznie przez niemieckie kule, spustoszone etycznie przez zbrodnie nazizmu pokolenie Kolumbów spotyka po latach zasłużony szacunek. Posiew daniny krwi nie poszedł na marne.
Przedstawiciele drugiej konspiracji zaludnili lasy, zakładając w nich jedyną republikę wolności w Polsce okupowanej przez komunistów. Po hekatombie pokolenia Wilków przetrwał ponadczasowy przekaz, że nie warto żyć za wszelką cenę.
Dziedzictwo PRL-u dwuznaczne: kultowe marki wozów – „Warszawy”, „Syreny” – i mnóstwo przetrąconych kręgosłupów, także wiele Łączek do odkrycia, rozrzuconych po całym kraju. Terror i strach. Ponowne zdobywanie Grunwaldu, propagandowe braterstwo z krajem producenta T-34, rejs po morzu czerwonym absurdu. Człowiek w białych szatach to już inny porządek.
Tyle historia. A co zostanie po nas: młodych, starych – wykształconych, niewykształconych – z wielkich, małych miast/wsi? Erozja wartości? Architektura hipermarketu? Galeria jako obiekt związany z handlem, a nie ze sztuką? Nieusuwalne konto na Facebooku? Ślad w internecie, złom elektroniczny „i głuchy, drwiący śmiech pokoleń”?
Mariusz Solecki
